İşverenler, kayıt dışı istihdamın önlenmesi için ay içinde 30 günden az süreyle SGK’ya bildirdikleri çalışanların eksik gün nedenlerini açıklamak zorunda. Her eksik gün nedeni için ayrı ayrı öngörülen kodlar, ihtiyaçlara göre değiştirilip yenileniyor.

İsa Karakaş

Kayıt dışı istihdam en fazla Sosyal Güvenlik Kurumu’nun aktüeryal dengesini olumsuz yönde etkiliyor. Bu etkilerin özel sektör işletmelerine yansıyan en olumsuz yönü ise haksız rekabet şeklinde ortaya çıkıyor. Kayıt dışı istihdam, sadece çalışanların SGK’ya bildirilmemesi şeklinde değil, bildirilen çalışanların ücret veya gün sayılarının eksik bildirilmesi şeklinde de gerçekleşiyor. İşte, buna çözüm bulmak için ilk defa 1999’da yürürlüğe giren ilk Sosyal Güvenlik Reformu’nun yapıldığı düzenlemelerle çözüm üretilmeye çalışıldı. Buna göre ay içinde 30 günden az süreyle SGK’ya bildirilenlerin, işverenleri tarafından nedenlerinin ispatlanması gerekiyor.

PRİM ÖDEME GÜN SAYILARI

SGK uygulamasında genel olarak ay/dönem içindeki çalışmaları tam olan sigortalıların prim ödeme gün sayıları, ay/dönemin kaç gün olduğuna bakılmaksızın 30 gün olarak sisteme girilmesi gerekiyor.

İşyerinin veya sigortalının nakli nedeniyle şubat ayı içinde aynı işveren tarafından aynı sigortalı için işyeri sicil numarası farklı iki ayrı aylık prim ve hizmet belgesi ile bildirim yapılacağı durumlarda, nakil öncesi ve sonrası sürelerdeki prim gün sayısının 30 güne tamamlanması için gerektiğinde, eski işyerindeki prim gün sayısına şubat ayının 29 çektiği yıllarda 1 gün, 28 çektiği yıllarda 2 gün ilave edilecek. e-bildirgede işten ayrılış tarihi seçilmeksizin arta kalan günler için ‘diğer’ kodu ile eksik gün bildirilecek. Ancak28 çeken şubat ayları için, ayın 26’sı ile 27’sinde eski işyerinden çıkıldı ise ilave 2 gün eski işyerine eklenemeyeceğinden yeni işyerindeki prim gün sayısına eklenecek ve e-bildirgede işe giriş tarihi seçilmeksizin arda kalan günler için ‘diğer’ kodu ile eksik gün bildirilecek.

Yine, 29 çeken şubat ayları için ayın 28’inde eski işyerinden ayrıldı ise ilave 1 gün eski işyerine eklenemeyeceğinden yeni işyerindeki prim gün sayısına eklenecek ve e-bildirgede işe giriş tarihi seçilmeksizin arda kalan günler için ‘diğer’ kodu ile eksik gün bildirilecek

EKSİK GÜN NEDENLERİ

• Eski e-bildirge şifresi ile 28 gün üzerinden
• Yeni e-bildirge şifresi ile 1+1=2 gün

(27 gün ‘diğer’ neden ile eksik gün bildirilecek) üzerinden bildirim yapılabilecek.Ay içinde bazı iş günlerinde çalıştırılmadığı ve ücret ödenmediği beyan edilen sigortalıların eksik çalışma nedenleri aylık prim ve hizmet belgesine/muhtasar ve prim hizmet beyannamesine kaydedilecek.

EKSİK GÜN KODLARI

SGK, her eksik gün nedeni için ayrı bir kod öngörüyor. Bu kodlar ihtiyaç hasıl oldukça değiştiriliyor veya yenileri uygulanıyor.

En güncel SGK eksik gün kodları şöyle:

01-İstirahat
03-Disiplin cezası
04-Gözaltına alınma
05-Tutukluluk
06-Kısmi istihdam
07-Puantaj kayıtları
08-Grev
09-Lokavt
10-Genel hayatı etkileyen olaylar
11-Doğal afet
12-Birden fazla
13-Diğer nedenler
15-Devamsızlık
16-Fesih tarihinde çalışmamış
17-Ev hizmetlerinde 30 günden az çalışma
18-Kısa çalışma ödeneği
19-Ücretsiz doğum izni
20-Ücretsiz yol izni
21-Diğer ücretsiz izin
22-5434 SK ek 76, gm 192
23-Yarım çalışma
24-Yarım çalışma ve diğer nedenler
25-Diğer belge/kanun türlerinden gün tamamlama
26-Kısmi istihdama izin verilen yabancı uyruklu
27-Kısa Çalışma Ödeneği ve diğer nedenler
28-Pandemi ücretsiz izin (4857 Geç.10.md)
29-Pandemi ücretsiz izin ve diğer nedenler

ESAS ALINAN BELGELER

• Ay içinde 30 günden az çalışan veya eksik ücret ödenen sigortalılara ilişkin; SGK tarafından elektronik ortamda alınabilenler hariç kurumca yetkilendirilmiş sağlık hizmeti sunucularından veya işyeri hekimlerinden alınmış istirahatli olduğunu gösteren rapor ile sigortalı ve işverenin imzasını taşıyan ücretsiz veya aylıksız izinli olduğunu kanıtlayan izin belgesi, sigortalıya tebliğ edilen disiplin cezası uygulamasına ilişkin belge, gözaltına alınma ile tutukluluk haline ilişkin belgeler,
• Kısmi süreli çalışmalara ait sigortalı ve işverenin imzasını taşıyan yazılı iş sözleşmesi, sigortalının imzasını taşıyan puantaj kayıtları
• Grev, lokavt, genel hayatı etkileyen olaylar, doğal afetler nedeniyle işyerinde faaliyetin durdurulduğunu veya işe ara verildiğini gösteren ilgili resmi makamlardan alınan yazı örneği, işe devamsızlığa ilişkin belgeler
• İş sözleşmesinin feshedildiği tarihte çalışılmadığına dair belge
• Kısa Çalışma Ödeneği alındığına dair ilgili resmi makamlardan alınan belge
• 5434 S. K. Ek 76 ve geçici 192. maddesine tabi olunduğunu gösterir belge
• Yarım çalışma ödeneği alındığına dair ilgili resmi makamlardan alınan belge
• İş Sağlığı ve Güvenliği Kayıt, Takip ve İzleme Programı İSG-KATİP üzerinden alınan sözleşmeler, eksik çalışmaya ilişkin belgelerdendir.

BELGELERİ SAKLAYIN

Eksik gün bildirim nedenlerinin aylık prim ve hizmet belgesinde / muhtasar ve prim hizmet beyannamesinde belirtilmesi yeterli olacak. Eksik çalışmaya ilişkin belgeler ilgili ayda düzenlenecek, ancak SGK’ya verilmeyecek. Söz konusu belgeler işverence saklanacak. Eksik çalışmaya ilişkin bilgi ve belgelerin SGK tarafından istenilmesi halinde, 15 günlük süre içinde ibraz edilmesi zorunlu olacak.

26 Haziran 2020 Cuma