İş kazalarının önlenmesi amacıyla 2019 yılından bu yana işyerlerine teşvik veriliyor. Ancak çoğu işveren, bu teşvikin farkında değil. Söz konusu teşvikten yararlanmak için işyerinin çok tehlikeli sınıfta yer alması, 10’dan fazla çalışanın bulunması ve 3 yıl içinde iş kazasının olmaması gerekiyor.
SGK aracılığıyla halen 15’ten fazla istihdam teşviki/desteği uygulanıyor. Bu desteklerden biri, amaç itibarıyla diğerlerinden çok farklı. Zira ülkemizin en önemli problemlerinden biri olan iş kazalarının azaltılmasını amaçlıyor. Bu destek, 2019 Ocak ayından beri iş kazalarının bertaraf edilmesine yönelik veriliyor.
Geçen sene iş kazalarının önlenmesi amacıyla işverenlere 1.812.079.369 TL tutarında destek sağlandı. İş kazalarını önlemeye yönelik bu teşvikin halen çoğu işveren farkında değil. Bu yazımızda söz konusu teşvikten faydalanma usul ve esasları izah edildi.
2019’DAN BERİ VERİLİYOR
İşsizlik Sigortası Kanunu’nda iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının etkinleştirilmesi ve iş kazalarının azaltılması için işverenlere yönelik destek sağlanması öngörülüyor. Bu destek, belirli şartlarla mevcut işsizlik sigortası işveren prim nispetinde yapılacak indirimlerle 2019 Ocak ayından itibaren başlatıldı. Üstelik diğer teşviklerden farklı olarak bu teşvikten yararlanmak isteyen işverenler için başvuru şartı bulunmuyor. Sosyal Güvenlik İl Müdürlükleri / Sosyal Güvenlik Merkezlerine herhangi bir belge ibraz edilmesine de gerek yok.
ÇOK TEHLİKELİ SINIF ŞARTI
İş kazasının azaltılmasına yönelik teşvikten yararlanmak için 3 yıl içinde ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazasının olmaması gerekiyor. Bu bağlamda, işyerinin çok tehlikeli sınıfta yer alması gerekiyor. İşverenin de Türkiye genelinde çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde her ay toplamda 10’dan fazla çalışanın bulunması ve bu işyerlerinde ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası meydana gelmemesi şart.
Çalışan sayısının hesabında, aynı işveren tarafından Türkiye genelinde çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde (4/1-a) kapsamında çalıştırılan toplam sigortalı sayısı esas alınıyor. Çırak-stajyer, öğrenci ve İş-Kur kursiyerleri hesaplamalarda dikkate alınmıyor.
İşyerinin, İSG-Kâtip’le kayıtlı onaylanmış ve devam eden iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin verilmesine ilişkin, iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi ya da İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği’ne göre bakanlıkça yetkilendirilmiş kurum ve kuruluşlarla yapılmış bir sözleşmesinin bulunması gerekiyor. Bu teşviklerden şartları sağlayan özel sektör işyerlerinin yanı sıra kamu işyerlerinin de yararlanması mümkün.
ALT İŞVEREN İŞÇİLERİ
Asıl işveren-alt işveren ilişkisi kurulan işyerlerinde, teşvikten yararlanmaya esas şartların sağlanması gereken 3 yıllık süre ile teşvikten yararlanılacak 3 yıllık süre boyunca alt işverenlere ait işyerlerinde ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası meydana gelmemesi şart.
Sosyal Hizmetler Kanununu kapsamında prim desteğinden veya işsizlik sigortası primini kapsayan diğer sigorta prim teşviki, destek veya indirimlerden yararlanan işverenler, aynı ayda aynı sigortalı için bu maddede belirtilen teşvikten yararlanamaz.
YARARLANMA SÜRESİ 3 YIL
Teşvikten yararlanma süresi, işyerinin teşvikten yararlanmaya esas şartları sağladığı 3 yıllık süreyi takip eden takvim yılından geçerli olmak üzere 3 yıldır.
Şartları sağlayan kapsamdaki işyerlerinde çalışanların işsizlik sigortası işveren payı teşvik olarak bir sonraki takvim yılından geçerli olmak üzere ve 3 yıl süreyle yüzde 1 olarak alınacak. Bu teşvikten faydalanmakta olan işyerlerinde ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası meydana gelmesi hâlinde takip eden aydan itibaren bu teşvik uygulamasına son verilecek. Ancak bu teşvikten mahrum kalan işverenler, öngörülen şartları tekrar sağlamaları ve talepleri hâlinde yeniden yararlanabilecek.
Türkiye genelinde birden fazla tescilli çok tehlikeli sınıfta yer alan işyeri bulunan işverenin SSK kapsamında çalıştırılan toplam çalışan sayısı esas alınıyor.
Toplam sigortalı sayısının 10 ve altına düşmesi halinde teşvikten yararlanan çok tehlikeli sınıfta yer alan tüm işyerleri için teşvik uygulamasına çalışan sayısının 10 ve altına düştüğü ay/dönem başından itibaren son verilecek.
İŞ KAZASI 3 GÜN İÇİNDE BİLDİRİLMELİ
İş kazasını önlemeye yönelik teşvikten yararlanan işverenlerin, işyerlerinde oluşan iş kazalarını SGK’ya 3 iş günü içinde bildirmemeleri hâlinde iş kazasının meydana geldiği tarihten itibaren yararlandıkları primler yasal faiziyle birlikte geri alınacak. Ayrıca bu teşvikten 5 yıl süreyle faydalanmaları yasaklanacak.
Haklarında yasaklama kararı verilen tüzel kişilerin şahıs şirketi olması hâlinde, şirket ortaklarının tamamı hakkında; sermaye şirketi olması hâlinde ise sermayesinin yarısından fazlasına sahip olan gerçek veya tüzel kişi ortaklar hakkında yasaklama kararı verilecek.
Haklarında yasaklama kararı verilenlerin gerçek veya tüzel kişi olması durumuna göre; ayrıca bir şahıs şirketinde ortak olmaları hâlinde bu şahıs şirketi hakkında da sermaye şirketinde ortak olmaları hâlinde ise sermayesinin yarısından fazlasına sahip olmaları kaydıyla bu sermaye şirketi hakkında da aynı şekilde yasaklama kararı verilecek.
İşverenlerce birden fazla çok tehlikeli işyerleri için bu teşvikten yararlanılması halinde, ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan ve yasal süresi içinde bildirilen iş kazası hangi işyerinde meydana geldiyse o işyerinin teşvik uygulamasına son verilecek olup, diğer işyerleri teşvikten yararlanmaya devam edebilecek.
DESTEKTEN TÜM İŞYERLERİ FAYDALANMALI
İş kazaları açısından bu desteğin sadece çok tehlikeli kapsamda olan işyerleri ile sınırlı olması yeterli değil.
Bu destekten tüm işyerlerinin faydalanması, iş güvenliğinin etkinliğinin artmasına ve dolayısıyla iş kazası-meslek hastalıklarının azaltılmasına bir nebze de olsa katkı sağlayacak.