7144 sayılı “Vergi ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun’la Vergi Usul Kanunu’na eklenen geçici 31’inci madde uyarınca” Tam mükellefiyete tabi ve bilanço esasına göre defter tutan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri bu maddenin yürürlüğe giriş tarihi olan 25 Mayıs 2018 tarihi itibarıyla aktiflerine kayıtlı bulunan taşınmazlarını 30 Eylül 2018 tarihine kadar aşağıdaki koşullarla yeniden değerlemeye tabi tutabileceklerdir.
(25 Mayıs 2018 gün ve 30431 sayılı Resmi Gazete) Bu bağlamda konuya ilişkin olarak 500 seri numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğ ile yapılan açıklamalar çerçevesinde tam mükellefiyete tabi ve bilanço esasına göre defter tutmakla yükümlü olup aşağıda belirtilen;
- Kolektif, adi komandit ve adi şirketler de dahil ferdi işletme sahibi gelir vergisi mükellefleri ile;
- Kurumlar Vergisi mükellefleribu uygulamadan yararlanamayacaklardır.
Buna karşılık;
- Dar mükellefiyet esasında vergilendirilen mükellefler
- İşletme hesabı, zirai işletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler
- Serbest meslek kazanç defteri tutanlar
- Finans ve bankacılık sektöründe faaliyet gösteren mükellefler
- Sigorta ve reasürans şirketleri
- Emeklilik şirketleri ve emeklilik yatırım fonları
- Münhasıran sürekli olarak işlenmiş altın, gümüş alım satımı ve imali ile iştigal eden mükellefler
Vergi Usul Kanunu’nun 215’inci maddesi uyarınca kendilerine kayıtlarını Türk para birimi dışında başka bir para birimiyle tutmalarına izin verilen mükellefler, yeniden değerlemeye tabi olacak iktisadi kıymetler ile 25 Mayıs 2018 tarihi itibarıyla aktife kayıtlı bulunan taşınmazlar (tapu kütüğünde ayrı sayfaya kaydedilen bağımsız ve sürekli hak niteliğindeki üst hakları dahil) bakımından bu haktan yararlanabileceklerdir.
(6 Temmuz 2018 gün ve 30470 sayılı Resmi Gazete)
Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 298’inci maddesi uyarınca hesap dönemi takvim yılı olan mükellefler için son olarak 2004 takvim yılı itibarıyla enflasyon düzeltmesi yapılmıştır. Bu nedenle mükellefler için 31 Aralık 2004 tarihli bilançolarında yer alan taşınmazlar ve bunların amortismanlarının düzeltilmesinde dikkate alınacak yeniden değerleme oranı, yapılan düzenleme gereği Vergi Usul Kanunu’nun geçici 31’inci maddesinin yürürlüğe girdiği tarihten bir önceki ay olan 2018 yılı Nisan ayına ilişkinYİ-ÜFE değerinin (341,88) 31 Aralık 2004 tarihli bilançoyu takip eden aydan, 2005 yılı ocak ayına ait Yİ-ÜFE değeri olan 114,83’e bölünmesi sonucu bulunan katsayı (341.88/114.83=) 2,97727 rakamı olacaktır.
Konuya ilişkin olarak Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan 500 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nin 9’uncu maddesinde yer alan (2) no’lu örneğe göre 20 Haziran 2010 tarihinde satın alınan bir fabrika binasının VUK geçici 31’inci maddesinin yürürlüğe girdiği tarihten bir önceki ay olan 2018 yılı Nisan ayına ait Yİ-ÜFE değerinin (341,88) 2010 yılı temmuz ayına ait Yİ-ÜFE değerine (171,81) bölünmesi sonucu bulunan (341,88/171,81=) 1.98987 katsayısı ile değerlemeye tabi tutulması gerekecektir.
Yİ-ÜFE endeks değerlerine göre bulunacak ve yeniden değerlemeye esas alınacak katsayının hesabında kesirli (virgül’den sonraki) kısım beş hane olarak dikkate alınacaktır. Bu bağlamda da yeniden değerlemeye tabi tutulan taşınmazlara ait birikmiş amortismanlar da taşınmaza uygulanan katsayı ile yeniden değerlemeye tabi tutulacaktır.
Diğer yandan Vergi Usul Kanunu’nun 272’nci maddesi uyarınca taşınmazların maliyet bedeline eklenen giderler maliyet bedeline dahil edilen kredi faizleri ve kur farkları için parçalı olarak yeniden değerleme yapılacak ve taşınmazın yeniden değerleme sonrası değeri bulunacaktır. Dolayısıyla taşınmazların 25 Mayıs 2018 tarihi itibarıyla yasal defter kayıtlarında yer alan maliyet bedeline dahil edilen her bir maliyet unsurunun yeniden değerlemeye tabi tutulmasında, söz konusu maddenin yürürlüğe giriş tarihi olan 25 Mayıs 2018 tarihinden bir önceki aya ait Yİ-ÜFE değerinin, ilgili maliyet unsurunun aktifleştirdiği ayı izleyen aya ilişkin Yİ-ÜFE değerinin bölünmesi ile bulunan oran dikkate alınmış olacaktır.
Kapsama giren taşınmazların ve varsa bunlara ait amortismanların Vergi Usul Kanunu’nda yer alan değerleme hükümlerine göre tespit edilen 25 Mayıs 2018 tarihi itibarıyla yasal defter kayıtlarında yer alan değerlerinin, yeniden değerleme oranıyla çarpılması suretiyle yapılan yeniden değerleme sonucunda bilançonun aktifi, pasifinden daha yüksek bir değere ulaşmaktadır. Yeniden değerleme sonucunda ortaya çıkan değer artışını hesaplamada net değer artışı usulü geçerlidir. Net değer artışının hesaplanabilmesi için yeniden değerlemeye esas alınan ve yasal defter kayıtlarında yer alan yeniden değerlemeden önceki ve bu değerlerin yeniden değerlemeye tabi tutulması sonucu ulaşılan tutarlar dikkate alınarak hesaplanan net bilanço aktif değerinin tespiti gerekmektedir.
Yeniden değerleme sonucunda pasifte özel bir fon hesabında gösterilen değer artışı tutarı üzerinden yüzde 5 oranında hesaplanan vergi, yeniden değerleme işleminin yapıldığı tarihi izleyen 25’inci günü akşamına gelir ve kurumlar vergisi yönünden bağlı vergi dairesine beyan edilerek bu süre içerisinde ödenecektir.