Osman Arıoğlu

Her yıl vergi dairesi bazında en çok vergi ödeyen gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri açıklanır. Bu mükelleflere vergi dairesi müdürü imzalı vergi sıralaması bildirilen ve nazik bir teşekkür yazısı gönderilir. İl bazında sıralamaya giren mükelleflere ise ilin vergi dairesi başkanı veya başkanlık bulunmayan illerde defterdar tarafından yine teşekkür yazısı gönderilir. Daha sonra da Türkiye çapında en çok gelir vergisi ödeyen mükellefler hem basına duyurulur, hem de Gelir İdaresi’nin internet sitesinde ilan edilir. Bu ilan yapılmadan önce mükelleflere isimlerinin açıklanıp açıklanmaması konusundaki görüşleri sorulur. İsminin açıklanmasını istemeyen mükellefler ilan üzerinde sırası belli olur ancak mükellefin kimliği ve ödediği vergi tutarı ilan edilmez. İsminin açıklanmasını istemedi ibaresi konulur.

Bu yıl da vergi rekortmenleri listesi geçen hafta açıklandı. Özellikle en fazla gelir vergisi ödeyen mükellefler listesinde dikkatimizi çeken ilk iki sırada yer alan mükelleflerin isimlerinin açıklanmasını istememiş olmaları. Üçüncü sırada Rahmi Koç isminin görülmesi elbette sürpriz değil. Zaten ülkenin en büyük gruplarının başında gelen bir grubun büyük ortağı olarak bu ismin ilk üç sıradan birinde olması genel olarak beklenen bir durum. Takip eden sıralarda ismi açıklananların çoğu da yine Türkiye’nin belli başlı büyük gruplarının temsilcileri olarak sürpriz değil. Bu yılki listeye baktığımızda ilk iki sıranın yanında azımsanmayacak bir sayıda isminin açıklanmasını istemeyen mükellefin bulunması dikkatimizi çekti. Vergi gibi toplumda örnek alınması gerekecek ve normal olarak takdir görülecek bir konuda ön sıralarda yer alıp da isminin açıklanmasını istememek bize göre çok da teşvik edilecek bir tavır olmasa gerektir. Ancak yasa, bu şekilde mükellefe bir takdir hakkı vermiş ve mükellef de bu takdir hakkını kullanmışsa burada daha fazla bir yorum yapmak doğru olmayacak.

Gelir vergisi rekortmenleri listesinde dikkatimizi çeken bir diğer konu, hukuk danışmanlığı veya bilinen deyimiyle hukuk bürosu faaliyeti yürüten serbest meslek erbabının da bu listede üst sıralarda yer alması. Avukatlık mesleğini icra edenlerin Türkiye vergi rekortmenleri listesinin üst sıralarında yer almasında bir konuyu ayrıca belirmeye ihtiyaç var. Örneğin yeminli mali müşavirlik veya mühendislik gibi diğer mesleklerde şirket şeklinde faaliyet gösterebilme imkanı var iken, yüzlerce avukatı yanında çalıştıran bir hukuk bürosunun bir veya birkaç ortaktan ibaret ve gelir vergisi mükellefi olarak faaliyette bulunmaları Avukatlık Kanunu’ndan kaynaklanan bir zorunluluk olduğu için diğer meslek sahiplerine göre avukatların listelerde daha çok yer almasının ana nedeni olarak altı çizilmesi gerekir. Elbette bunu söylemekle sadece serbest meslek sahipleri listesinde değil Türkiye gelir vergisi rekortmenleri listesinin üst sıralarında yer alan meslek mensuplarının övülmesi ve tebrik edilmesi gereken rekortmenlik hallerine gölge düşürmek değil amacımız. Elbette bu listede yer alan herkesi tebrik etmemiz gerekiyor. Bizim burada altını çizmek istediğimiz, diğer serbest meslek erbabının kendi yasalarında böyle bir sınırlama olmadığı için şirket şeklinde de faaliyet gösteriyor olabilmeleri ve kurumlar vergisi listelerinde bu meslek gruplarının üst sıralarda yer alabilmelerinin hiç de kolay olmadığı.

Rekortmenlerin açıklandığı basın bültenine baktığımızda da yine çoğunluğun İstanbul mükellefi olması yine fazla sürpriz sayılmamalı. Zaten basın açıklamasından da görüleceği üzere gelir vergisi tahakkukunun neredeyse yarısının İstanbul mükelleflerince tahakkuk ettirilmektedir. Bu da ekonomi içerisinde İstanbul’un büyüklüğü dikkate alındığında yine çok da beklenilmeyen bir durum değil. Listelerde doğal olarak medya dünyasında da ün yapmış isimleri gözler arıyor. Bu defa pek fazla ismin yer almaması dikkatimizi çeken bir başka durum olarak altı çizilebilir.
Hep söylediğimiz üzere vergi ekonomik faaliyetlerin bir sonucudur. Ekonomik faaliyetlerin daha canlı olması ve vergi gelirlerinin bütçe içerisindeki payının yeterli düzeyde gerçekleşmesi en baş temennimiz. Vergi rekortmenlerini tebrik ederiz.

22 Kasım 2019 Cuma

Etiketler : Köşe Yazısı

OSMAN ARIOĞLU

Geçtiğimiz hafta 2025-27 yılları arasını kapsayan Orta Vadeli Program açıklandı. Programda enflasyon ve büyüme rakamlarında revizeler yapıldığını gördük. Geçen hafta sonu kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, Türkiye’nin kredi notunu B+’dan BB-‘ye çıkardı. 

Görünümü ise pozitiften durağana çevirdi.

FİTCH KREDİ NOTU

Öncelikle kredi notundan bahsedelim. Bu not artırımından sonra Türkiye’nin kredi notu Güney Afrika ile aynı seviyeye geldi. 

Önümüzdeki dönemde risk priminde de biraz daha iyileşme görebiliriz. Not artırımı zaten bekleniyordu. Kritik konu, görünümün durağana çevrilmesidir. Bir sonraki açıklamada kredi not artırımının biraz zora girmesi gibi görünse de kesin olarak böyle olur demek değildir. 

ENFLASYON VE BÜYÜME RAKAMLARINDA REVİZE

OVP ile 2024 yılı enflasyon hedefi yüzde 33’ten yüzde 41.5’e revize edildi. Aslında Merkez Bankası daha önce 2024 yılı enflasyon hedefini yüzde 38’e revize etmiş ve daha sonraki birkaç toplantısında da yüzde 38’de sabit tutmuştu. Merkez Bankası açıklamasında da 38-42 aralığında bir banttan bahsedildiğini dikkate alırsak yeni hedefin Merkez Bankası açıklamalarındaki üst bant civarı olduğunu ve tutturulabilir görüldüğünü belirtelim. 

Büyüme beklentisinde değişiklik yapılarak 2024 yılı büyüme hedefi yüzde 3.5, 2025 yılı hedefi de yüzde 4 olarak revize edildi. Orta Vadeli Program açıklaması sırasında konuyla ilgili tüm bakanlar masanın etrafında olduğu halde sadece ana başlıkların belirtilmiş olması, içerikle ilgili detaya girilmemesi, kamuoyu nezdinde bir hayli eleştiriye neden oldu. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, OVP açıklaması sırasında konuya ilişkin detayların 25 Ekim’de açıklanacak 2025 yılı programında olacağını ifade etti. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde bütün unsurları ile yetki ve sorumluluğunun Cumhurbaşkanı makamına ait olması, bakanların programın yürütülmesinde yardımcı rol alan aktörler olarak değerlendirilmesi nedeniyle detaylandırmanın Cumhurbaşkanlığı Hükümeti yıllık programı ile olması doğal karşılanabilir. 

OVP’de 2025 yılı büyüme hedefinin yarım puan aşağı çekilerek yüzde 4 olarak açıklanması ile enflasyonla mücadele programında bir gevşemeye gidileceği yönünde değerlendirmeler ekonomideki yavaşlamanın 2025 yılı ilk yarısında da devam edeceği beklentisi ile uyumlu. Daralmanın 2025 yılının bütününe yayılması ise başka sorunları da beraberinde getirebilir. Genel olarak hükümetlerin en tedirgin olduğu konu, ekonomik büyümenin ciddi şekilde yavaşlaması veya durgunluk içerisine girilmesidir. Bu hem işsizliğin artması hem de ülke kalkınmasının ve dolayısıyla da kişi başı milli gelirin düşmesine neden olabileceğinden hassasiyet gösterilmesi doğaldır. Türkiye’de 2002- 2008 yılları arasında yine bir enflasyonla mücadele programı uygulandı. 2001 yılı ekonomik krizi sonrası negatif büyüyen ülkede güven, kararlılık ve istikrarla enflasyonda ciddi bir iyileşme ile birlikte büyüme oranlarında da makul bir seviye izlenebilir olmuştu. 

PROGRAMDA KARARLILIK 

Enflasyonla mücadele programında en kritik konu, beklentilerin doğru yönetilmesi ve toplumun genelinde uygulanan enflasyonla mücadele programına inancın devam ediyor olmasıdır. Enflasyon katılaşmadan bu yılın ikinci yarısı ve 2025’in ilk yarısı biraz daha acı çekilecek dönem olarak kalması koşuluyla sonrasının daha yumuşak bir şekilde devam ettirilmesi mümkün olabilir. Geçen 5-6 yıllık dönemde uygulanan programlar kişiler ile doğrudan bağlantılı hale geldi ve birbiriyle zıt uygulamalar yapıldı. Uygulanan programda da esas tedirgin eden bu noktadır. Bu program, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ile endeksli görülüyor. Hazine ve Maliye Bakanı konusunda yapılan spekülasyonların programda ne denli hasara yol açabileceği birkaç hafta önceki asılsız dedikodular ile teyit edildi. Bu dedikoduları gidermek için Sayın Şimşek sosyal medya hesabından iki defa istifa ettiği yönündeki tevatürleri yalanlamak durumunda kaldı. 

Yüksek enflasyon, toplumu her yönüyle bozucu etkilere neden olur. Şu anda en kritik konu, henüz katılaşmamış olan enflasyonu indirmedeki kararlılığın korunmasıdır. Beklenti yönetimi doğru yapılabildiği ölçüde enflasyon ve büyüme hedefleri yakınsanabilir. Yapısal reformların realize edilmesinde de anlayışın değiştiğine yönelik kanaat omurgayı oluşturur. En az iki yıl daha seçim olmaması halen en büyük avantaj durumundadır.

18 Eylül 2024 Çarşamba

Etiketler : enflasyon reyting büyüme Fitch kredi

PROF. DR. NURULLAH GÜR

Türkiye’de enflasyon, yıllık bazda tek haneli rakamları en son Ekim 2019’da görmüştü. Salgın döneminde yüzde 10-20 bandında dolanan enflasyon oranı, Aralık 2021’den itibaren başka bir safhaya geçti. O tarihten bu yana ortalama enflasyon yüzde 57.5 seviyesinde gerçekleşti. Beklediğimiz dezenflasyon süreci, Haziran 2024 itibariyle nihayet başladı. Yıllık enflasyon, son üç ayda yüzde 75.45’ten yüzde 51.97’ye geriledi. Bu gerilemeye neden olan temel unsurları şöyle özetleyebiliriz:

* Geçen yılın yaz döneminde çok yüksek seviyelerde gerçekleşen aylık enflasyon rakamlarının Haziran-Ağustos 2024 döneminde devreden çıkması neticesinde baz etkisi oluştu. Bu matematiksel durum, yıllık enflasyonu otomatik olarak aşağıya çekti.  

* Sıkı para politikası ve ekonomi politikalarındaki artan öngörülebilirliğin bir sonucu olarak döviz kurları, daha istikrarlı bir aralıkta seyretmeye başladı. Hatta TL reel bazda değerlendi. Bu gelişme, ithalat fiyatlarının enflasyonu artırıcı etkisini sınırladı. 

* Sıkı para politikası, iç talebi yavaşlattı. 

n Küresel emtia fiyatlarının stabil bir seyir izlemesi ve asgari ücrete ara dönemde zam yapılmaması, reel sektör için maliyetleri hafifletti. Böylece, bazı şirketlerin fiyat artışlarında aşırıya kaçmaya yönelebilmeleri için gerekçeleri azalmış oldu. 

TAHMİNLER GÜNCELLENDİ

Enflasyonda düşüş trendi başlamış olmasına rağmen Merkez Bankası’nın yüzde 38’lik yıl sonu hedefinin tutması mümkün gözükmüyor. Zaten geçtiğimiz günlerde açıklanan Orta Vadeli Program’daki (OVP) 2024 yıl sonu enflasyon tahmini de yüzde 41.5 olarak güncellendi. Önceki OVP’de 2024 yıl sonu için enflasyon tahmini yüzde 33 idi. Durum böyle olunca akıllara kritik bir soru geliyor: 

Neden enflasyon tahminleri tutmadı? Bu sorunun birkaç cevabı var: 

* Enflasyonu kontrol altına almak için para politikası sıkılaştırıldı. Bu gerekliydi. Ama para politikasını destekleyecek yapısal politikalar yeterince kapsamlı ve hızlı biçimde devreye giremedi. Önceki yazılarımda da altını çizdiğim üzere, sıkı para politikası enflasyonla mücadelenin ön koşulu olmakla birlikte yeterli koşulu değildir. 

* Para politikasının iletişim ayağı zayıf kaldı. Dolayısıyla, enflasyon beklentileri yeterince iyi yönetilemedi. Bu durum, fiyatlama davranışları ve tüketim eğilimlerinin normalleşmesini geciktirdi. 

* Fiyatı kamu tarafından yönetilen ve yönlendirilen mal ve hizmetlere yönelik fiyat ayarlamaları dezenflasyon sürecini yeterince desteklemedi.  

ÇÖZÜM NEREDE?

Peki, bundan sonra ne yapmalıyız? Para politikasının etki alanına girmeyen ama enflasyonu ilgilendiren alanlara dair diğer ekonomi politikalarını daha etkin çalıştırmamız lazım. Ekonominin planlama, üretim, teşvik, dağıtım ve aracılık faaliyetlerini ilgilendiren sorunlarına dair kalıcı çözümler üretmeliyiz. Enflasyonla mücadelenin her boyutunu vatandaşa ve şirketlere daha fazla dokunarak anlatmalıyız. Maliye politikalarını hem enflasyonla mücadeleyi destekleyecek hem de enflasyonla mücadelenin maliyetinin toplumda daha adil biçimde paylaşılmasını sağlayacak şekilde çalıştırmalıyız. 

Bunları yapmakta yetersiz kaldığımız durumda, sıkı para politikası daha uzun süre devrede kalabilir. Yani yüksek faiz, ekonomiyi gereğinden uzun süre yorabilir. Bu durum, reel sektörün üretim kapasitesine, yatırım iştahına ve rekabet gücüne zarar verir; sabit gelirli vatandaşların yaşam koşulları daha da zorlaşır. İşte bu yüzden enflasyonla mücadeleyi çok boyutlu bir strateji ve politika setiyle yürütmemiz gerekiyor. 

18 Eylül 2024 Çarşamba

Etiketler : enflasyon