DR. VEYSİ SEVİĞ

Türk Ticaret Kanunu’nun 873’üncü maddesi uyarınca “Taşıyıcı, eşyayı kararlaştırılan sürede, bir süre kararlaştırılmamışsa mevcut şartlar dikkate alındığında özenli bir taşıyıcıya tanınabilecek makul bir süre içinde, teslim etmekle yükümlüdür.”

Eşya taşıma süresini izleyen 20 gün içinde teslim edilmezse, hak sahibi taşınması gereken mala zayi olmuş gözüyle bakabilir. Sınır ötesi taşımalarda bu süre 30 gün olarak belirlenmiştir.

Hak sahibi, eşyanın ziyai (kaybı) dolayısıyla tazminat alırsa, bu tazminatın ödenmesi sırasında, eşyanın daha sonra bulunması durumunda, derhal kendisine haber verilmesini isteyebilir.

Hak sahibi, eşyanın bulunduğu haberini aldıktan itibaren 30 gün içinde gerektiğinde giderler indirilmek suretiyle tazminatı geri ödeyerek eşyanın kendisine teslimini isteyebilir. Taşıma ücretini ödeme yükümlülüğü ile tazminat hakkı saklıdır.

Eşya; tazminatın ödenmesinden sonra bulunmuşsa, hak sahibi bundan haberdar edilmesini istemediği veya bulunma haberlerinden sonra eşyanın teslimine ilişkin istem hakkını ileri süremediği durumlarda, taşıyıcı eşya üzerinde serbestçe tasarrufta bulunabilir.

Taşıyıcı eşyanın taşınmak üzere teslim alınmasından teslim edilmesine kadar geçecek süre içinde eşyanın ziyaından, hasarından veya teslimindeki gecikmeden doğan zararlardan sorumludur.

Zararın oluşmasına, gönderenin veya gönderilenin bir davranışı ya da eşyanın özel bir ayıbı sebep tazminat borcunun doğmasında ve kapsamının benimsenmesinde, bu olguların ne ölçüde etkili olduğu hususu dikkate alınır.

Gecikme halinde herhangi bir zarar oluşmuşsa da taşıma ücreti gecikme süresi ile orantılı olarak indirilir; meğer ki taşıyıcı her türlü özeni gösterdiğini ispat etmiş olsun.

Ziya, hasar ve gecikme, taşıyıcının en yüksek özeni göstermesine rağmen kaçınamayacağı ve sonuçlarını önleyemeyeceği sebep ve olaylardan meydana gelmişse taşıyıcı sorumluluktan kurtulur.

Uygulamada taşıyıcı, taşıma aracındaki arızaya, taşıtı kiraladığı kişinin onun temsilcilerinin veya çalışanlarının kusuruna dayanarak sorumluluktan kurtulamaz.

Özel haller de;

1. Ziya, hasar veya teslimdeki gecikme, aşağıdaki hallerden birine bağlanabiliyorsa taşıyıcı sorumluluktan kurtulur:

a. Sözleşme veya teamüle uygun olarak üstü açık bir aracın kullanılmış olması yahut güverteye yükleme yapılması,

b. Gönderen tarafından yapılan yetersiz ambalajlama,

c. Eşyanın gönderen veya gönderilen tarafından işleme tabi tutulması, yüklenmesi veya boşaltılması,

d. Eşyanın; özellikle kırılma, paslanma, bozulma, kuruma, sızma, olağan fire yoluyla kolayca zarar görmesine yol açan doğal niteliği,

e. Taşınacak paketlerin gönderen tarafından yetersiz etiketlenmesi,

f. Canlı hayvan taşıması,

g. 27.10.1999 tarihli ve 4458 sayılı Gümrük Kanunu ile diğer kanun ve düzenlemelerde yer alan hükümlerin taşıyıcının sorumluluktan kurtulmasını haklı gösterdiği haller.

2. Herhangi bir zararın hal ve şartlara göre öngörülen sebebe bağlanmasının muhtemel bulunduğu durumlarda o zararın bu sebepten ileri geldiği varsayılır.

3. Ziya, hasar veya gecikme gönderenin eşyanın taşınmasına ilişkin özel talimatlarına taşıyıcının uymamasından ileri gelmişse taşıyıcı yukarıda ifade edildiği üzere sorumluluktan kurtulamaz.

4. Taşıma özel koruma yükümlülüğü altında ise taşımacının tüm önlemleri almış ve özel talimatlara uygun davranmış olması gerekir.

03 Haziran 2022 Cuma