Orta vadeli program tutarlı ve gerçekçi

gurlesel@superonline.com

Orta Vadeli Program, enflasyonun kademeli olarak düşürülmesini ve finansal istikrarın sağlanmasını hedefliyor. Bu amaçla hazırlanan program, sayısal hedefleri ve büyüklükleri açısından kendi içinde büyük ölçüde tutarlı. Program, Merkez Bankası’nın para politikası ile eş güdümlü olarak enflasyonun 3 yıl sonra tek haneye indirilmesini hedefliyor. Sayısal hedefler genel olarak yol gösterici olarak kabul görebilecek.

1. PROGRAMIN DÖVİZ KURU VARSAYIMLARI 

Programda kullanılan döviz kurları bir hedef veya taahhüt değil, varsayımlardır. 2023 yıl ortalaması için hedeflenen dolar/TL kuru 23.88’dir. Buna göre dolar kurunun 2023 sonunu 30 TL seviyesinden kapatması gerekiyor. 2024 yılı ortalaması dolar kur varsayımı 36.8 TL ve yıl sonu dolar kuru varsayımı ise 42.2 TL’dir. Türk Lirası’nın bu yılın geri kalanında ve özellikle 2024’te değer kaybetmeye devam edeceği varsayılıyor.

2. BÜYÜME VE TÜKETİM HARCAMALARI YAVAŞLAYACAK  

2024 yılında enflasyon ile mücadele hedefi çerçevesinde yüzde 4.0 büyüme hedefi konuldu ve bu gerçekçidir. Büyümede yavaşlama, özel tüketim harcamalarındaki büyümenin azaltılması ile sağlanacak. 2023 yılında yüzde 10.9 büyüyen özel tüketim harcamalarının 2024’te yüzde 3.5 büyümesi hedefleniyor. Bunun için özellikle para politikasında çok daha kuvvetli bir sıkılaşmaya ihtiyaç duyulacak. Merkez Bankası’nın faiz oranlarını en az 10 puan daha yükseltmesi, tüketici kredileri faizlerinin yüzde 50’yi aşması, kredi ve kredi kartlarında yeni kısıtlamalar getirilmesi beklenmeli. Özel tüketim harcamalarındaki bu yavaşlama, tüm mal gruplarındaki harcamaları da yavaşlatacak.

3. YATIRIMLARDA YAVAŞLAMA DAHA SINIRLI 

Program döneminde toplam yatırım harcamalarında sınırlı yavaşlama hedefleniyor. 2023 yılında toplam yatırımlar yüzde 5.5 büyürken, 2024’te yüzde 3.6, 2025’te ise yüzde 3.8 büyüme öngörülüyor. Kamu yatırım harcamalarında büyüme 2023 yılında yüzde 8.3 iken, 2024’te yüzde 0.3, 2025’te ise yüzde 0.6 olarak tahmin ediliyor. Depremle ilişkili yatırımlar da düşünüldüğünde kamunun birçok yatırımı askıya alması bekleniyor. Özel sektör yatırımları 2023 yılında yüzde 5.1 büyüdü. 2024’te yüzde 4.0, 2025’te ise yüzde 4.3 büyüme öngörülüyor. Bu büyüme, inşaat ve makina teçhizat yatırımlarını birlikte kapsıyor. 2023 yılında makina ve teçhizat yatırımları yüzde 6 büyüdü. 2024 ve 2025 yıllarında büyüme, yüzde 4-5 arasına gerileyecek.

4. İHRACATTA TEMKİNLİ HEDEFLER 

Program, 2022 yılında 254.2 milyar dolar olan ihracatın 2023’te 255 milyar dolar olarak gerçekleşeceğini tahmin ediyor. 2024’te ihracat artışı yüzde 4.7 ve ihracat 267 milyar dolar olarak öngörülüyor. 2023 ve 2024 yılı ihracat hedefleri gerçekçidir. Küresel ekonomideki yavaşlama 2024 yılında da sürecek. Bu nedenle 2024’te de ihracat artışı oldukça yavaş olacak. ABD, AB ve İngiltere pazarlarımızda tüketim harcamaları zayıf kalmaya devam edecek. İhracatta pazar, ürün ve müşteri çeşitlendirmesi ihtiyacı arttı. 

5. DEPREM HARCAMALARI NEDENİYLE YÜKSEK BÜTÇE AÇIĞI 

Zorunlu deprem harcamaları nedeniyle bütçe, 2024 yılında 2.65 trilyon TL ve GSYİH oranı olarak yüzde 6.4 gibi yüksek bir açık verecek. Bu yüksek açık, mali disiplinin sağlanmasını sınırlayacak. Enflasyonist etkileri olacak. Yüksek harcamaların bir bölümü ilave vergiler, bir bölümü dış kaynaklar ve bir bölümü de borçlanma ile karşılanacak.

6. ENFLASYON 2024 HAZİRANDAN SONRA DÜŞECEK 

Programın temel amacı, enflasyonu kademeli olarak düşürmek ve kalıcı olarak tek haneli enflasyona ulaşmaktır. Programla tek haneli enflasyona 2026 yılında ulaşılması hedefleniyor. 2023 yılı için yıl sonu TÜFE yüzde 65’tir. 2024 sonu için yüzde 33, 2025 sonu için ise yüzde 15.2 hedefi konuldu. Enflasyonda kalıcı düşüşün 2024 yılı ikinci yarısından itibaren başlayacağı öngörülüyor.

SON SÖZ 

Reel sektör ve firmalar, ekonomide rasyonel zemine geri dönüş kapsamındaki yeni politikalara uyum sağlamayı hedeflemeli.

09 Ekim 2023 Pazartesi