Geçtiğimiz günlerde 2017 bütçe gerçekleşmeleri Maliye Bakanı Naci Ağbal tarafından açıklandı. Rakamlarda en dikkat çekici konu, bütçede 2017 de faiz dışı fazla ile sonuçlandı. Bu bütçe gerçekleşmesi açısından en dikkate değer konu. Zira kasım bütçe gerçekleşmeleri sonucunda bütçenin yılsonunda faiz dışı olarak da açık verme ihtimali söz konusu idi. Ayrıca, revize edilen orta vadeli programda da bütçe açığı, açıklanan ve fiili gerçekleşen bütçe açığının üzerindeydi. Bu anlamda bütçe gerçekleşmeleri beklentilerden daha iyi sonuçlandı.

GELİR KALEMLERİ

Bütçe rakamlarının analizine biraz daha derin baktığımızda; gelir tarafında en dikkat çekici konu vergi gelirlerindeki artış oldu. Genel bütçe vergi gelirleri bir önceki yılın aynı ayına göre aralık ayında yüzde 17.2, yıllık bazda ise bir önceki yıla göre yüzde 16.8 artış olarak gerçekleşti.

Vergi gelirleri içerisinde en fazla artış gerçekleşen kalem yine aylık bazda yüzde 29.03 ve yıllık bazda da yüzde 29.7 olarak gerçekleşen İthal Katma Değer Vergisi. İthal Katma Değer Vergisi’ndeki bu artış, cari açıkta açıklanan artış trendini destekler nitelikte. Bu kalem bir anlamda vergi geliri artışı olarak olumlu olmakla birlikte, cari işlemler açığında da artış anlamına geldiği için bu yönüyle de bir alarm sinyali mahiyetinde.

Dahilde alınan Katma Değer Vergisi’nde ise yıllık bazdaki artış yüzde 3’te kaldı. Bunun en önemli nedeni, çift haneli enflasyona ve son yılların en anlamlı büyümesine rağmen, özellikle vergi oranlarındaki bazı mal gruplarında yıl içerisinde yapılan indirimler olabilir. Tabi, bu iki veriye birlikte baktığımızda ithalattaki canlılık kadar iç piyasada bir canlılığın olmadığı sonucu da çıkarılabilir.

Vergi gelirlerinde ikinci sıradaki artış oranının yüzde 23.1 ile Kurumlar Vergisi’nde olduğunu görüyoruz. Kurumlar Vergisi’ndeki artışta, özellikle geçen yıl bankacılık sektöründe kârlılığın biraz yüksek çıkması ve bu yıl içerisinde de yine döviz kurlarında geçen yıl kapanışına göre nispeten daha stabil bir seyir olmasının reel sektör bilançolarında oluşturduğu etkinin önemli bir payı olduğu söylenebilir.

Vergi gelirleri anlamında önemli artış görülen bir kalem, yıllık bazda yüzde 19.9 artışla Banka ve Sigorta Muamele Vergisi. Bu kalemdeki artış da Kurumlar Vergisi’ndeki bankacılık sektöründen kaynaklanan kârlılık artışının bir diğer göstergesi olarak alınabilir.

BÜTÇE GİDERLERİ

Bütçenin gider tarafında baktığımızda klasik bütçe gerçekleşmelerinin dışında en dikkat çekici kalem her ne kadar tutar olarak fazla büyük olmasa da sermaye transferleri kalemi. Bu kalemdeki artış yüzde 50.2 oldu. Bu kalem daha ziyade yap-işlet-devret yöntemiyle yapılan altyapı yatırımlarına ilişkin kamu tarafından sağlanan ödemeleri gösteriyor. Önümüzdeki yıllarda özellikle bu yeni yol ve köprülerdeki trafik artışına bağlı olarak kamudan çıkacak kaynak tutarı azalacak.

Gider kalemleri arasında her zaman olduğu gibi yine en önemli artış kalemi yüzde 20.5’le cari transferler.

Kümülatif bazda baktığımızda faiz hariç bütçe giderleri yüzde 16.3 artış gösterdi. Faiz giderlerindeki artış oranı ise yüzde 12.9’dur. Bunun biraz yıl içerisindeki faiz trendindeki yükseliş ve kamu borçlarındaki az da olsa artış eğilimini göstermekte olduğu da söylense de gerçekleşen enflasyonla da uyumlu.

Genel itibariyle 2017 bütçe gerçekleşmelerine bakıldığında belki bazı yatırım ödemelerinin 2018’e kaydırıldığı söylenebilir. Ancak burada önemli olan bütçeye bakıldığında faiz dışı fazla ile yılın kapatılmış olması.
Açık deyimiyle, mali disiplin kültürünün devam ediyor olması, 2018 için de iyi bir başlangıç anlamına gelecek. Bakanlık zaten 2018 için Motorlu Taşıtlar Vergisi’nde yeniden düzenleme ve Kurumlar Vergisi oranında iki puanlık artış başta olmak üzere ilave bazı tedbirler almış bulunuyor.

29 Ocak 2018 Pazartesi