İşe alım sürecinde gerçek dışı beyanda bulunan çalışanların iş sözleşmesi, işveren tarafından haklı sebeple feshedilebilir. Gerçek dışı beyanın ortaya çıkmasıyla çalışanlar hem tazminatsız işten atılabilir hem de SGK hizmet dökümü kaydında ‘haklı fesih’ damgası ilelebet yer alır. Yargıtay içtihatları da bu tür davalarda çoğunlukla işverenleri haklı buluyor.
Çalışma hayatına girecek olan herkesin öncelikle dürüstlük kuralına uyması gerekir. Dürüstlük kuralı iş başvurusundan itibaren işlemeye başlar. Buna göre sadece parlak bir eğitim ve kariyerinizin olması, çok yetenekli ve tecrübeli olmanız yeterli değildir. Elbette bu meziyetler önemlidir. Ancak bütün bu meziyetlerden önce gerek iş başvuru formu ve CV’nizde gerekse iş görüşmesinde dürüstlük kuralına uygun olarak gerçek beyanlarda bulunmanız hayati ehemmiyet arz eder.
Keza işe girmiş olsanız da aradan ne kadar zaman geçerse geçsin gerçek dışı beyanda bulunduğunuzun ortaya çıkması halinde tazminatsız işten atılabileceğinizi unutmayın. Bu konuda mahkeme yoluna başvuruda bulunsanız dahi kaybetme ihtimaliniz çok yüksek. Yargıtay içtihatlarına baktığımız zaman çoğunlukla işverenleri haklı buluyor. Zira çalışma hayatı karşılıklı güvene dayalıdır. Dolayısıyla işe giriş esnasında olsa dahi sizin için önemsiz görünse bile gerçek dışı beyan zor durumda kalmanıza neden olacaktır.
İşe alım sürecinde askerlik görevini ifa ettiğini beyan etmesine karşın sonradan askerlik görevini yapmak için işten ayrılmak zorunda kalan işçinin iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı sebeple feshedilmesinin sonuçlarını ihtiva eden emsal nitelikte inceleme konusu Yargıtay kararı bu yazımızda değerlendirildi.
KARAR BİLGİLERİ
Kararı veren daire başkanlığı: Yargıtay 9. Hukuk Dairesi
Karar bilgileri: Esas No: 2021/6394, Karar No: 2021/10519
Yasal dayanağı: 4857 sayılı İş Kanunu’nun 25. maddesinin (II) numaralı bendinin (a) alt bendinde; “İş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıflar veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürerek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler veya sözler söyleyerek işçinin işvereni yanıltması” uygulamanın yasal dayanağını teşkil ediyor.
ASKERLİĞİNİ YAPMIŞ GİBİ GÖSTERMEK
Davacı vekili dava dilekçesinde; davacının askerlik görevini ifa etmek ve askerlik bitiminde tekrar işe başlamak üzere davalı işyeri yetkilisi ile görüşerek mutabık kaldıklarını, bu suretle davacının işten ayrıldığını, davalı şirkete verdiği dilekçesinde …… tarihinde askere gideceğini, gideceği birliği ve ekinde yedek subay sınıflandırma sonuç belgesini sunduğunu, davalı işveren tarafından keşide edilen …… tarihli fesih bildirimi ve fesih gerekçelerinin haksız olduğu beyanla kıdem ve ihbar tazminatı ile bir kısım işçilik alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etti.
Davalı işveren vekili ise müvekkili kurumun işe alım şartlarından birinin erkek çalışanlar için askerlik görevinin ifa edilmiş olması gerektiğini, davacının işe alım sürecinde askerlik görevini ifa ettiğine dair belge istenmesine karşın sunulmadığını ancak beyanına güvenerek işe alındığını, davacının ek sefer görev emrine çağrıldığını belirterek işten ayrıldığını, akabinde yapılan araştırma sonucunda davacının askerlik görevini ifa etmediğinin ve ek seferberlik emrine ilişkin olarak verdiği belgenin gerçek olmadığının anlaşıldığını, davacının bu şekilde davalı işvereni yanılttığını, bu nedenle davacının iş sözleşmesinin haklı nedenle feshedildiğini beyanla davanın reddini talep etti.
İŞVERENİ YANILTTI
İnceleme konusu kararda, bahse konu olay nedeniyle iş sözleşmesinin feshinin haklı nedene dayanıp dayanmadığı, haklı neden olarak iddia edilen; 4857 sayılı İş Kanunu’nun 25. maddesinin (II) numaralı bendinin (a) alt bendindeki, “İş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktala- rından biri için gerekli vasıflar veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürerek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler veya sözler söyleyerek işçinin işvereni yanıltması” kapsamında değerlendirilip değerlendirilmeyeceği noktasında düğümleniyor.
Yerel mahkemenin, davacının askerlik görevi nedeniyle fiilen feshinin daha önce tarihli olduğu gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar vermesi üzerine konu Yargıtay’a intikal ettirildi.
İnceleme konusuna ilişkin Yargıtay, özetle şu karara vardı: “Davacı işçinin, davalı işyerinde işe başlarken yaptığı iş görüşmesi esnasında askerlik görevini ifa ettiğini, belgesini de daha sonra temin ederek işyerine sunabileceğini beyan ettiği, davalı işverenin de davacının askerlik görevini ifa ettiğini düşündüğü ve davacı işçiyi bu şekilde işe aldığı, bir müddet çalışmadan sonra daha fazla erteleme imkanı bulamayan davacı işçinin zorunlu askerlik hizmetini yerine getirmek için işyerinden ayrılmak zorunda kalması üzerine davacı işçinin işe başlama esnasında ‘askerlik görevimi yaptım’ şeklindeki yanıltıcı beyanının ortaya çıkmaması için gerçek olmadığı anlaşılan sefer görev emri ibraz ederek zorunlu askerlik hizmetine gideceği halde sefer görev emri ile gideceği şeklinde yanıltıcı beyanda bulunup gerçeğe aykırı belge verdiği, davacı işçinin iş akdinin bu durumun ortaya çıkması üzerine açıklanan eylemleri nedeniyle feshedildiği dosyadaki bilgi ve belgelerle sabittir.
Davacı işçinin yukarıda izah edilen fiilinin doğruluk ve bağlılık kuralının ihlali niteliğinde olduğu ve davalı işverenin fesihte haklı olduğu gözetilerek davacının kıdem ve ihbar tazminatı taleplerinin reddi gerekirken yazılı gerekçe ile kabulü hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.”
Karar incelendiğinde, yukarıda yer verdiğimiz İş Kanunu’nun maddesiyle birebir örtüştüğü izahtan varestedir. Zira askerlik, birçok işte olmazsa olmaz bir kriter. İnceleme konusu kararda da işçinin yalan beyanda bulunarak işvereni yanılttığı, bu davranışının doğruluk ve bağlılık kurallarıyla bağdaşmadığı açıktır.
DÜRÜSTLÜK HER ZAMAN KAZANDIRIR
İnceleme konusu Yargıtay kararında da görüldüğü üzere; iş hayatına atılırken başta gelen kural, dürüstlük kaideleri çerçevesinde asla gerçek dışı beyanda bulunmamak olmalı. Özellikle askerlik gibi çok mühim bir konuda yalan söylerseniz, kaç yıl çalışmış olursanız olun, işveren bu durumu öğrendiği anda kapıya koyabilir. Dolayısıyla hem tazminatınızdan mahrum kalırsınız hem de SGK hizmet dökümü kaydınızda ‘haklı fesih’ damgası ilelebet yer alır. Bu durumda yeni iş bulmak kabus olur. Ayrıca işsizlik ödeneği de alamayacağınız gibi gereksiz yere avukat ve mahkeme masraflarıyla karşı karşıya kalmanız söz konusu olabilir. Lafın özü, dürüstlük her zaman kazandırır.