İSA KARAKAŞ

Kreş açma yükümlülüğünü yerine getirmeyen işveren karşısında işçinin iş sözleşmesini fesih hakkı var mı? Bu tür bir uyuşmazlıkta işverene uygulanacak cezalar neler? Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin emsal nitelikteki kararı, kreş anlaşmazlıklarına ışık tutacak.

Yaşları ve medeni halleri ne olursa olsun, 100-150 kadın çalışanı olan işyerlerinde, emziren çalışanların çocuklarını emzirmeleri için çalışma yerlerinden ayrı ve işyerine en fazla 250 metre uzaklıkta bir emzirme odasının kurulması zorunlu bulunuyor. 150’den fazla kadın çalışanı olan işyerlerinde, 0-6 yaşındaki çocukların bırakılması, bakımı ve emziren çalışanların çocuklarını emzirmeleri için işveren tarafından çalışma yerlerinden ayrı ve işyerine yakın öngörülen şartları taşıyan bir yurdun kurulması zorunlu. Yurt, işyerine 250 metreden daha uzaksa işverenin ayrıca taşıt sağlama yükümlülüğü de bulunuyor. İşverenler, ortaklaşa oda ve yurt kurabilecekleri gibi oda ve yurt açma yükümlülüğünü, kamu kurumlarınca yetkilendirilmiş yurtlarla yapacakları anlaşmalarla da yerine getirebilirler.

Oda ve yurt açma yükümlülüğünün belirlenmesinde, işverenin belediye ve mücavir alan sınırları içinde bulunan tüm işyerlerindeki kadın çalışanların toplam sayısı dikkate alınır. Emzirme odası ve/veya yurt kurulması için gereken kadın çalışan sayısının hesabına erkek çalışanlar arasından çocuğunun annesi ölmüş veya velayeti babaya verilmiş olanlar da dâhil edilir.

KİMLER FAYDALANABİLİR

Oda ve yurtlardan, kadın çalışanların çocukları ile erkek çalışanların annesi ölmüş veya velayeti babaya verilmiş çocukları faydalanır. Odalara 0-1 yaşındaki, yurtlara ilköğretime kayıt yaşını doldurmamışçocuklar alınır. Oda ve yurtlarda, çocuklar ve görevliler dışında başkasının bulunması ve bunların amaç dışında kullanılması yasak. Yurtlarda 0-24 aylık, 25-48 aylık, 49 aylık ve üzeriçocuklar ayrı bulundurulur. Çocuklar, oda ve yurtlara işbaşı yapılmadan önce bırakılır, işin bitiminde alınır. Anne ve babalar, odaların ve yurtların disiplin ve yönetimine dair kurallara uymak şartıyla ara dinlenmesinde çocuklarını görüp bakımlarıyla ilgilenebilirler.

KARAR BİLGİLERİ

Kararı veren daire başkanlığı: Yargıtay
9. Hukuk Dairesi
Karar bilgileri: 2015/5175 E.,2016/19971 K.
Yasal dayanağı: 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 30. maddesine istinaden yürürlüğe konan ‘Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik’

UYUŞMAZLIK KONUSU

Direnme yolu ile Yargıtay 9. Hukuk Dairesi önüne gelen uyuşmazlık konusu somut olay şöyle: “…Davacı, davalı işyerinde bireysel bankacılık merkezinde bireysel pazarlamacı olarak çalıştığını, gebelik ve doğum izni nedeniyle ücretli ve ücretsiz izin kullandığını ve izninin bitimine müteakip, davalı şirkette binleri aşan çalışanı bulunmasına rağmenkreş vebakım evinin bulunmadığını, …davacı, davalı işverene ihtarname ilekreş teminetme yükümlülüğünü hatırlatarak, aksi halde iş akdini feshedeceğini ihbar ettiğini, davalı bankanın davacının ihtarnamesinde belirttiği sebepleri kabul etmeyerek istifa sayıp davacıyı işten çıkardığını ileri sürerek, kıdem ve ihbar tazminatı alacağını talep etmiştir.

Davalı işveren ise davacının iş akdinin istifa nedeniyle sona erdiğinin kabul edileceği ihtar olduğundan, iş akdinin haklı sebeple feshedilmiş sayılmasının mümkün bulunmadığını ve davacının bu kapsamda kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanamayacağını savunarak davanın reddini istemiştir.”

YEREL MAHKEME KARARI

Yerel mahkemece, davacınınkreş temininingerçekleştirilmemesi halinde …tarihinde haklı nedenle feshedeceğini bildirmesi, bu nedeninin 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 24. maddesi kapsamında olmaması nedeniyle istifa olarak kabul edileceği, davacının bu fesih iradesinden vazgeçtiğine ve işe başladığına dair bir olgu da mevcut olmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

YARGITAY 9. HUKUK DAİRESİ’NİN KARARI

Konuyla ilgili Yargıtay 9. Hukuk Dairesi kararında ise özetle, 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 24. maddesinde işçinin haklı fesih halleri düzenlenirken (II) bendinin (f) alt bendinde son cümle olarak ‘yahut çalışma şartları uygulanmazsa’ şeklinde ifadeye yer verilerek, çalışma koşullarının uygulanmaması durumunun işçinin haklı fesih nedenleri arasında olduğunun altı çizilmiş. Kararın devamında, şu hükme varılmış: “Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik’in ilgili hükümleri gereğince işverenlerin kreş mahiyetinde çocukların bırakılması, bakımı ve emziren çalışanların çocuklarını emzirmeleri için işveren tarafından, çalışma yerlerinden ayrı ve işyerine yakın öngörülen şartları taşıyan bir yurdun kurulmasının zorunlu olduğu belirtilerek, somut uyuşmazlıkta, bu yönetmelikteki düzenleme gereği işvereninkreş açma zorunluluğu bulunmakta olduğundan, bu yükümlülüğünü yerine getirmeyen işveren karşısında işçinin iş sözleşmesini haklı nedenle fesih hakkı bulunduğu, dolayısıyla yerel mahkemece kıdem ve ihbar tazminatına hükmedilmesi gerektiği…”

İDARİ PARA CEZASI DA VAR

İnceleme konusu bu Yargıtay 9. Hukuk Dairesi kararında; işçinin haklı nedenle derhal fesih hakkı arasında sayılan 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 24. maddesinde işçinin haklı fesih halleri düzenlenirken (II) bendinin (f) alt bendinde; ‘Ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden ödenmesi kararlaştırılıp da işveren tarafından işçiye yapabileceği sayı ve tutardan az iş verildiği hallerde, aradaki ücret farkı zaman esasına göre ödenerek işçinin eksik aldığı ücret karşılanmazsa yahut çalışma şartları uygulanmazsa’ hükmünün sadece ücret boyutuyla sınırlı olmadığı, son cümle olarak ‘yahut çalışma şartları uygulanmazsa’ hükmünün daha geniş bir şekilde ele alınması gerektiği belirtilmiş. Bu bağlamda İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na istinaden yürürlüğe konan ‘Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik’in ilgili hükümleri gereğince işverenlerin açıklanan kreş yükümlülüklerine aykırı davranmasının da işçiler için haklı sebeple fesih nedeni sayıldığı ifade edilmiş.

Emsal nitelikteki Yargıtay’ın bu kararına göre işveren, kreş yükümlülüğüne aykırı davranması halinde sadece işçiye kıdem tazminatı ödemek zorunda kalmıyor. Ayrıca belirtilen yükümlülüklere aykırı davranan işverenlere 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu gereğince idari para cezası da uygulanıyor.

23 Eylül 2022 Cuma