DR. VEYSİ SEVİĞ

Vergi Usul Kanunu’nun 313’üncü maddesi uyarınca “İşletmede bir yıldan fazla kullanılan ve yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunan gayrimenkullerle Vergi Usul Kanunu’nun 269’uncu maddesi uyarınca gayrimenkul gibi değerlenen iktisadi kıymetlerin alet, edevat, mefruşat, demirbaş ve sinema filmlerinin yukarıda belirtilen iktisadi kıymetlerin Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre yok edilmesi, amortismanın mevzuunu” teşkil etmektedir.

İlgili mevzuat gereğince sözleşme süresinden sonra bedelsiz olarak devlete veya devletçe tensip olunan bir teşekküle veya belediyeye intikali (devri) öngörülen amortismana tabi iktisadi kıymetlerden (sözleşme süresinde yenilenmesi gerekenler hariç) sermayenin veya özel maliyet bedellerinin itfası hükümlerine göre amortismana tabi tutulanlar, genel hükümler uyarınca ayrıca amortismana tabi tutulmamaktadırlar.

2021 yılında değeri 1.500 TL’yi aşmayan peştemallıklar ile işletmede kullanılan ve değeri 1.500 TL’den fazla olmayan alet, edevat, mefruşat ve de demirbaşlar amortismana tabi tutulmayarak doğrudan doğruya gider yazılabilmektedir. Bu bağlamda iktisadi ve teknik bakımdan bütünlük arz edenlerde bu had topluca dikkate alınmaktadır.

Yasal düzenleme gereği boş arazi ve boş arsalar amortismana tabi değildir. Ancak;

1. Tarım işletmelerinde vücuda getirilen meyvelik, dutluk, fındıklık, zeytinlik ve güllüklerle, incir bahçeleri ve bağlar gibi tarım tesisleri,

2. İşletmede inşa edilmiş olan her nev’i yollar ve haklar amortismana tabi tutulur.

Mükellefler, amortismana tabi iktisadi kıymetlerini Maliye Bakanlığı’nın tespit ve ilan edeceği oranlar üzerinden itfa etmekle yükümlüdürler. Bu bağlamda ilan edilecek oranlar tespitinde iktisadi kıymetlerin faydalı ömürleri dikkate alınır.

Bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerden dileyenler, amortismana tabi iktisadi değerlerini azalan bakiyeler üzerinden amortisman usulü ile yok edebilirler.

Bu usulün uygulanmasında;

1. Her yıl üzerinden amortisman hesaplanacak değer evvelce ayrılmış olan amortismanlar toplamının tenzili (indirilmesi) suretiyle tespit olunur. Enflasyon düzeltmesi yapılan dönemlerde, üzerinden amortisman ayrılacak değer, amortismana tabi iktisadi kıymetin düzeltilmiş değerinden daha evvel ayrılmış olan amortismanların toplamının taşınmış değerleri indirilmek suretiyle tespit edilmektedir.

2. Yukarıdaki usulde uygulanacak amortisman oranı yüzde 50’yi geçmemek üzere normal amortisman oranının iki katıdır.

3. Bu usulde amortisman süresi, normal amortisman nispetlerine göre hesaplanır.

Bu sürenin son yılına devreden bakiye değer, o yıl tamamen yok edilir.

Vergi Usul Kanunu’nun 317’nci maddesi uyarınca fevkalade amortismana tabi olup;

1. Yangın, deprem, su basması gibi afetler neticesinde değerini tamamen veya kısmen kaybeden;

2. Yeni icatlar dolayısıyla teknik verim ve kıymetleri düşerek tamamen veya kısmen kullanılmaz bir hale gelen;

3. Cebri çalışmaya tabi tutuldukları için normalden fazla aşınma ve yıpranmaya maruz kalan; menkul ve gayrimenkullerle haklara, mükelleflerin müracaatları üzerine ve ilgili bakanlıkların görüşü alınmak suretiyle Maliye Bakanlığınca her işletme için işin mahiyetine göre ayrı ayrı tespit edilen nispetlerin ilgililerin başvuruda bulunduğu hesap döneminden geçerlidir.

Amortisman uygulama sureti nispet bakımından; amortisman süresi, kıymetlerin aktife girdiği yıldan başlar. Bu sürenin yıl olarak hesaplanması için (1) rakamı mükellefçe uygulanan nispetle bölünür.

Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları binek otomobilleri hariç olmak üzere işletmelere ait binek otomobillerinin aktife girdiği hesap dönemi için ay kesri tam ay sayılmak suretiyle kalan ay süresi kadar amortisman ayrılır. Amortisman ayrılmayan süreye isabet eden bakiye, diğer itfa süresinin son yılında tamamen yok edilir.

24 Aralık 2021 Cuma