Halen 14’ü aşkın sayıda ve değişik şartlara haiz SGK teşvik ve destekleri, 2023 hedeflerine göre revize edilecek. Böylece işverenlerin teşvik için ayrılan kaynakları daha etkin kullanması sağlanacak.

İsa Karakaş

Küresel bazda ekonomilerin bütünleşmesi, ticaret savaşları ile birlikte istihdamın artırılmasını gittikçe güçleştiriyor. Bu bağlamda işsizliğin azaltılması,mesleği olmayanişsizlerin meslek sahibi yapılması, işgücü verimliliğinin yükseltilmesi, stratejik sektörlerin, işverenlerin ve üretimin desteklenmesi amacıyla teşvik ve destekler büyük önem arz ediyor.

Ülkemizde özellikle son 15 yılda tüm işyerlerine yönelik her yıl artan oranda çok çeşitli cazip teşvik ve desteklerin uygulanmaya devam edildiği görülüyor. Bu destek ve teşviklerle bir yandan geri kalmış şehirlerin/bölgelerin kalkındırılması, stratejik sektörlerin geliştirilmesi amaçlanırken, diğer yandan ilk defa çalışmaya başlayacak tecrübesiz gençler, kadınlar, engelliler ile diğer dezavantajlı grupların istihdama katılmalarının sağlanması hedefleniyor.

2019’DA YAPILAN YENİLİKLER

İstihdam teşvik ve desteklerinin uygulanması ile birlikte SGK primlerinin düzenli ödenmesi, kayıt dışılığın önlenmesi ve ilave istihdamın sağlanmasına önemli oranda katkıda bulunuldu. Özel sektör işverenlerine, 2019 yılında belirli şartlarla işe aldıkları sigortalılar için yararlandıkları prim desteğine ilave günlük 67,36 TL olmak üzere üç aylık ücret desteği verildi. Ücret desteğinin SGK tarafından işyerinin ilgili ayda veya sonraki aylarda oluşacak prim borçlarından mahsup edilmesi, işverene ödeme yapılmaması şeklinde uygulandı.

Bölgesel istihdam teşviki kapsamında ilave6 puan primindirimi imkânından yararlanma süresi uzatıldı. 2016 yılında başlatılan asgari ücret desteği 2019 yılında da devam ettirildi. Söz konusu destek, 2020 yılında da değişik şartlarla sürdürülerek asgari ücrette gerçekleşen maliyet artışında işverenlere destek sağladı.

UYGULAMA BASİTLEŞTİRİLECEK

Halen 14’ü aşkın sayıda ve değişik şartlara haiz teşvik/destek uygulanıyor. Bu nedenle mevcut teşvik sistemi karmaşık ve dağınık bir yapıda. İşletmeler, hangi teşvikten yararlanabileceklerini, hangisinden yararlanamayacaklarını ayırt etmekte zorlandığından, pek çok işletme konuyla ilgili uzman kuruluşlardan danışmanlık almak zorunda kalıyor ve buna da ayrıca bir kaynak ayırıyor. İkincil mevzuatla getirilen düzenlemelerin kanunu sınırlayıcı, uygulamayı zorlaştırıcı hükümler içermesi teşviklerin etkisini sınırladı, bazı işyerlerini teşvikten yararlanmaktan caydırdı. Bu da teşvikle sağlanan kazanımların etkisini azaltıyor.

Bu dönemde her ne kadar prim teşviklerinde önemli artışlar olsa da sosyal güvenlik primlerinin esnekliğinin sektör ve işletme büyüklüğü bazında hesaplanarak prim teşviklerinin söz konusu esnekliklere göre kayıtlı istihdamı teşvik edecek şekilde yeniden düzenlenmesi konusu da önemini koruyor. İşte bu noktada son kalkınma planında sosyal güvenlik ile ilgili kısımda SGK teşvikve desteklerinin 2023 yılı hedeflerine uygun olarak istihdam teşvik programları analiz edilerek etki değerlendirmesinin yapılması öngörülüyor. Elde edilen sonuçlar ışığında teşvik için ayrılan kaynakların daha etkili kullanılması sağlanacak. İşverenlerin söz konusu teşviklerden yararlanmasını kolaylaştıracak şekilde bilgi işlem alt yapısı yeniden düzenlenecek.

TEŞVİKTE KAZANCIM NE KADAR?

Teşviklerle ilgili bilgi vermek için 1.4 milyon işvereni kapsayan ‘Teşvikte Kazancım Ne Kadar?’ adlı elektronik uygulama, 2019’da hayata geçirildi. Teşvik indirim miktarının analizi için ‘Teşvik Hesaplama Menüsü’ oluşturuldu. Sosyal Hizmetler Kanunu’nda (2828 sayılı Kanun) belirtilen sosyal hizmetlerden faydalanan-ların istihdamı halinde teşvik ile ilgili işlemlerin elektronik ortamda yapılması sağlandı. Ayrıca Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu (3294 sayılı Kanun) kapsamında sosyal yardım alanların istihdamı halinde işverenlerin teşvikten yararlandırılmasına ilişkin çalışmalar tamamlandı. İşverenlerce geriye yönelik düzenlenen asıl, ek ve iptal nitelikteki teşvikli aylık prim ve hizmet bildirgelerinin doğruluğu yazılım robotları vasıtasıyla kontrol edilerek uygun olanlar onaylandı.

SGK VASITASIYLA UYGULANAN TEŞVİK VE DESTEKLER

SGK vasıtasıyla yürütülen teşviklerin aynı anda ikisi veya üçünden faydalanmak mümkün. Bu teşvikler başta malullük yaşlılık ve ölüm sigortaları primleri işveren hissesi 5 puanlık indirimi olmak üzere;

• Genel sağlık sigortası işveren hissesi 5 puanlık indirim,
• 51 il ile Gökçeada ve Bozcaada ilçelerinde malullük yaşlılık ve ölüm sigortaları işveren hissesi ilave 6 puanlık indirim,
• Yatırımlarda devlet yardımları hakkında kararlara istinaden sigorta primi işveren hissesi/sigortalı hissesi desteği,
• İşsizlik ödeneği alanların istihdamı halinde sigorta primi sigortalı ve işveren hissesi teşviki,
• Gençlerin, kadınların ve mesleki belge sahibi olanların istihdamı halinde sigorta primi işveren hissesi desteği,
• İşbaşı eğitim programını tamamlayanların istihdamı halinde sigorta primi işveren hissesi desteği,
• İlave istihdama bağlı prim desteği, 4/b (Bağ-Kur) 5 puan teşviki,
• Engelli sigortalı istihdamı halinde sigorta primi işveren hissesi teşviki,
• Ar-Ge ve tasarım faaliyetlerinin desteklenmesine yönelik sigorta primi desteği,
• Kültür yatırımları ve girişimlerinin desteklenmesine yönelik sigorta primi teşviki,
• Sosyal hizmetlerden faydalananların istihdamı halinde prim teşviki,
• İş kazası olmayan çok tehlikeli işyerlerine yönelik desteklerden oluşuyor.

29 Mayıs 2020 Cuma