Yersiz alındığı iddia edilen prim iadesi talebi için önce SGK’ya yazılı bir dilekçe ile müracaat etmek zorunlu. Söz konusu primlerin SGK’dan geri istenme hakkı, 10 yıllık zaman aşımına tabi. Yersiz veya yanlışlıkla ödenen primlerin olduğunun kesinleşmesi halinde bu primler payları oranında işçi ve işverenlere iade ediliyor.

İsa Karakaş

İş Mahkemeleri Kanunu’nda yer alan düzenlemeler gereği çalışanların hizmet akdine tabi çalışmaları nedeniyle zorunlu sigortalılık sürelerinin tespit talepleri hariç olmak üzere dava açılmadan önce Sosyal Güvenlik Kurumu’na müracaat edilmesi zorunlu. Çeşitli nedenlerle SGK’ya yanlış veya yersiz prim ödendiğinin anlaşılması halinde doğrudan doğruya mahkeme yoluna gidilmiyor. Yersiz alınmış olduğu iddia edilen prim iadesi taleplerine ilişkin de dava açılmadan önce SGK’ya yazılı bir dilekçe ile müracaat etmek zorunlu. Bu bağlamda okuyucularımızın en çok merak ettiği yol ve yemek bedellerinden kesilen sigorta primlerinin iadesi de aynı usullere tabi olup bu yazımızda ayrıntılı olarak irdeleniyor.

YOL VE YEMEK BEDELLERİ

SGK 5510 Sayılı Kanun’a göre yersiz alınmış olduğu iddia edilen yol ve yemek bedellerinden kesilen sigorta primlerinin işverenlere iade edilebilmesi için;

• Söz konusu primlerin bildirimlerinin yapıldığı işyerinin bağlı bulunduğu Sosyal Güvenlik Merkezi’ne işverenlerce talepte bulunulması
• Primlerin tahsil edildiği tarihten talep tarihine kadar 10 yıllık sürenin geçmemiş olması
• Yersiz alınmış olduğunun kurumca tespit edilmesi gerekiyor. Ayrıca, kanun maddesinde iadenin işveren ve sigortalılara hisseleri oranında olacağı belirtilmiş olduğundan, taraflardan birinin her iki tarafa ait primlerin tamamını talep etme hakkı bulunmuyor. Yanlış veya yersiz olarak tahsil edilmiş işsizlik sigortası primlerinin iadesine ilişkin işlemler de aynı esaslara göre yapılıyor.

İADE İÇİN MÜRACAAT

4/1-a (SSK) kapsamında çalışan sigortalılarına ilişkin yükümlülükler, o işyeri için SGK’dan alınan işyeri sicil numarası esas alınarak yerine getiriliyor. Bu itibarla, yersiz alınmış olduğu iddia edilen yol ve yemek bedellerinden kesilen sigorta primlerinin tek bir işyerinden değil de aynı veya farklı illerde birden fazla tescilli işyerlerinden de yapılmış olması halinde, söz konusu primlerin bildirimlerinin yapıldığı her bir işyerinin tescilli bulunduğu Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü’ne/Sosyal Güvenlik Merkezi’ne ayrı ayrı iade talebinde bulunulması gerekiyor.

Her bir işyeri için ayrı ayrı yapılacak söz konusu başvuru dilekçelerinde;

• Yersiz tahsil edildiği iddia edilen primlerin bildiriminin yapıldığı işyerine ait sicil numarasının belirtilmesi
• Yersiz tahsil edildiği iddia edilen primlerin hangi mahiyetteki ödemelere ilişkin olduğunun ve işveren hissesinin iadesine ilişkin gerekçesinin belirtilmesi
• Prim iade talebinde bulunulan ayların hangi yıl ve aylara ilişkin olduğunun belirtilmesi
• Başvuru ekinde ilgili işyerinden iade talebinde bulunulan dönemlere ait iptal ve ek muhtasar prim ve hizmet belgelerinin verilmesi gerekiyor.

Yersiz tahsil edildiği iddia edilen primlerin bildirimlerinin yapılmış olduğu işyerinin işlem gördüğü Sosyal Güvenlikİl Müdürlüğü’ne/Sosyal Güvenlik Merkezi’ne, her bir işyeri için ayrı ayrı yapılan başvuru dilekçelerinde yukarıda belirtilen bilgi ve belgeler eksiksiz verilmişse başvuru SGK’ya verildiği tarih itibarıyla kesinleşmiş olacak. İşveren hissesinin iadesine ilişkin talebin bizzat işveren tarafından veya vekâletname olması koşulu ile yetki verilen vekili tarafından yapılması gerektiğinden, yapılan iade taleplerinin eksiksiz yapılmış olmasına rağmen yetkili kişiler tarafından yapılmadığının tespiti halinde iade talebinin yetkisizlikten dolayı reddedildiği başvuru sahibine en geç bir hafta içerisinde yazı ile iadeli taahhütlü olarak bildiriliyor.

SGK’NIN BAŞVURU DEĞERLENDİRMESİ

Başvurunun kesinleşmesinden sonra işverenler tarafından yersiz tahsil edildiği iddia edilen primler, ilgili kurum kayıtlarından kontrol ediliyor. Ayrıca zaman aşımı süresinin geçip geçmediği ile gerekmesi halinde başvuru dilekçesinde belirtilen bilgilerin doğruluğunun tespiti bakımından denetime sevk işlemleri yapılıyor.

Bu meyanda öncelikle iade talebinde bulunulan her bir dönem için SGK’ya bildirim yapılıp yapılmadığı, yapılmışsa bu bildirimlere ilişkin ödemenin yapılıp yapılmadığı kontrol ediliyor. İadesi istenilen tüm aylar için yapılan kontrolde bildirim ve/veya bu bildirimlere ilişkin ödeme yapılmamış dönem/dönemler varsa bu dönemler için yapılan iade talepleri reddediliyor. Ödeme yapılmışsa iadesi istenilen ve ödemesi yapılmış olan her bir ayın zaman aşımı bakımından kontrolü yapılıyor.

Yanlış veya yersiz olarak ödenen primlerin SGK’dan geri istenme hakkı, primlerin alındıkları tarihten itibaren10 yıllık zaman aşımına tabi tutulduğundan, primin tahsil tarihinden itibaren 10 yıllık zaman aşımı süresinin geçmemiş olması gerekiyor. Dolayısıyla başvurulan tüm dönemlerin veya bazı dönemlerin zaman aşımı nedeniyle reddedilmesi halinde, talebin zaman aşımına uğrayan söz konusu dönemler bakımından SGK’nın denetmenleri tarafından bordrolarda hak edilen ücret dışında ayrıca belirtilen yol ve yemek yardımlarına dair ödemelerin varlığının araştırılmak üzere denetime sevk edilmesine de gerek bulunmuyor.

Sonuç olarak, yersiz veya yanlışlıkla ödenen primlerin olduğunun kesinleşmesi halinde bu primler payları oranında işçi ve işverenlere iade ediliyor.

28 Mayıs 2021 Cuma