Torba Kanun ile doğum, emzirme, çocuk bakımı, evlat edinme hallerinde daha uzun sürelerle izin ve yarım çalışma hakkı tanıyan düzenlemeler yürürlüğe girdi.
İş mevzuatımızda çalışan annelere yönelik imtiyazlı uygulamalar bulunuyor. Bunların başında kadın işçilerin doğumdan önce 8 ve doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 hafta izin geliyor. Çoğul gebelik halinde ise doğumdan önce çalıştırılmayacak 8 haftalık süreye 2 hafta süre daha ekleniyor. Sağlık durumu uygun olduğu takdirde, doktorun onayı ile kadın işçi isterse doğumdan önceki 3 haftaya kadar işyerinde çalışabiliyor. Çalıştığı bu süre ise doğum sonrasındaki süreye ekleniyor.Kadın işçinin erken doğum yapması halinde ise doğumdan önce kullanamadığı sürelerin, doğum sonrası sürelere eklenmesi gerekiyor. Bu sürelerde gerekli şartların bulunması halinde SGK analık sigortasından annelere geçici iş göremezlik ödeneği sağlıyor.Torba Kanun ile birlikte mevcut bu düzenlemeye ek olarak anne işçilere ve baba adayı işçilere yeni haklar tanındı. Bunları ‘yarım çalışma-tam aylık’ ve ‘bol izin’ şeklinde özetlemek mümkün.
YARIM ÇALIŞMA
Torba Kanuna göre kullanılan doğum sonrası analık hâli izninin bitiminden itibaren çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla ve çocuğun hayatta olması kaydıyla kadın işçi ile 3 yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçilere istekleri hâlinde; birinci doğumda 60 gün, ikinci doğumda 120 gün, üçüncü ve sonraki doğumlarda ise 180 gün süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilecek. Çoğul doğum hâlinde bu sürelere ayrıca otuzar gün eklenecek. Çocuğun engelli doğması hâlinde ise bu süre 360 gün olarak uygulanacak. Ancak bu sürelerde süt izni kullanılamayacak.
Bu süreler işçinin sağlık durumuna ve işin özelliğine göre doğumdan önce ve sonra gerekirse artırılabilecek. Ancak bunun hekim raporunda süreleriyle birlikte ortaya konulması gerekiyor.
6 AY ÜCRETSİZ İZİN
Hamilelik süresince kadın işçiye periyodik kontroller için ücretli izin verilmesi gerekiyor. Kanuna göre hekim raporu ile gerekli görüldüğü takdirde, ücretinde indirim yapılmadan hamile kadın işçi sağlığına uygun daha hafif işlerde çalıştırılacak.
Kadın işçiye talep etmesi durumunda, 16 haftalık sürenin tamamlanmasından veya çoğul gebelik halinde 18 haftalık süreden sonra 6 aya kadar ücretsiz izin verilecek. Söz konusu izin, üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinme hâlinde eşlerden birine veya evlat edinene verilecek. Bu süre, yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate alınmayacak.
KISMİ SÜRELİ ÇALIŞMA HAKKI
Kadın işçinin doğum öncesi ve sonrası öngörülen izinlerin bitiminden sonra mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden ay başına kadar ebeveynlerden biri kısmi süreli çalışma talebinde bulunabilecek. Ancak ebeveynlerden birinin çalışmaması hâlinde, çalışan eş kısmi süreli çalışma talebinde bulunamayacak. İşveren, işçiyi kısmi süreli çalışma talebi sebebiyle işten çıkaramayacak.
Yarım çalışma ödeneği İŞKUR tarafından karşılanacak. Yarım çalışma ödeneği, çalışılan aya ait aylık prim ve hizmet belgesinin ilişkin olduğu aydan sonraki ikinci ay içinde İşsizlik Sigortası Fonundan aylık olarak ödenecek.
SÜT İZNİ
Mevzuata göre kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam birbuçuk saat süt izni verilmesi gerekiyor. Bu hakkın hangi saatlerde kullanılacağını işçi belirliyor. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılıyor.
DOĞUM SONRASI KALAN İZİNLER BABAYA
- Torba Kanun ile birlikte doğumda veya doğum sonrasında annenin ölümü hâlinde, doğum sonrası kullanılamayan yukarıda belirtilen süreler, babaya kullandırılacak.
- Üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen eşlerden birine veya evlat edinene çocuğun aileye fiilen teslim edildiği tarihten itibaren 8 hafta analık hâli izni kullandırılacak.