İş süresinin bir haftanın çalışma günlerine bölünmesi suretiyle yürütülmesine olanak bulunmayan işlerde uygulanacak usul ve esaslar, 27 Temmuz 2021 tarihinde yapılan değişiklikle yeniden düzenlendi.

İsa Karakaş

Karayollarında, demiryollarında, deniz, göl ve akarsularda hareket halindeki taşıtlarda yapılan ve Deniz İş Kanunu’na tabi olmayan taşıma işlerinde olduğu gibi iş süresinin bir haftanın çalışma günlerine bölünmesi suretiyle yürütülmesine olanak bulunmayan işlerde çalışma dönemine ve iş sürelerine uygulanacak usul ve esaslar, iş mevzuatımızda farklı düzenlemelere tabi tutuluyor. Belirtilen işlerde yapılacak uygulamalar, 27 Temmuz 2021 tarihinde yapılan değişiklikler çerçevesinde bu yazımızda değerlendirildi.

EN FAZLA 6 AY

4857 Sayılı İş Kanunu’nda, nitelikleri gereği günlük ve haftalık çalışma sürelerinin, diğer işlerde öngörüldüğü şekilde uygulanması mümkün olmayan iş ve işyerlerinde günlük yasal çalışma süresini aşmayacak şekilde ve en fazla 6 aya kadar denkleştirme süresi tanınarak uygulanmasını sağlayacak usullerin, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca hazırlanacak yönetmeliklerle düzenleneceği hükme bağlandı.

Diğer yandan, nitelikleri dolayısıyla durmaksızın birbiri ardına işçi postaları çalıştırılarak işletilen yahut nöbetleşe işçi postaları ile yapılan işlerde, çalışma sürelerine, hafta tatillerine, gece çalışmalarına ve çalışma ortasındaki zorunlu dinlenmelere dair özel usul ve esasların da anılan Bakanlıkça hazırlanacak yönetmeliklerle düzenleneceği hükme bağlandı. Bakanlıkça hazırlanan yönetmelikte belirtilen işlerin yürütüleceği çalışma dönemi, işin niteliğine göre, en fazla 6 ayı geçmemek üzere işveren tarafından belirlenebilecek.

ÇALIŞMA SÜRESİ

Bir çalışma dönemindeki çalışma süresi, bu dönem içindeki hafta sayısının, haftalık çalışma süresi çarpımı sonunda bulunan miktarı aşamayacak. Çalışma süresinin haftalara tam bölünemediği hallerde, çalışma süresi iş günü üzerinden ve her iş günü 7.5 saatlik iş süresi kabul olunmak suretiyle hesaplanacak.

Kapsama giren işlerde bir çalışma dönemi içindeki haftalık iş süresi, 45 saatten az ya da çok olarak belirlenebilir. Ancak kararlaştırılan çalışma dönemindeki çalışma süresinin bir iş haftasına düşen ortalaması 45 saati geçemeyecek.

Yoğunlaştırılmış iş haftası veya haftalarından sonraki dönemde işçinin daha az sürelerle çalıştırılması suretiyle toplam çalışma süresinin, çalışması gereken toplam normal süreyi geçmeyecek şekilde denkleştirilmesi gerekiyor.

EN SON YAPILAN DEĞİŞİKLİK

27 Temmuz 2021 tarihinde yapılan yönetmelik değişikliğiyle günlük çalışma sürelerin uygulanmasında;günlük iş süresi 11 saati, gece çalışma süresi 7.5 saati geçemeyecek. Ayrıca profesyonel ve ağır vasıta ehliyeti ile taşıt kullananların günlük çalışma süresi 9 saati geçemeyecek. Ancak bu süre herhangi bir hafta içinde iki kez 10 saate çıkarılabilecek.

VERİLECEK MOLALAR

Günlük ve haftalık çalışma sürelerinin diğer işlerde öngörüldüğü şekilde uygulanması mümkün olmayan iş ve işyerlerinde çalışan işçilere de 4857 Sayılı İş Kanunu’ndaki esaslara uygun olarak ara dinlenmesi verilmesi gerekiyor. Buna göre;
4 saat veya daha kısa süreli günlük çalışmalardaaradinlenmesien az 15 dakika
4 saatten fazla ve 7.5 saatten az çalışmalar için en az yarım saat ve
Günlük 7.5 saati aşan çalışmalar bakımından ise en az bir saat aradinlenmesiverilmesi zorunlu. Bu süreler, verilmesi gereken en az sürelerdir.

FAZLA ÇALIŞMA HESABI

Bahse konu işlerde fazla çalışma, bir çalışma dönemindeki çalışma süresinin dışında yapılan çalışmayı ifade ediyor. Bir çalışma dönemi içinde, izinli veya raporlu bulunmaları veya işe yeni başlamaları ya da işten ayrılmaları nedeniyle tam olarak çalışamayan veya işyerindeki zorlayıcı nedenlerle tam olarak çalıştırılamayan işçilerin fazla çalışmaları, o dönem içinde çalıştıkları gün sayısına göre hesaplanıyor. Bir yıl içinde yapılacak fazla çalışmaların toplamı 270 saati aşamayacak.

ÇALIŞMA TABLO VE ÇİZELGE DÜZENLEME YÜKÜMLÜLÜĞÜ

İşverenlerin, belirtilen işler için tablo ve cetvel düzenlemeleri gerekiyor. Bu belgelerde:

• Her çalışma döneminde hareket halindeki taşıtlarda, işin yürütüm ve düzeninden sorumlu olan ile işveren veya işveren vekilini,
• Çalışma dönemini,
• İşin günlük başlayış ve bitiş saatlerini,
• Ara dinlenmesini ve günlük dinlenme zamanlarını,
• Hafta tatili günlerini göstermek zorundadır. Ayrıca bunları idare büroları ile taşıtlarda bulundurmak, varsa işyeri sendika temsilcisine bildirmekle yükümlüler.

30 Temmuz 2021 Cuma