Av. Muhammet Aksan

4857 Sayılı İş Kanunu, işverene iş sözleşmesini feshedebilmesi için birtakım haklı sebepler tanısa da uygulamada sebebin gerçekleşip gerçekleşmediğinin ispatı da oldukça önem arz ediyor.

Buna göre, işverenlere ispat bakımından işçinin fesih sebebi oluşturan davranışının tutanak altına alınması, işçinin uyarılması veya savunmasının alınması öneriliyor. Nitekim İş Kanunu madde 19, “Hakkındaki iddialara karşı savunmasını almadan bir işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesi, o işçinin davranışı veya verimi ile ilgili nedenlerle feshedilemez” şeklindeki düzenleme ile özellikle performans, verimlilik ve haklı boyuta ulaşmayan davranışsal problemlerde fesihten önce işçinin savunmasının alınmasını zorunlu kılıyor.

SADAKAT BORCUNA AYKIRI DAVRANIŞ

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 2016/12350 E. 2020/1151 K. sayılı 3.2.2020 tarihli emsal oluşturabilecek kararı ile sadakat borcuna aykırı davranışın tespiti ile haklı sebeple fesih halinde savunma almanın zorunlu olmadığına kanaat ederek, ilk derece mahkemesi kararını bozdu.

“4857 Sayılı İş Kanunu’nun 25. maddesinin (II) numaralı bendinde, ahlâk ve iyi niyet kurallarına uymayan haller sıralanmış ve belirtilen durumlar ile benzerlerinin varlığı halinde, işverenin iş sözleşmesini haklı fesih imkânının olduğu açıklanmıştır. Yine değinilen bendin (e) alt bendinde, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan işçi davranışlarının da işverene haklı fesih imkânı verdiği ifade edilmiştir. Görüldüğü üzere yasadaki haller sınırlı sayıda olmayıp, genel olarak işçinin sadakat borcuna aykırılık oluşturan söz ve davranışları işverene fesih imkânı tanımaktadır. Haklı fesih halinde savunma alınması yasal zorunluluk değildir.

... davalı işveren tarafından davacının bu davranışına ilişkin savunmasının alınmasına yönelik herhangi bir işlem yapılmadığı, yerleşik Yargıtay İçtihatlarına göre, işçinin savunması alınmadan iş akdinin feshedilmesinin salt bu nedenle geçersiz olduğu, işçinin fesih sebebi sayılan eylemi ile ilgili savunmasının alınmadan belirsiz süreli iş sözleşmesinin feshedilemeyeceği...” gerekçesi ile kıdem ve ihbar tazminatı talebinin kabulüne karar verilmiş ise de, yukarıda açıklandığı şekilde işçinin doğruluk ve bağlılığa aykırılık oluşturan güven sarsıcı davranışları işverene haklı fesih imkânı tanımaktadır. Mahkemece davacının doğruluk ve bağlılığa aykırı davranışı tespit edilmiş olup, bu durumda işçinin savunmasının alınmaması feshi haklı olmaktan çıkarmaz.

Bu nedenle; mahkemece davacının kıdem ve ihbar tazminatı taleplerinin reddine karar verilmesi gerekirken hatalı değerlendirmeyle kabulüne karar verilmesi yerinde olmayıp bozmayı gerektirmiştir.” demek sureti ile bu husus açıkça kabul edilmiştir.

FESİH NEDENİ AÇIK VE KESİN BELİRTİLMELİ

Sözleşme, işveren tarafından kıdem ve ihbar tazminatı ödenerek ve geçerli nedenle feshedilmek istendiğinde, işverenin fesih bildirimini yazılı olarak yapması ve fesih sebebini açık ve kesin bir şekilde belirtmesi gerekir. Hakkındaki iddialara karşı savunmasını almadan bir işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesinin, o işçinin davranışı veya verimi ile ilgili nedenlerle feshedilemeyeceği kanunda açıkça belirtiliyor. Bu nedenle özellikle ortalama olarak benzer işi görenlerden daha az verimli çalışan gösterdiği niteliklerden beklenenden daha düşük performansa sahip olan, işe yoğunlaşması giderek azalan, işe yatkın olmayan, öğrenme ve kendini yetiştirme yetersizliği gösteren, sık sık ve farklı sebepler ile sağlık raporu alan, iş düzen ve barışını bozan hareketler gösteren, işin akışını durduracak şekilde uzun telefon görüşmeleri yapan, sık sık işe geç gelen amirleri veya iş arkadaşları ile ciddi geçimsizlik gösteren personelin iş akitlerinin işçinin yetersizliğinden veya davranışlarından sayılan sebepler ile geçerli nedenle feshedilebilmesi için fesihten önce işçinin savunmasının mutlaka alınması gerekecek.

30 Ekim 2020 Cuma