Çalıştırılan yabancıya göre ödenmesi gereken ücretler

Yabancı çalıştıracak işverenlerin her yabancıya asgari ücret üzerinden ya da buna yakın ücret beyan etmeleri mümkün değil. Yürürlükteki asgari ücret tutarı dikkate alınarak, konumuna göre yabancıya ödenmesi gereken en az ücret seviyeleri belirlenmiş durumda. Buna uymayanlara ise katlamalı cezalar söz konusu.

Türkiye, 1960’lı yıllarda göç veren kaynak ülke konumundaydı. Günümüzde ise yüz binlerce yabancı uyrukluya istihdam olanağı sağlanıyor. Keza sadece 2021 yılında 170 bine yakın yabancıya çalışma izni verilmiş. Bu rakamlara göçmen ve mültecileri de ilave ettiğimizde sayı daha da yükseliyor. 

Ülkemizde yabancı uyrukluların istihdamı ile ilgili münhasıran çıkarılan ilk kanun (4817 sayılı kanun), 2003 yılında yürürlüğe girdi. Aradan geçen zaman zarfında bu kanunun ihtiyaçları karşılamaktan uzak kalması ile birlikte günümüz koşullarına ve ihtiyaçlarına uygun yeni yasal düzenleme Uluslararası İş Gücü Kanunu adı altında 2016 yılında yürürlüğe konuldu. 

Bu düzenlemelerle birlikte uluslararası işgücüne ilişkin politikaların belirlenmesi, uygulanması, izlenmesi, ilgili kurumlarla ortak çalışmalar yapılması, uluslararası işgücüne ilişkin gerekli verilerin toplanması, analiz edilmesi, yabancıların kayıt dışı çalışmalarının önlenmesine yönelik politikaların geliştirilmesi, nitelikli yabancı çalışanların işgücü piyasasına girişinin önündeki engellerin kaldırılması, yabancılara verilecek çalışma izni ve muafiyetlere dair iş ve işlemlerde izlenecek usul ve esaslar, yetki ve sorumluluklar ve uluslararası işgücü alanındaki hak ve yükümlülüklerin düzenlenmesine ilişkin esaslar açıklığa kavuşturuldu.    

YABANCI İSTİHDAM KRİTERLERİ 

Uluslararası İşgücü Kanunu’na istinaden halen yürürlükte bulunan Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanunun Uygulama Yönetmeliği uyarınca belirlenen yabancıların çalışma izin taleplerine ilişkin olarak başvuru sahibi işyerlerinin ve yabancıların karşılaması zorunlu olan değerlendirme kriterleri bulunuyor. Buna göre; çalışma izni talep edilen işyerinde en az 5 T.C. vatandaşının istihdamı zorunlu.

İzin isteyen yabancının şirket ortağı olması halinde 5 kişilik istihdam şartı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından verilecek bir yıllık çalışma izninin son altı ayı için aranıyor. Aynı işyerinde birden fazla yabancı için çalışma izni talebinde bulunulması durumunda, çalışma izni verilen ilk yabancıdan sonraki her bir yabancı için ayrı ayrı 5 T.C. vatandaşı istihdamı şartı aranıyor. Diğer yandan, işyerinin ödenmiş sermayesinin en az 100 bin TL veya brüt satışlarının en az 800 bin TL veya son yıl ihracat tutarının en az 250 bin ABD Doları olması gerekiyor.

İzin isteyen şirket ortağı yabancının, 40 bin TL’den az olmamak üzere sermaye payının en az yüzde 20 olması zorunlu.

ÖDENECEK ASGARİ ÜCRETLER

Yabancı çalıştıracak işverenlerin, her yabancıya asgari ücret üzerinden ya da buna yakın ücret beyan etmelerinin mümkün olmadığını belirtelim. Keza işveren tarafından yabancıya ödeneceği beyan edilen aylık ücret miktarının yabancının görev ve yetkinliği ile bağdaşır seviyede olması elzem. Buna göre, başvuru tarihi itibariyle yürürlükte bulunan asgari ücret tutarı dikkate alınmak suretiyle yabancıya ödenecek ücretin en az;

* Üst düzey yöneticiler ve pilotlar için asgari ücretin 6.5 katı (87.194,25 TL)

* Birim veya şube müdürleri ile mühendis ve mimarlar için asgari ücretin 4 katı (53.658,00 TL)

* Uzmanlık ve ustalık gerektiren işlerde çalışacaklar ile öğretmenler için asgari ücretin 3 katı (40.243,50 TL)

* Ev hizmetlerinde çalıştırılacak yabancılar için en az asgari ücret, diğer mesleklerde çalışacak yabancılar için asgari ücretin 1.5 katı (20.121,75 TL)

* Turizm-animasyon organizasyon firmalarında akrobat ve benzeri unvanlarda çalışacak yabancılar ile masör, masöz ve SPA terapisti gibi işlerde çalışacak yabancılar için asgari ücretin 2 katı (26.829,00 TL) olması gerekiyor. 

HER YIL GÜNCELLENİYOR

Yabancı çalıştırma yükümlülükle-rine aykırı davrananlara Uluslararası İşgücü Kanunu uyarınca; yandaki tabloda sayılan fiillere göre her sene yeniden değerleme oranlarına göre güncellenen idari para cezaları uygulanıyor. Bu fillerin tekrarı halinde idari para cezaları bir kat artırılıyor. Diğer yandan, beyan edilmesi gereken ücretlerin altında SGK’ya bildirimde bulunan işverenlere her ay için 2 asgari ücret tutarında Muhtasar Prim ve Hizmet Beyannamesi’ne bağlı olarak idari para cezası uygulanıyor. Bu yaptırımların yanı sıra eksik kazanç bildirimi nedeniyle işverenlerin faydalandığı bazı teşviklerin iptali riski de ortaya çıkıyor. 

Tablo var 

28 Ağustos 2023 Pazartesi