AV. MUHAMMET AKSAN

Kişisel Verileri Koruma Kurumu, 20 Ekim 2021’de, arama motorları bünyesinde unutulma hakkının değerlendirilmesine yönelik ‘Unutulma Hakkı’ isimli bir rehber yayımladı.

Unutulma hakkı literatürde, ‘bireyin geçmişte hukuka uygun olarak yayılmış ve doğru nitelikteki bilgilerinin zamanın geçmesine bağlı olarak erişimden kaldırılmasını ya da gündeme getirilmemesini talep edebilmesi’ olarak tanımlanıyor. Unutulma hakkı, bireyin kişisel verilerine, üçüncü kişiler tarafından erişimin kısmen kısıtlanmasını sağlayarak, kişinin geçmişinden bağımsız bir başlangıç yapabilmesini hedefliyor.

KAMU YARARI

Uluslararası hukukta unutulma hakkı ile ilgili ilk dava, Mario Costeja Gonzalez’in; arama motoru Google’da adını yazması sonucunda çıkan, kişinin sosyal güvenlik borçlarını ödeyemediği için mülkünü satmak zorunda kalmasına ilişkin bilgilerin, gazete sayfalarından ve Google ile Google İspanya arama sonuçlarından kaldırılmasını ve gizlenmesini talep etmesine ilişkindir. Davada, Avrupa Birliği Adalet Divanı’nın (ABAD) görüşüne başvuruldu ve ABAD, ‘geçersiz, eksik, tamamen ilgisiz veya sonradan ilgisiz hale gelmiş’ ise arama motorları tarafından internet ortamına yüklenme amacını aşan söz konusu kişisel verilerin ve buna ilişkin sonuç listesinde yer alan bilgilerin silinmesi gerektiği kanaatine vardı. Ayrıca, özel hayatın gizliliği hakkının, kişi adına yapılan aramanın kamunun bilgiye erişim hakkının üzerinde olduğu değerlendirmesinde bulunuldu; bu kuralın yalnızca kamunun bilgiyi öğrenmesinde üstün bir yararı var ise uygulanmayacağı vurgulandı.

Bu karar sonrasında daha çok gündeme gelen unutulma hakkı, 25 Mayıs 2018 tarihinde yürürlüğe giren Avrupa Genel Veri Koruma Tüzüğü’nün (GDPR) ‘Silme hakkı (Unutulma hakkı)’ başlıklı 17. maddesinde ayrıca tanımlanmasa da silme yükümlülüğü kapsamında değerlendirildi. GDPR, unutulma hakkının kullanılabilmesi için veri işleme şartlarının ortadan kalkmış olması gerektiğini düzenleyerek hakkın istisnalarına da yer verdi.

YARGI KARARLARI

Ülkemiz hukukunda unutulma hakkı, kavram olarak mevzuatta düzenlenmemekle beraber Anayasa’nın 20. maddesinde kişisel verilerin korunmasını isteme hakkı; kişisel verilerin düzeltilmesini veya silinmesini talep etme hakkını da kapsıyor. Bu çerçevede Anayasa, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu, 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK), 5352 sayılı Adli Sicil Kanunu ve 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun, unutulma hakkının tesisine yönelik çeşitli araçlar barındırıyor. Ayrıca unutulma hakkına yer verilen yargı kararları da bulunuyor.

KVKK; unutulma hakkı pek çok hakkı içinde barındıran bir üst kavram olarak değerlendirildiği için bu hakkın tesisi ve gereklerinin yerine getirilmesi adına; ‘silme’, ‘yok etme veya anonim hâle getirme’ ile ‘indeksten çıkarma’ gibi araçları düzenliyor. Bu çerçevede, unutulma hakkına dair taleplere yönelik şikâyetler, Anayasa’nın 20. maddesinin üçüncü fıkrası hükmü ile KVKK’nın 4, 7 ve 11. maddelerinde ve Kişisel Verilerin Silinmesi, Yok Edilmesi veya Anonim Hale Getirilmesi Hakkında Yönetmelik’in 8. maddesinde yer verilen düzenlemeler çerçevesinde ele alınarak değerlendiriliyor.

SONUÇ

Unutulma hakkı çerçevesinde indeksten çıkarılma talep edilirken, rehberde belirtilen kriterler dikkate alınarak ilgili kişinin temel hak ve özgürlükleri ile kamunun söz konusu bilgiyi edinmesinden sağlayacağı menfaatler arasında bir denge testi yapılmalı.

24 Aralık 2021 Cuma