7 Kasım 2023 tarihli ve 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un 61, 62, 63 ve 84. maddeleri ile 10 Ocak 2015 tarihli ve 29232 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği ile 12 Eylül 2023 tarihli ve 337 sayılı Reklam Kurulu toplantısında alınan karara dayanılarak kapsayıcı ve ayrıntılı Tüketici Değerlendirmeleri Hakkında Kılavuz hazırlandı. İlgili kılavuz sayesinde tüketicilerin yaptığı değerlendirmelere ilişkin aldatıcı olduğu kabul edilen reklam kuruluşları ve/veya ajanslarının yükümlülükleri açısından yol gösterici olması amaçlanıyor. Ayrıca kılavuz, tüketicilerin yapacakları değerlendirmelere dair temel ilke ve esaslar özelinde bilgilendirici bir niteliğe sahip.
Tüketici değerlendirmeleri kılavuzunda; “Satıcı, sağlayıcı veya aracı hizmet sağlayıcı tarafından tüketicilere sunulan bir mal veya hizmetin üretim süreçleri dahil niteliği, kullanım kolaylığı, tanıtımı, satışı veya tedariki ile doğrudan bağlantılı değerlendirmelerdir” şeklinde tanımlanıyor. İnternet ortamında değerlendirme yapılmasına olanak sağlandığı durumda, sadece söz konusu mal veya hizmeti satın alanlar tarafından değerlendirmelerin yapılmasına izin verildiği açıkça ifade ediliyor. Tüketicinin satın alma sürecinin geldiği aşamaya kadar olan süreçte yaşadığı deneyimler ile sınır olmak üzere sipariş iptali, sözleşmenin feshi veya cayma hakkının kullanılmasına dair yapılan değerlendirmeler satın alma kapsamında değerlendiriliyor.
YORUM VE PUAN
Tüketici değerlendirmeleri ile ilgili ürün ve hizmetin tanıtımı, satışı, teslimatı veya iade süreçlerine ilişkin yorumların yanı sıra puan vermesi de kılavuzun 5/3. maddesi uyarınca, tüketici değerlendirmesi olarak ele alınıyor. Nitekim, söz konusu değerlendirmeler mevzuata aykırı olmamak şartıyla ayrım yapılmaksızın en az bir yıl süre ile yayınlanıyor.
Kılavuzun 6. maddesinde bu husus; “Örneğin, değerlendirme yayınlama ilkesi olarak ‘toplumun bir kesimini inanç, ırk, renk veya cinsiyet dolayısıyla dışlayan’, ‘tehdit niteliğinde veya küfür içeren’ veya ‘klavyeden rastgele seçilen karakterlerle bir anlam ifade etmeden oluşturulmuş’ yorumların yayınlanmayacağı belirlenmiş olabilir. Belirlenen bu ilkelere aykırı değerlendirme yapılmak istendiğinin tespiti halinde tüketiciye ‘Değerlendirmeniz küçük düşürücü/dışlayıcı/tehdit niteliğinde/küfür içermekte olduğundan yorum yayınlama ilkelerimiz gereği yayınlanamamıştır’ şeklinde bir geri dönüş yapılabilir” şeklinde örneklendirilmiştir.
YANILTICI PAYLAŞIM
Yanıltıcı tüketici değerlendirmelerini açıklamak gerekirse, sosyal medya hesabı üzerinden yapılan paylaşımlara yönelik bir menfaat karşılığında yapılan beğeni veya onay belirten ifadeler, objektif olmayacağı için yanıltıcı tüketici değerlendirmesi olarak kabul edilerek bu değerlendirmeler yayınlanmayacak. Bununla birlikte; ilgili kılavuzun 7. maddesi gereğince, işletilecek kontrol süreci, değerlendirmelerin orantısızlığı karşısında tüketici cesaretini kırmaması veya zorlaştırmaması bakımından makul olarak yönetiliyor.
Kılavuz ile belirtilen ilke ve esaslara aykırı tüketici değerlendirmelerinin tespit edilmesi halinde ilgili değerlendirmenin derhal kaldırılacağı düzenlenmiştir. Bu kapsamda bahsi geçen mevzuata aykırı değerlendirmelerin manipüle edici vasfı ortadan kaldırılarak tüketicilerin yanıltıcı bilgi paylaşılmasının önüne geçiliyor.