Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle İlgili Kanun ile ‘kayıt dışı faaliyetlerin’ ve özellikle varlıkların kayıt altına alınmasına yönelik; işletmelerde mevcut olmasına rağmen kayıtlara yansıtılmamış emtia, makine, teçhizat ve demirbaşların kayıtlara intikal ettirilmesini sağlayacak ayrı bir düzenleme yapılmıştır.

Söz konusu kanunun ‘İşletme Kayıtlarının Düzeltilmesi’ başlıklı 6. maddesi uyarınca Gelir ve Kurumlar Vergisi mükellefleri işletmelerinde mevcut olduğu halde kayıtlarında yer almayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşların, kendilerince veya bağlı oldukları meslek kuruluşları tarafından belirlenecek rayiç bedel ile söz konusu kanunun Resmi Gazete’de yayımlandığı tarihi izleyen üçüncü ayın sonuna kadar bir envanter listesi ile bağlı bulunduğu vergi dairesine bildirmek suretiyle defterlerine kayıt edebilecekler. Ancak bildirime tabi olan varlıklar amortismana tabi ise kayda yeni alınan bu varlıklar için amortisman ayrılamayacak.

Yapılan düzenleme gereği olarak bilanço esasına göre defter tutan mükellefler aktiflerine, kaydettikleri emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlar için defterlerinde iki ayrı karşılık hesabı açacaklar. Buna göre emtia için ayrılan karşılık, ortaklara dağıtılması veya işletmenin tasfiye edilmesi halinde sermayenin unsuru sayılacak ve vergiye tabi tutulmayacak.

İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler ise emtianın rayiç bedelini defterlerine gider olarak ‘satın alınan mal bedeli’ açıklamasıyla kayıt edecekler, kayıt dışı kullandıkları makine, teçhizat ve demirbaşların rayiç bedelini ise envantere kaydedecekler. Bu bağlamda da ayrılan karşılık birikmiş amortisman olarak kabul edilecek.

Daha önce kayıtlarda görülmeyen ve ‘Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Kanun’ kapsamında kayıtlara alınan varlıklar, kayda alınan değerden daha düşük bir değerle satılamayacak.

Yapılan bu düzenleme ile mükelleflerin ellerinde bulunan belgesiz malların kayıtlara dahil edilmesi, kayıt dışı ekonominin kontrol altına alınması ve bundan böyle yaratılacak Katma Değer Vergisi’nin belirlenmesi amacıyla bildirim konusu mallar için Katma Değer Vergisi hesaplanması ve bu verginin sorumlu sıfatı ile beyanı öngörülmektedir. Ancak yapılan düzenleme gereği beyan edilen makine, teçhizat ve demirbaşlar üzerinden ödenen Katma Değer Vergisi’nin, mükellefin vergiye tabi faaliyetleri üzerinden hesaplanan vergiden indirilmesi söz konusu olamayacak.

Adi, kolektif ve adi komandit şirketler dahil olmak üzere Gelir ve Kurumlar Vergisi mükellefleri kayıtlarında yer aldığı halde işletmelerinde mevcut olmayan emtialarını bu kanunun Resmi Gazete’de yayımlandığı tarihi izleyen üçüncü ayın sonuna kadar, aynı nev’iden emtialara ilişkin cari kayıtlarına göre tespit edilen gayrisafi kâr oranını dikkate alarak fatura düzenlemek ve her türlü vergisel yükümlülüklerini yerine getirmek suretiyle kayıt ve beyanlarına dahil edebilecekler. Bu bağlamda da gayrisafi kâr oranı; bu oranın kayıtlara göre tespit edilemediği hallerde mükellefin bağlı olduğu meslek odalarının belirleyeceği oranlar esas alınarak tespit edilecek. Ayrıca söz konusu hakkın kullanılması halinde mükelleflere geçmişe yönelik vergi cezası ve gecikme faizi uygulanmayacak.

Söz konusu madde ayrıca ‘kayıtlarda yer aldığı halde işletmede bulunmayan kasa mevcudu ve ortaklardan alacaklarda’ da tutulan kayıtlarda düzeltilmesine olanak sağlanmaktadır. Şöyle ki:

Bilanço esasına göre defter tutan Kurumlar Vergisi mükellefleri 31 Aralık 2015 tarihi itibarıyla düzenledikleri bilançolarında görülmekle birlikte, işletmelerinde bulunmayan kasa mevcutları ve işletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla ortaklarından alacaklı bulunduğu tutarlar ile ortaklara borçlu bulundukları tutarlar arasındaki net alacak tutarlarını bu kanunun yayımlandığı tarihi izleyen üçüncü ayın sonuna kadar vergi dairesine beyan etmek suretiyle düzeltebilecekler. Bu bağlamda da beyan edilen miktar üzerinden yüzde 3 oranında vergi, beyanname verme süresi içerisinde ödenecek. Maliye Bakanlığı ‘İşletme kayıtlarının düzeltilmesi ile ilgili maddenin’ uygulanmasına yönelik olarak yılı içerisinde ödenmesi gereken vergilerin ödeme sürelerinde değişiklik yapmaya ve Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre bildirimde bulunma zorunluluğu getirmeye ve uygulamaya ilişkin diğer usul ve esasları belirlemeye yetkili kılınmış olup, söz konusu kanunla ilgili Maliye Bakanlığı’nca konuya ilişkin olarak yapılacak düzenlemeler ayrıca okurlarımıza aktarılacak.

22 Ağustos 2016 Pazartesi