Osman Arıoğlu
Koronavirüsü öyle görünüyor ki, önemli bir süre daha dünya ve Türkiye gündeminin birinci maddesi olmaya devam edecek. Bu sürecin kısaltılmasında yaklaşık bir aylık tecrübeye bakıldığında temasın ve temasa imkan verilecek ortamların azaltılması en önemli etkiyi oluşturuyor. Bu nedenle, tedbirleri erken alan ve yetkililerin uyarıları doğrultusunda hareket eden ülkeler bu süreci daha az ölümlü vaka ve kaosla geçirmiş olacaklar. Ülkemiz bu süreci şu anda dikkatli götürmeye çalışıyor. Ancak virüsle ilgili de her geçen gün yeni bir bilgi öğrenildiği için bir süre daha bu kritik durum devam edecek görünüyor. Allah başta ülkemiz olmak üzere tüm insanların yardımcısı olsun.
BİRÇOK BAŞVURU ELEKTRONİK ORTAMDA YAPILABİLECEK
Kamu kurumları bugünlerde vatandaşları olabildiğince elektronik haberleşmeye yönlendirmeye gayret ediyorlar. Bu konuda Gelir İdaresi tarafından bir hayli yeni duyuru yapıldı. Bu yazıda bunlardan bahsetmeye çalışacağız. Gelir İdaresi’nin internet sitesinde 148 işlemin elektronik ortamda yapılabileceği hatırlatılıyor. Yapılan açıklamada;
başvurularının elektronik ortamda (ivd.gib.gov.tr) veya mobil uygulaması (GİB Mobil) üzerinden yapılabileceği hatırlatılıyor.
VERGİ ÖDEMELERİNDE YENİ DURUM
Bu arada kısa bir süre önce kamu bankalarına alınan vergi ödeme işlemlerinin de bir bölümünün tamamen, gelir ve kurumlar vergileri, katma değer vergisi (KDV) ve özel tüketim vergisi (ÖTV) gibi temel vergilerde de 50 bin TL’ye kadar olanların kredi kartıyla diğer bankalar üzerinden de yapılabileceği belirtildi.
Ayrıca kira, ücret, menkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlarınıza ilişkin gelir vergisi ödemeleri de yukarıdaki sınırlamaya tabi olmaksızın diğer bankalardan veya kredi kartıyla yapılabilecek.
NİSAN AYINA ERTELENEN ŞUBAT AYI KDV BEYANNAMESİ NE OLACAK
Şayet Gelir İdaresi’nden konuya ilişkin aksine bir açıklama ve duyuru yapılmazsa, yapılan açıklamalar çerçevesinde verilmesi nisan ayına ertelenen şubat ayına ilişkin KDV beyannamesinin de ‘nisan ayında verilecek beyannameler ve yapılacak vergi ödemeleri’ kapsamında belirlenen mükellef grupları bakımından 6 aylık erteleme kapsamına girmesi gerekiyor. Aslında böyle olması, AVM’lerde çalışan mükellefler, lokantalar gibi birçok mükellef grubu bakımından gerçekten çok olumlu olacaktır. Çünkü bu mükellefler şimdiden tamamen işlerini durdurdu ve herhangi bir gelir elde edemez hale geldiler.
Zaten GİB tarafından yayınlanan 24 Mart tarihli duyuruda da “Bununla birlikte İçişleri Bakanlığı tarafından alınan tedbirler kapsamındafaaliyetleri geçici süre ile durdurulanyüzme havuzu, hamam, kaplıca, spor, oyun ve düğün salonu, berber ve kuaför gibi işyerlerinin bulunduğu sektörlerde faaliyet gösteren mükellefler de bu süre boyunca mücbir sebep hükümlerinden yararlanabileceklerdir” denilmek suretiyle İdare’nin bu konuda mücbir sebep dirimini de dikkate alarak daha esnek bir anlayışla yaklaşacağını gösteriyor.
Temennimiz bu sürecin çok fazla ekonomik tahribata da yol açılmadan atlatılmasıdır.
03 Nisan 2020 Cuma
OSMAN ARIOĞLU
Geçtiğimiz hafta 2025-27 yılları arasını kapsayan Orta Vadeli Program açıklandı. Programda enflasyon ve büyüme rakamlarında revizeler yapıldığını gördük. Geçen hafta sonu kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, Türkiye’nin kredi notunu B+’dan BB-‘ye çıkardı.
Görünümü ise pozitiften durağana çevirdi.
FİTCH KREDİ NOTU
Öncelikle kredi notundan bahsedelim. Bu not artırımından sonra Türkiye’nin kredi notu Güney Afrika ile aynı seviyeye geldi.
Önümüzdeki dönemde risk priminde de biraz daha iyileşme görebiliriz. Not artırımı zaten bekleniyordu. Kritik konu, görünümün durağana çevrilmesidir. Bir sonraki açıklamada kredi not artırımının biraz zora girmesi gibi görünse de kesin olarak böyle olur demek değildir.
ENFLASYON VE BÜYÜME RAKAMLARINDA REVİZE
OVP ile 2024 yılı enflasyon hedefi yüzde 33’ten yüzde 41.5’e revize edildi. Aslında Merkez Bankası daha önce 2024 yılı enflasyon hedefini yüzde 38’e revize etmiş ve daha sonraki birkaç toplantısında da yüzde 38’de sabit tutmuştu. Merkez Bankası açıklamasında da 38-42 aralığında bir banttan bahsedildiğini dikkate alırsak yeni hedefin Merkez Bankası açıklamalarındaki üst bant civarı olduğunu ve tutturulabilir görüldüğünü belirtelim.
Büyüme beklentisinde değişiklik yapılarak 2024 yılı büyüme hedefi yüzde 3.5, 2025 yılı hedefi de yüzde 4 olarak revize edildi. Orta Vadeli Program açıklaması sırasında konuyla ilgili tüm bakanlar masanın etrafında olduğu halde sadece ana başlıkların belirtilmiş olması, içerikle ilgili detaya girilmemesi, kamuoyu nezdinde bir hayli eleştiriye neden oldu. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, OVP açıklaması sırasında konuya ilişkin detayların 25 Ekim’de açıklanacak 2025 yılı programında olacağını ifade etti. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde bütün unsurları ile yetki ve sorumluluğunun Cumhurbaşkanı makamına ait olması, bakanların programın yürütülmesinde yardımcı rol alan aktörler olarak değerlendirilmesi nedeniyle detaylandırmanın Cumhurbaşkanlığı Hükümeti yıllık programı ile olması doğal karşılanabilir.
OVP’de 2025 yılı büyüme hedefinin yarım puan aşağı çekilerek yüzde 4 olarak açıklanması ile enflasyonla mücadele programında bir gevşemeye gidileceği yönünde değerlendirmeler ekonomideki yavaşlamanın 2025 yılı ilk yarısında da devam edeceği beklentisi ile uyumlu. Daralmanın 2025 yılının bütününe yayılması ise başka sorunları da beraberinde getirebilir. Genel olarak hükümetlerin en tedirgin olduğu konu, ekonomik büyümenin ciddi şekilde yavaşlaması veya durgunluk içerisine girilmesidir. Bu hem işsizliğin artması hem de ülke kalkınmasının ve dolayısıyla da kişi başı milli gelirin düşmesine neden olabileceğinden hassasiyet gösterilmesi doğaldır. Türkiye’de 2002- 2008 yılları arasında yine bir enflasyonla mücadele programı uygulandı. 2001 yılı ekonomik krizi sonrası negatif büyüyen ülkede güven, kararlılık ve istikrarla enflasyonda ciddi bir iyileşme ile birlikte büyüme oranlarında da makul bir seviye izlenebilir olmuştu.
PROGRAMDA KARARLILIK
Enflasyonla mücadele programında en kritik konu, beklentilerin doğru yönetilmesi ve toplumun genelinde uygulanan enflasyonla mücadele programına inancın devam ediyor olmasıdır. Enflasyon katılaşmadan bu yılın ikinci yarısı ve 2025’in ilk yarısı biraz daha acı çekilecek dönem olarak kalması koşuluyla sonrasının daha yumuşak bir şekilde devam ettirilmesi mümkün olabilir. Geçen 5-6 yıllık dönemde uygulanan programlar kişiler ile doğrudan bağlantılı hale geldi ve birbiriyle zıt uygulamalar yapıldı. Uygulanan programda da esas tedirgin eden bu noktadır. Bu program, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ile endeksli görülüyor. Hazine ve Maliye Bakanı konusunda yapılan spekülasyonların programda ne denli hasara yol açabileceği birkaç hafta önceki asılsız dedikodular ile teyit edildi. Bu dedikoduları gidermek için Sayın Şimşek sosyal medya hesabından iki defa istifa ettiği yönündeki tevatürleri yalanlamak durumunda kaldı.
Yüksek enflasyon, toplumu her yönüyle bozucu etkilere neden olur. Şu anda en kritik konu, henüz katılaşmamış olan enflasyonu indirmedeki kararlılığın korunmasıdır. Beklenti yönetimi doğru yapılabildiği ölçüde enflasyon ve büyüme hedefleri yakınsanabilir. Yapısal reformların realize edilmesinde de anlayışın değiştiğine yönelik kanaat omurgayı oluşturur. En az iki yıl daha seçim olmaması halen en büyük avantaj durumundadır.
18 Eylül 2024 Çarşamba
PROF. DR. NURULLAH GÜR
Türkiye’de enflasyon, yıllık bazda tek haneli rakamları en son Ekim 2019’da görmüştü. Salgın döneminde yüzde 10-20 bandında dolanan enflasyon oranı, Aralık 2021’den itibaren başka bir safhaya geçti. O tarihten bu yana ortalama enflasyon yüzde 57.5 seviyesinde gerçekleşti. Beklediğimiz dezenflasyon süreci, Haziran 2024 itibariyle nihayet başladı. Yıllık enflasyon, son üç ayda yüzde 75.45’ten yüzde 51.97’ye geriledi. Bu gerilemeye neden olan temel unsurları şöyle özetleyebiliriz:
* Geçen yılın yaz döneminde çok yüksek seviyelerde gerçekleşen aylık enflasyon rakamlarının Haziran-Ağustos 2024 döneminde devreden çıkması neticesinde baz etkisi oluştu. Bu matematiksel durum, yıllık enflasyonu otomatik olarak aşağıya çekti.
* Sıkı para politikası ve ekonomi politikalarındaki artan öngörülebilirliğin bir sonucu olarak döviz kurları, daha istikrarlı bir aralıkta seyretmeye başladı. Hatta TL reel bazda değerlendi. Bu gelişme, ithalat fiyatlarının enflasyonu artırıcı etkisini sınırladı.
* Sıkı para politikası, iç talebi yavaşlattı.
n Küresel emtia fiyatlarının stabil bir seyir izlemesi ve asgari ücrete ara dönemde zam yapılmaması, reel sektör için maliyetleri hafifletti. Böylece, bazı şirketlerin fiyat artışlarında aşırıya kaçmaya yönelebilmeleri için gerekçeleri azalmış oldu.
TAHMİNLER GÜNCELLENDİ
Enflasyonda düşüş trendi başlamış olmasına rağmen Merkez Bankası’nın yüzde 38’lik yıl sonu hedefinin tutması mümkün gözükmüyor. Zaten geçtiğimiz günlerde açıklanan Orta Vadeli Program’daki (OVP) 2024 yıl sonu enflasyon tahmini de yüzde 41.5 olarak güncellendi. Önceki OVP’de 2024 yıl sonu için enflasyon tahmini yüzde 33 idi. Durum böyle olunca akıllara kritik bir soru geliyor:
Neden enflasyon tahminleri tutmadı? Bu sorunun birkaç cevabı var:
* Enflasyonu kontrol altına almak için para politikası sıkılaştırıldı. Bu gerekliydi. Ama para politikasını destekleyecek yapısal politikalar yeterince kapsamlı ve hızlı biçimde devreye giremedi. Önceki yazılarımda da altını çizdiğim üzere, sıkı para politikası enflasyonla mücadelenin ön koşulu olmakla birlikte yeterli koşulu değildir.
* Para politikasının iletişim ayağı zayıf kaldı. Dolayısıyla, enflasyon beklentileri yeterince iyi yönetilemedi. Bu durum, fiyatlama davranışları ve tüketim eğilimlerinin normalleşmesini geciktirdi.
* Fiyatı kamu tarafından yönetilen ve yönlendirilen mal ve hizmetlere yönelik fiyat ayarlamaları dezenflasyon sürecini yeterince desteklemedi.
ÇÖZÜM NEREDE?
Peki, bundan sonra ne yapmalıyız? Para politikasının etki alanına girmeyen ama enflasyonu ilgilendiren alanlara dair diğer ekonomi politikalarını daha etkin çalıştırmamız lazım. Ekonominin planlama, üretim, teşvik, dağıtım ve aracılık faaliyetlerini ilgilendiren sorunlarına dair kalıcı çözümler üretmeliyiz. Enflasyonla mücadelenin her boyutunu vatandaşa ve şirketlere daha fazla dokunarak anlatmalıyız. Maliye politikalarını hem enflasyonla mücadeleyi destekleyecek hem de enflasyonla mücadelenin maliyetinin toplumda daha adil biçimde paylaşılmasını sağlayacak şekilde çalıştırmalıyız.
Bunları yapmakta yetersiz kaldığımız durumda, sıkı para politikası daha uzun süre devrede kalabilir. Yani yüksek faiz, ekonomiyi gereğinden uzun süre yorabilir. Bu durum, reel sektörün üretim kapasitesine, yatırım iştahına ve rekabet gücüne zarar verir; sabit gelirli vatandaşların yaşam koşulları daha da zorlaşır. İşte bu yüzden enflasyonla mücadeleyi çok boyutlu bir strateji ve politika setiyle yürütmemiz gerekiyor.
18 Eylül 2024 Çarşamba
18 Eylül 2024 Çarşamba
18 Eylül 2024 Çarşamba
17 Eylül 2024 Salı
17 Eylül 2024 Salı
17 Eylül 2024 Salı
20°C