Önceki yıllarda kısa çalışma uygulamasından yararlanan işyerleri, gerekli şartları taşımaları halinde Covid-19 kapsamındaki ödenekten de faydalanabilir. Uygulama için SGK ve maliye borcunun bulunması da engel değil.

İsa Karakaş

Koronavirüs (Covid-19) tüm dünya için kâbusa dönüştü. Bu kâbus başta işveren ve çalışanlar olmak üzere herkesi derinden etkiledi ve etkilemeye de devam edecek. Zor durumda olan birçok işveren ayakta kalmak ve çalışanlarının maaşlarını ödemek için arayışlara başladı. Koronavirüs nedeniyle işverenler tarafından alınacak tedbirler bağlamında en çok merak edilen konulara ilişkin sorulara bu yazımızda cevap vererek yardımcı olmaya çalıştık.

TARTIŞMASIZ ZORLAYICI SEBEP

- Covid-19 nedeniylekısa çalışma uygulamasından faydalanılabilir mi?

Kısa çalışma uygulaması; 3 ayı aşmamak üzere (Cumhurbaşkanı kararı ile 6 aya kadar uzatılabilir) genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması veya süreklilik şartı aranmaksızın işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen en az 4 hafta süreyle durdurulması hallerinde İŞKUR aracılığıyla yapılan bir uygulamadır. Bu uygulama ile şartları tutan sigortalılaraişveren yerine İŞKUR tarafından çalışamadıkları dönem için gelir desteği verilerek işten çıkarılmalarının yerine istihdamlarının sağlanması amaçlanıyor.

Kısa çalışma uygulamasını mahal oluşturan şartlardan biri de ‘zorlayıcı sebepler’in varlığıdır. Zorlayıcı sebep; işverenin kendi sevk ve idaresinden kaynaklanmayan, önceden kestirilemeyen, bunun sonucu olarak bertaraf edilmesine imkân bulunmayan, geçici olarak çalışma süresinin azaltılması veya faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması ile sonuçlanan dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumları ya da deprem, yangın, su baskını, heyelan, salgın hastalık, seferberlik gibi durumlardır. Bu bağlamda Covid-19 salgını da tartışmasız zorlayıcı bir sebeptir.

MÜRACAAT İŞVERENDEN

- Müracaat nasıl yapılacak?

Kısa çalışma uygulanması halinde gerekli şartları sağlayan işçilere, çalışılmayan dönemler için 3 aya kadar kısa çalışma ödeneği ödenir. Covid-19 salgınından olumsuz etkilendiği gerekçesiyle kısa çalışma uygulamak isteyen işverenler, Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri ve Hizmet Merkezleri’ne özel olarak oluşturulan elektronik posta adreslerine gerekli belgeleri göndermek suretiyle başvurabilecek.

Kısa çalışma ödemeleri, Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığınca yapılacak uygunluk tespitinin ardından gerçekleştirilir.

SOKAĞA ÇIKAMAYAN DAHİL

- Sokağa çıkma yasağı kapsamındaki işçiler ödenekten faydalanır mı?

Koronavirüs salgını nedeniyle hükümet tarafından kronik hasta olanlar ile 65 yaşın üzerindekilerin ardından 20 yaşının altındakilere de sokağa çıkma yasağı geldi.

İşyerinde kısa çalışma uygulanabilmesi için gerekli şartları taşıyan işyerlerindeki diğer işçiler gibi kronik hasta ve 65 yaş üstü olan kişiler ile 20 yaşın altındaki işçiler de kısa çalışmadan yararlanabilecek.

DAHA ÖNCE ÖDENEK ALDIYSANIZ

- Önceki yıllarda kısa çalışmadan faydalanan işyerleri tekrar yararlanabilir mi?

Daha önceki yıllarda genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz vb. farklı bir gerekçeyle kısa çalışmadan yararlanan işyerlerinin gerekli şartları taşımaları halinde Covid-19 kapsamında da faydalanmasında yasal bir engel bulunmuyor.

HER İŞYERİ İÇİN AYRI BAŞVURU

- Aynı şirketin farklı SGK numaraları olan işyerleri için nasıl başvuru yapılmalı?

SGK’da birden fazla tescilli ve farklı işyeri numaraları olan şirket, her bir SGK işyeri sicil numarası için ayrı ayrı başvuru yapmalı. Başvuruların SGK işyeri sicil numaralarının kayıtlı olduğu yerdeki İŞKUR birimlerinin e-posta adreslerine yapılması gerekir.

SGK VE MALİYE BORCU OLAN İŞVERENLER DE BAŞVURABİLİR

Kısaçalışma uygulamasından faydalanmak için SGK ve maliye borcunun bulunmaması şartı yer almıyor. Bu nedenle işverenin ne kadar borcu olursa olsun gerekli şartlar varsa kısa çalışma uygulamasından faydalanabilir.

Diğer yandan istihdamı koruma amaçlı olan kısa çalışmadan yararlanan işverenlerin kısa çalışma nedeniyle devlete herhangi bir borcu olmayacak.

İŞÇİLER İÇİN HANGİ ŞARTLAR ARANIYOR?

İşçinin Türk vatandaşı olması zorunlu değil. Yabancı işçiler de faydalanabilir. İşçilerin kısa çalışma ödeneğinden yararlanabilmesi için;

• İşverenin kısa çalışma talebinin uygun bulunması
• İşçinin kısa çalışmaya tabi tutulması
• Kısa çalışmanın başladığı tarih itibarıyla son 60 gün hizmet akdine tabi olması ve son 3 yılda en az 450 gün süreyle prim ödeme şartlarını taşıması gerekir.

BORDROLAMA VE SGK BİLDİRİMLERİ

Kısa çalışma uygulamasında zorlayıcı sebeplerle işyerinde kısa çalışma yapılması halinde, ödemeler 4857 sayılı kanunun 24. maddesinin (III) numaralı bendinde ve 40. maddesinde öngörülen bir haftalık süreden sonra başlar. Bu bir haftalık süre içerisinde ücret ve prim yükümlülükleri işverene ait. Diğer yandan kısa çalışma yapan işçinin çalışılmayan hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günlerine ilişkin ücret ve kısa çalışma ödeneği miktarı, kısa çalışma yapılan süreyle orantılı olarak işveren ve İŞKUR tarafından ödenir. Bu durumlar ile diğer hallerde yapılan ödemelerin usulüne uygun bir şekilde bordrolanması ve SGK’ya bildirilmesi gerekir. Aksi takdirde hem İş Kanunu hem SGK açısından idari para cezası uygulanabileceği gibi teşviklerin de riske edilmesi söz konusu olabilir.

10 Nisan 2020 Cuma