Hükümet, Covid-19 salgınının istihdama olumsuz etkilerini azaltmak için kısa çalışma uygulamasından faydalanmak isteyen işverenlere ‘işçi çıkarmama’ şartı getirdi. Nisan ayında yürürlüğe konan yeni Torba Yasa’da ise işçi çıkarılması yasaklandı. Bu dönemde işçi çıkaran işverenler, kısa çalışma ödeneklerini yasal faizi ile ödemek zorunda kalabilecek.

İsa Karakaş

TÜİK’in 10 Nisan 2020 tarihinde yayımlanan verilerine göre istihdam edilenlerin sayısı 2020 yılı ocak döneminde 27milyon 266 bin kişi, istihdam oranı ise 0.5 puanlık azalış ile yüzde 44.0 oldu. Aynı dönemde işsizlik oranı yüzde 13.8 seviyesinde gerçekleşti. Tarım dışı işsizlik oranı 1.1 puanlık azalış ile yüzde 15.7 oldu.

İşgücü 2020 yılı ocak döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre 196 bin kişi azalarak 31milyon629 bin kişi, işgücüne katılma oranı ise 1.2 puanlık azalış ile yüzde 51.0 olarak gerçekleşti. Bu veriler ocak dönemine ait. Dolayısıyla Covid-19 salgınının özelikle mart ayı ve sonrasında istihdama olumsuz etkileri göz önünde bulundurulduğunda belirtilen işsizlik rakamları maalesef daha da artacak.

İSTİHDAMI KORUMAK İÇİN

Hükümet, Covid-19 salgınının istihdama olumsuz etkilerini azaltmak için mart ayında Torba Yasa’ya koyduğu hükümlerle kısa çalışmadan faydalanmak isteyen işverenlere ‘işçi çıkarmama’ şartı getirmişti. Akabinde 17 Nisan 2020 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe konan yeni Torba Yasa’da ise işçi çıkarma yasağına ilişkin hükümlere yer verildi.

Okuyucularımızdan gelen yoğun sorular çerçevesinde işçi çıkarma yasağına ilişkin usul ve esasların uygulaması bu yazımızda açıklığa kavuşturuldu.

KISA ÇALIŞMA UYGULAMASI

Kısa çalışma uygulamasına; 3 ayı aşmamak üzere (Cumhurbaşkanı kararı ile 6 aya kadar uzatılabilir) Covid-19’a bağlı zorlayıcı sebeplerle işçi sayısı ne olursa olsun bütün sektörlerdeki firmalar başvuruyor.

2020 Mart ayında Torba Yasa ile daha önceden bulunmayan işçi çıkarmama şartı getirildi. Bu şart, işyerinde kısa çalışma uygulanan dönem ile sınırlı bulunuyor. Diğer yandan işyerinde kısa çalışma uygulanan dönemde; SGK işten ayrılış kodlarına göre 29kodu, işveren tarafındanişçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışınedeniyle yapılacak fesihler hariç olmak kaydıyla işçi çıkarılmaması zorunlu hâle getirildi.

Bu bağlamda kısa çalışma uygulanan dönemde belirtilen fesih sebebi dışında işçi çıkaran işverenler kısa çalışma ödeneklerini yasal faizi ile İŞ-KUR’a ödemek zorunda kalabilecek.

Diğer yandan işverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan fazla ödemeler, yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilecek.

HER İŞÇİ İÇİN 2.943 TL PARA CEZASI

Koronavirüs Salgınının Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (Torba Yasa) ile istihdamı korumaya yönelik olarak 4857 sayılı İş Kanunu’na eklenen geçici maddeyle bu kanun kapsamında olup olmadığına bakılmaksızın her türlü iş veya hizmet sözleşmesi, kanunun yayımlandığı 17 Nisan 2020 tarihinden itibaren 3 ay ile sınırlı olmak üzere ‘ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler’ dışında işveren tarafından işçi çıkarılması yasaklandı. Ancak belirtilen sürede işçinin rızasına gerek duyulmadan işverene işçiyi tamamen veya kısmen ücretsiz izne ayırabilme yetkisi tanındı. İşçinin bu duruma rıza göstermemesi haklı neden kabul edilmeyecek.

İşçi çıkarma yasağı deniz, hava, basın ve diğer tüm sektör ve işyerlerinde iş veya hizmet sözleşmesine tabi olanları kapsıyor. Bu konuda belirli-belirsiz, kısmi-tam süreli iş sözleşmesi ayrımı da bulunmuyor.

Belirtilen uygulamaya aykırı olarak iş sözleşmesini fesheden işveren veya işveren vekiline, sözleşmesi feshedilen her işçi için 2 bin 943 TL tutarında idari para cezası verilecek.

İşçi çıkarma yasağına ilişkin 3 aylık süreleri, gerekli hallerde Cumhurbaşkanı 6 aya kadar uzatabilecek.

İŞVEREN HANGİ DURUMLARDA FESİH YETKİSİNİ KULLANABİLİR?

İşveren, ‘ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri’ sebeplerle işçi çıkarabilecek. Bu yönden bir yasaklama getirilmedi. İşverenin fesih yetkisini kullanabileceği sebeplerden bazıları şunlar:

* İşçinin, işveren yahut aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler veya davranışlarda bulunması, yahut işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnadlarda bulunması.

* İşçinin, işverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması.

* İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması.

* İşçinin, işyerinde 7 günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi.

* İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına 2 işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü ya da bir ayda 3 işgünü işine devam etmemesi.

* İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi.

* İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makinaları, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri 30 günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması.

24 Nisan 2020 Cuma