Osman Arıoğlu

Geçtiğimiz hafta ekonomi ile ilgili yapılacaklar, ana başlıklar halinde Sayın Cumhurbaşkanımız tarafından kamuoyuna duyuruldu. Bu yazı yayınlandığı günlerde açıklanan bu ekonomik tedbirler paketi ile ilgili yol haritasının Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan tarafından detaylandırılması bekleniyor. Bu yazıda açıklanan bazı başlıkları biraz daha mercek altına yatırarak görüşlerimizi dile getirmeye çalışacağız.

Aslında açıklanan paketteki bazı başlıklar, daha önce muhtelif adlarla kamuoyuna tanıtılan ‘ekonomik reform’ veya ‘tedbirler’ paketleri ile benzerlik arz ediyor. Pakette bizi en çok heyecanlandıran, yatırım istihdam ve ülkenin rekabet gücünü artırmaya yönelik teşvikler başlığı oldu. Temennimiz, bu başlığın detayları belli olduğunda ülkenin rekabet gücünü arttırıcı üretim ve istihdama katkı sağlayıcı sonuçlara yol açması.

Açıklanan pakette iki haftadır yoğun bir şekilde tartışılan ve bir hayli tedirginliğe yol açan ve üç yıllık bir süre için uygulanması öngörülen kurumlar için getirileceği belirtilen stopaj uygulamasının yer almaması, kamuoyunun yüreğine önemli ölçüde su serpen bir gelişme oldu. Zira, kamuoyuna yansıyan haliyle vergi tekniğine uymayan, ciddi ölçüde sıkıntı yaratacak olan ve işletmelerin mali yapılarının bozulmasına neden olabilecek bir düzenleme mahiyeti vardı. Bu durum, ekonomi çevrelerinde önemli ölçüde tedirginliğe yol açmıştı.

MALİ DİSİPLİN

Elbette ekonomik istikrar açısından mali disiplin önem arz ediyor. Cari açık kadar olmasa da bütçe açığı belli kriterlerin üzerine çıkarsa ekonomik gidişatı olumsuz etkileyecek önemli bir gösterge olur. Bu anlamda mali disiplini sağlamak üzere zaman zaman kamu harcamalarında kısıntıya yönelik tedbirler düşünüldüğü gibi, vergi gelirlerindeki azalmayı önlemek üzere bir defalık veya geçici süreyle ek vergilerin getirilmesi de ekonomilerde değerlendirilen bir uygulamadır. Ancak bu şekilde vergi tedbirleri getirilirken, bunun ekonomi üzerindeki etkileri açısından hassasiyetle üzerinde durulması ve yukarıda da altını çizmeye çalıştığımız; üretim, istihdam ve ülkenin rekabet gücünü olumsuz etkileyecek düzenlemelerden kaçınılması önem arz ediyor.

Açıklanan pakette yer alan bazı düzenlemeler getirisinden veya sağlayacağı tasarruftan ziyade, kamuoyunda psikolojik havayı olumlu yönde etkilemeye yönelik tedbirler olmuştur. Örneğin, öteden beri uygulanmakta olan kamu görevi yapanların birden fazla yerde yönetim veya denetim kurulu üyesi olması halinde sadece tek yerden huzur hakkı almaları gibi uygulamalar da belli ki zaman içerisinde bazı istisnai durumlar ortaya çıkıyor ve zaman zaman bunu gidermek üzere, bunlar da tedbir paketi içerisinde bir başlık olarak yer alıyor. Kamuda araç kiralamalara yönelik tedbir de benzer sayabileceğimiz bir diğer başlığı ifade ediyor. Bunun ötesinde basit usulün kaldırılması gibi başlıklar da yine fiskal etkisinden ziyade psikolojik etkisi daha öne çıkan başlıklardan olmuştur.

YATIRIM, İSTİHDAM, REKABET

Aslında ülkemizde en önemli konu başlıklarından biri, halihazırda da kayıt dışının kayıt altına alınması konusudur. Esasen basit usulün getirilişindeki amaç da kayıt dışının kayıt altına alınmasına yönelik bir çerçeveye dayanıyor. Ancak günümüz teknolojisinde gelinen ortamda artık sadece fatura ve fiş düzenlemek suretiyle kayıt dışılığın kontrol edilmesi uygulaması biraz günün gerisinde kalmaya başladı. Bu nedenle kayıt dışılığın önlenmesine yönelik en önemli tedbir, nakit hareketinin kontrolüdür. Bu nedenle fatura ve fiş gibi klasik belge düzenine eskisi kadar önem atfedilmemesi, kayıt dışına karşı mücadelede fazlaca bir olumsuzluk teşkil etmeyecek. Burada yapılması gereken belki de basit usulde vergilendirilenlerin gözden geçirilerek bunların içerisinde gerçek usulde vergilendirilmesi gereken gruplar varsa onların ayıklanmasıdır. Onun dışındaki kesimlerin vergiden muaf hale getirilmesi yanlış bir uygulama olmayacaktır.

Tekrar ifade etmek gerekirse, açıklanan tedbir paketinde detayları beklerken kamuoyunu en fazla heyecanlandıran ve merak uyandıran kısmını yatırım, istihdam ve ülkenin rekabet gücünü artırmaya yönelik teşvik tedbirleri olduğunu ve bunların düzenlemesinin son derece önem arz ettiğini bir kez daha belirtmek isteriz.

19 Mart 2021 Cuma