gurlesel@superonline.com

2023 yılı haziran ayında ekonomide rasyonel politikalara geçilmiş, enflasyonla mücadele ve fiyat istikrarı sağlanması ana hedef ilan edilmişti. Bu çerçevede ekonomi yönetimi ve Merkez Bankası, Haziran 2023-Mayıs 2024 dönemini hazırlık süreci olarak ilan etmişti. Yine Merkez Bankası, 2024 mayıs sonunda enflasyonun yüzde 75 ile en yüksek seviyeye ulaşacağını ve dezenflasyon sürecinin de 2024 haziran ayından itibaren başlayacağını açıklamıştı. Merkez Bankası’nın 12 ay öncesinden tahmin ettiği gibi tüketici enflasyonu yüzde 75.5 ile en yüksek seviyeye ulaştı. Haziran ayından itibaren ise dezenflasyon süreci başladı. Bu çerçevede dezenflasyon sürecine ilişkin olası senaryoları değerlendirelim.

1. YIL SONUNDA YÜZDE 38-40 ENFLASYON HEDEFİNE ULAŞILMASI SENARYOSU  

Merkez Bankası, 2024 yılsonu enflasyon hedefini yüzde 38 olarak güncelledi. Tahmin aralığında yer alan yüzde 42 üst bandı ise değiştirmedi. Bu çerçevede yılsonunda enflasyonun yüzde 38-40 seviyelerinde gerçekleşmesi halinde Merkez Bankası’nın hedefine de ulaşılmış olacak. Yılın ilk 5 ayında enflasyon yüzde 22.5 oldu. Buna bağlı olarak ilk senaryo içinde yüzde 38-40 aralığındaki bir hedefe ulaşılması için önümüzdeki 7 ay boyunca toplam 12-13 puanlık bir enflasyona ihtiyaç duyuluyor. Diğer bir hesaplama ile enflasyonun ortalama yüzde 2.0’yi geçmemesi gerekiyor. Merkez Bankası, bu hedef için para politikasında sıkılaştırmayı artırdı. 

Bundan sonra bireysel ve döviz-TL ticari kredilerde yeni sıkılaştırmalar olabilecek. Maliye politikası tarafında ise yeni vergi hazırlıkları sürüyor. Yine ihtiyaç duyulan enflasyon dikkate alındığında yılın ikinci yarısı için ücret artışları olmayacak ve enerji zamları da çok sınırlı gerçekleşecek. Önümüzdeki 4 ayın gerçekleşecek enflasyonu, bu senaryonun geleceğini belirleyecek.

2. YÜZDE 38-40 HEDEFİ İÇİN 4 AY BOYUNCA KUVVETLİ SIKILAŞTIRMA OLACAK, REEL SEKTÖR NE KADAR DAYANACAK? 

Yüzde 38-40 hedefine ulaşmak için gerekli enflasyon ihtiyacı dikkate alındığında öncelikle haziran-eylül döneminde önemli bir sıkılaştırma olacağı görülüyor. Para ve maliye politikası dezenflasyon sürecinde öngörülen düşüşü sağlamak için sıkılaştırmadan taviz vermeyecek. Önümüzdeki 4 ay boyunca beklenen sıkılaştırma gerçekleşirse reel sektör daha fazla zorlanacak. Nitekim zaten zayıf olan dış talebe daralan iç talep de eklenecek. İç talep yılın ilk çeyrek döneminde göreceli olarak güçlü kalmıştı. İkinci çeyrekte yavaşlamaya başlayan iç talep üçüncü çeyrekte durağanlaşacak. Reel sektör için nakit akışları azalacak. Artan nakit sıkışıklığı karşısında yüksek kredi maliyetleri ile kredi kullanımı da bir çözüm olamayacak. Konkordato ve iflaslar artabilecek. Bu çerçevede ilk senaryo hedefine ulaşılmasında reel sektörün sıkılaşmaya ne kadar dayanacağı belirleyici olacak. Ücret artışları yapılmaması halinde yılın son çeyreğinde satın alma gücü daha da azalacak. 

3. İKİNCİ SENARYO; ENFLASYONDA DÜŞÜŞ OLMAZSA DAHA FAZLA SIKILAŞTIRMA OLUR MU?  

Sıkılaştırma politikalarının en üst seviyede uygulanmasına rağmen enflasyonda istenen düşüş yaz aylarında sağlanamazsa ekim-kasım aylarında ilave sıkılaşma önlemleri alınması ihtiyacı ortaya çıkacak. Örneğin Merkez Bankası ve piyasa faizlerinde artış ihtiyacı söz konusu olabilecek. Ancak hem reel sektör hem de hane halkları ve çalışanlar için daha fazla sıkılaşmayı kaldırmak mümkün olmayacak. Bu nedenle eylül sonu itibariyle enflasyonun yüzde 46-48 arasına çekilmesi gerekecek. Nitekim ekonomi yönetimi için ilave sıkılaşmaya gitmek çok zor olacak.

4. ÜÇÜNCÜ SENARYO; ENFLASYONDA DÜŞÜŞ OLMAZSA PROGRAMDAN ÇIKILIR MI?

Sıkılaştırma politikalarının en üst seviyede uygulanmasına rağmen enflasyonda istenen düşüş yaz aylarında sağlanamazsa programa tepkiler artabilecek. Nitekim Haziran 2023-Eylül 2024 arasında uygulanan sıkılaştırma politikalarına rağmen enflasyon eylül sonu için halen yüzde 50’ler ve üzeri seviyelerde kalırsa programdan çıkılması talepleri hem siyasi hem de ekonomik olarak artacak. Programdan çıkılmasının sonuçları ise ekonomik açıdan daha yüksek enflasyon-faizler ve döviz kurları olabilecek. Bu nedenle programdan çıkış senaryosu en kötü senaryo olacak.            

SON SÖZ 

Reel sektör dezenflasyon sürecindeki sıkılaşmaya çok temkinli yaklaşmalı, nakit akışını öne çıkararak enflasyondaki gerçekleşmeleri izlemeli.  

10 Haziran 2024 Pazartesi