Vergi Usul Kanunu’nun 272’nci maddesi gereği olarak “Normal bakım, tamir ve temizleme giderleri dışında gayrimenkulü veya elektrik üretim ve dağıtım varlıklarını genişletmek veya iktisadi kıymetini devamlı olarak artırmak maksadıyla yapılan giderler gayrimenkulün veya elektrik üretim ve dağıtım varlıklarının maliyet bedeline” eklenmektedir.
Bu hüküm gereği bir giderin özel maliyet bedeli olarak değerlendirilebilmesi için;

• Gayrimenkulün kiralanmış olması,
• Yapılan harcamanın gayrimenkulün veya elektrik üretim ve dağıtım varlıklarının değerini artırmış veya genişletmiş veyahut da kiracının faaliyetini yürütebilmek için oluşturulan bir tesisata ilişkin bulunması,
• Giderin bizzat kiracı tarafından yapılmış (yaptırılmış) olması gerekmektedir.

Yasal düzenleme gereği kiracının başlangıçta var olmayan bir tertibatı (düzeneği) kiraladığı gayrimenkule eklemesi ve kira süresinin sonunda söz konusu eklentileri kira sözleşmesi bitiminde mal sahibine (kiraya verene) bırakmadan söküp götürmesi halinde özel maliyet bedelinden bahsetmek mümkün değildir.

MALİYETE EKLENECEK GİDERLER

Bahse konu madde hükmünün devamında hangi giderlerin maliyete ekleneceği hususuna açıklık getirmek amacıyla örneklere yer verilmiştir. “Buna göre;
bir geminin iktisap (edinim) tarihindeki süratini fazlalaştırmak, yolcu ve eşya yükleme ve barındırma olanaklarını artırmak veya değiştirmek suretiyle iktisadi kıymetini devamlı olarak artıran harcamalar ile bir motorlu kara nakil vasıtasının kasa ve motorunun yenisi ile değiştirilmesi veya alımında mevcut olmayan yeni bir düzeneğin eklenmesi için yapılan giderlerin maliyet bedeline eklenmesi giderlere örnek oluşturmaktadır.

Kanun koyucu; kiracılar tarafından yapılan bütün harcamaları özel maliyet bedeli olarak kabul ederek hukuken ayrı bir düzenleme içerisinde değerlendirmeyi uygun görmüştür.

Gerçekte; kiracının başlangıçta bulunmayan bir tamamlayıcı veyahut da söz konusu varlıktan daha etkin bir şekilde yararlanmayı sağlayacak unsurları kiraladığı varlığa dahil etmesi suretiyle mevcut varlığın değeri de artacaktır. Bu durumda hem kiracı hem de varlığını kiraya veren bu değişimden yararlanmak isteyecektir.

ELEKTRİK ÜRETİM HARCAMALARI

Ancak; vergi idaresi kiralanan kamu arazisi üzerine inşa edilen bir otelle ilgili olarak yapılan harcamalardan sabit kıymet niteliği taşıyan (bina, tesisat, demirbaş vs.) özel maliyet bedeli olarak değerlenmesi, kira süresinden daha kısa ömürlü olan mobilya, mefruşat ve demirbaşların özel maliyet kapsamına alınmadan normal amortisman yöntemine göre itfa edilmelerinin uygun olduğu şeklinde görüş bildirmiştir. ( Özyer, Dr. M. Ali, Vergi Usul Kanunu Uygulaması, Temmuz 2018, Maliye Hesap Uzmanları Derneği, Sy: 636)

Diğer yandan vergi idaresince verilen bir özelgede “Elektrik üretim tesisinin inşa edildiği arazinin kiralanmış olması halinde; elektrik üretim tesisi için yapılan harcamaların özel maliyet olarak aktifleştirilmesi”ni öngörmüştür.

Bu görüşe göre “Elektrik üretim tesisi ile bilumum iktisadi kıymetlerin (söz konusu elektrik üretim tesisini genişletmek veya iktisadi kıymetini devamlı olarak artırmak maksadıyla yapılan giderlerin), şirket kayıtlarında Vergi Usul Kanunu’nun 272’nci madde uyarınca “özel maliyet” bedeli olarak aktifleştirilmesi,

Aktifleştirilen tutarın anılan kanunun 327’nci maddesine göre üretim lisansının geri kalan süresi boyunca ve eşit yüzdeler halinde itfa ettirilmesi öngörülmüştür.

Bilindiği üzere Vergi Usul Kanunu’nun 327’nci maddesi uyarınca “Gayrimenkullerin, elektrik üretim ve dağıtım varlıklarının ve gemilerin iktisadi kıymetlerini artıran ve 272’nci maddede yazılı özel maliyet bedelleri, kira veya işletme hakkı süresi dolmadan, kiralanan veya işletme hakkı alınan şeyin boşaltılması veya işletme hakkının herhangi bir sebepten sona ermesi halinde henüz itfa edilmemiş olan giderler, boşaltma veya hakkın sona erdiği yılda bir defada gider yazılır.

Kiralanan gayrimenkullerin kira süresi sona ermeden boşaltılması halinde ise henüz itfa edilmemiş harcamalar boşaltma veya hakkın sona erdiği yılda bir defada gider olarak kayıtlara intikal ettirilir.

21 Ocak 2019 Pazartesi