SGK’nın alacaklarına ilişkin zamanaşımı konusundaki ihtilafların giderilmesi için bazı değişiklikler yapıldı. Borçla ilgili araştırma, borcun icraya intikal edip etmediği, ‘borcu yoktur’ sorgulaması hakkındaki uygulamaya açıklık getirildi.
SGK alacağının zamanaşımına uğrayıp uğramadığı konusu, SGK ile işveren, sigortalı ve diğer borçlular arasında çoğu zaman ihtilaflara neden oluyor. Bu ihtilaflardan dolayı hem SGK’ya itirazlar hem de mahkemeye başvuru sayıları artıyor. SGK, bu ihtilafların giderilerek mahkemelerin gereksiz iş yükününü azaltmak, işveren ve sigortalılara kolaylık sağlamak ve uygulamada oluşan boşluğu doldurmak için yeni düzenlemelere gitti.
Yeni düzenlemeler, zamanaşımını kesen sebeplerle zamanaşımının işlememesi halleri Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun ile SGK’nın uygulama kanununda (5510) düzenlenmeler ve Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu kararıyla onanan Danıştay 10. Dairesi (15.06.2023 t. ve E:2019/11351, K:2023/3625 s.) kararı çerçevesinde yapıldı. Bu düzenlemelerle ilgili yeni uygulama 25 Ağustos 2025 tarihi itibarıyla yürürlüğe konuldu.
SGK ARAŞTIRMA YAPACAK
SGK İl Müdürlükleri tarafından düzenli aralıklarla sigortalı, genel sağlık sigortalısı ve işyeri dosyaları taranarak, en eski borçtan başlamak üzere borçlar belirlenecek. Zamanaşımını kesen ve durduran sebeplerle diğer gerekli araştırmalar yapılacak. Aşağıdaki durumlarda zamanaşımı 10 yıl olarak uygulanacak. Borç;
* SGK’nın prim ve diğer alacakları; mahkeme kararı sonucunda doğmuş ise mahkeme kararının kesinleşme tarihinden,
* Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca yapılan tespitlerden doğmuş ise rapor tarihinden, kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatı gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemelerden doğmuş ise bu soruşturma, denetim ve inceleme sonuçlarının Kuruma intikal ettiği tarihten,
* Bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulmuş kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden doğmuş ise bilgi ve belgenin kuruma intikal ettiği tarihten itibaren zamanaşımı 10 yıl olacak.
İCRA TAKİBİ BAŞLAMAYAN BORÇLAR
Zamanaşımı yönünden gerekli araştırma yapıldıktan sonra borcun zamanaşımına girdiğinin anlaşılması halinde borçlulara, örneği kurumca hazırlanan ‘ek-12 Borç Bilgilendirme Formu’ gönderilmek suretiyle yazının tebliğinden itibaren 15 gün içerisinde ödeme yapılması istenilecek. Söz konusu kurum, alacağı için yapılacak olan rızaen ödemeler kabul edilecek. Borçlular tarafından ödeme yapılmaması halinde herhangi bir mahkeme ilamı aranmaksızın zamanaşımına girmiş borcun takibi mümkün olmadığından, bu borçlar icra servisine gönderilmiyor.
İCRA TAKİBİ BAŞLAMIŞ BORÇLAR
İşverenlerce, sigortalılarca veya genel sağlık sigortalılarınca ödeme emrine itirazın, ödeme emrinin tebliğinden itibaren 15 gün içinde yapılması gerekiyor. Bu sebeple borçlunun, borcun zamanaşımına girdiği yönünde ödeme emrinin tebliğinden itibaren 15 gün içinde alacaklı üniteye itiraz etmesi halinde kişilerin, dava açmasına gerek duyulmaksızın söz konusu alacağın zamanaşımına girip girmediği Prim Tahakkuk İtiraz Komisyonunca incelenerek, zamanaşımına girdiği tespit edilen alacaklara ait icra takip dosyası iptal edilecek.
Prim Tahakkuk İtiraz Komisyonunca incelenen icra takip dosyasında birden fazla dönem bulunması ve bu dönemlerden bazılarının zamanaşımına girdiğinin tespit edilmesi halinde sadece zamanaşımına girdiği tespit edilen dönemin icra takip dosyasından iptali yapılıyor. Mahkeme tarafından icra takip dosyasında takip edilen borcun kısmen ya da tamamen zamanaşımına girdiği yönünde verilen kararların kesinleşmesinden sonra ilgili dönem/dönemlerin icrası iptal ediliyor. Kuruma zamanaşımı defi iddiasıyla itiraz edilmesi, mahkemeye dava açma süresini durduran veya kesen bir işlem olarak kabul edilmiyor.
BORÇ SORGULAMALARI, TEŞVİK UYGULAMALARI
Zamanaşımına girmiş borçlar; SGK tarafından verilecek ‘borcu yoktur’ yazılarında veya kurum ve kuruluşlarca yapılacak borç sorgulamalarında ayrıca;
* Kurumca uygulanan teşvik, destek ve indirimlerde, sigortalıların ve genel sağlık sigortalısının sağlık hizmetlerinden yararlanmasında, ‘KDV mahsubu’ ile prim ödenmesinde kullanılan ‘Borç Döküm Formunda’ ve KDV mahsubu ile gelen tutarların borçlara mahsubunda,
* İhale konusu veya özel nitelikteki inşaatlar dolayısıyla yapılan araştırma işlemi sonucunda saptanan fark, işçilik borçlarının işverene tebliği üzerine, işveren tarafından söz konusu borçların zamanaşımına girdiği gerekçesiyle itiraz edilmesi durumunda, bahse konu bu borçlar, ihale konusu işlerde teminatın iadesi ve özel nitelikteki inşaatlarda iskân için düzenlenen ilişiksizlik belgesinde, işverenin/sigortalıların/genel sağlık sigortalısının borcu olarak dikkate alınmayacak.
Özetle, SGK’nın prim ve diğer alacakları, ödeme süresinin dolduğu tarihi takip eden takvim yılı başından başlayarak 10 yıllık zamanaşımına tabi oluyor. Bu sürede herhangi bir değişiklik yapılmadı. SGK’nın zamanaşımını kesen sebeplerle zamanaşımının işlememesi ve borçların takibinde yapılan işlemlerde yeni düzenleme yapıldı. Bu düzenlemeyle SGK’nın borçlarla ilgili araştırma işlemleri, borcun icraya intikal edip etmediği ve ‘borcu yoktur’ uygulamalarına ilişkin sorgulama işlemlerinde değişiklik oldu.
ŞİRKET ORTAKLARININ VE YETKİLİLERİN SORUMLULUĞU
SGK alacaklarında zamanaşımıyla ilgili yeni düzenleme şirket ortaklarını ve yetkililerini de ilgilendiriyor. Buna göre tüzel kişiliğin borcundan sorumlu olan limited şirket ortağı, müdürü, anonim şirket yönetim kurulu üyesi, başkanı, yetkililer, yöneticiler, kanuni temsilciler, kefil vb. kişiler hakkında düzenlenen ödeme emrine karşı açılan zamanaşımı davası sonucu bu kişiler yönünden zamanaşımı kararının kesinleşmesi, ancak asıl borçlu olan tüzel kişi hakkında aynı borç için zamanaşımına girdiği yönünde karar bulunmaması halinde borçtan sorumlu olan kişiler hakkındaki karara istinaden İşveren İntra-İşveren-Terkin ve Ertelemeler-Zamanaşımı Borç Girişi menüsüne veri girişi yapılmayacak.