Vergi Usul Kanunu’nun 223’üncü maddesi uyarınca; defterler, iş yerinin, iş yeri olmayanlar için ikametgâhın bulunduğu yerdeki noter veya noterlik görevini ifa ile mükellef olanlar, menkul kıymet ve kambiyo borsasındaki acentaları için borsa komiserliği tarafından tasdik olunur.

Tasdik makamı; Vergi Usul Kanunu’na göre tasdike getirilen defterleri sosyal güvenlik ile ilgili kuruluşların mevzuat hükümlerine bağlı kalmaksızın tasdik eder.

Defterler anonim ve limited şirketler ile kooperatiflerin kuruluş aşamasında, şirket merkezinin bulunduğu yer ticaret sicili müdürlüğünce tasdik edilir.

21 Mart 2018 gün ve 30367 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 493 sayılı Vergi Usul Genel Tebliğ ile tasdiki öngörülen ve öngörüye uygun olarak tasdik edilmiş olan defterlere ait kanunda yazılı bilgileri üçer aylık bordrolara derç ve bunları en geç bir ay içinde bulundukları yerin en büyük mal memuruna vermeleri hüküm altına alınmıştır.

Vergi Usul Kanunu’nun 226’ncı maddesi uyarınca tasdik makamları tasdik ettikleri defterlere ait aşağıda yazılı bilgileri tarih sırasıyla üçer aylık bordrolara aktararak ve bunları en geç bir ay içinde bulundukları yerin en büyük mal memuruna vermek zorundadırlar. Şöyle ki;

• Tasdik numarası ve tarih;
• Defter sahibinin soyadı, adı (veya unvanı);
• İş veya mesleki;
• Defterin nev’i;
• Defterin hangi yıl için tasdik edildiği;
• Defter sahibinin bağlı olduğu vergi dairesi;

Yasal düzenleme gereği tasdik makamları yukarıda yer alan bilgileri münferit fişlerle de bildirebilirler.

Diğer yandan bilindiği üzere defter tutma mecburiyeti; gelir vergisinden muaf olan esnaf ve gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçiler, Gelir Vergisi Kanunu’na göre kazançları basit usulde tespit edilenler, kurumlar vergisinden muaf olan iktisadi kamu müesseseleri ile dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmelere uygulanmaktadır.

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun “Defter Tutma Yükümlülüğü” başlıklı 64’üncü maddesine göre her tacir, ticari defterleri tutmak ve defterlerinde ticari işletmeleriyle ticari işletmesinin iktisadi ve mali durumunu, borç ve olacak ilişkilerini ve her hesap dönemi içinde elde etmiş olduğu sonuçları, açıkça, görülebilir bir şekilde belirlemek zorundadır.

Tacir, işletmesiyle ilgili olarak gönderilmiş bulunan her türlü belgenin, fotokopi, karbonlu kopya, mikrofiş, bilgisayar kaydı veya benzer şekildeki bir kopyasını yazılı görsel veya elektronik ortamda saklamakla yükümlüdür.

Fiziki ortamda tutulan yevmiye defteri, defteri kebir ve envanter defteri ile pay defteri, yönetim kurulu karar defteri ve genel kurul toplantı ve müzakere defteri gibi işletmesinin muhasebesiyle ilgili olmayan ve fakat ticari nitelikte olan defterlerin açılış onayları, kuruluş sırasında ve kullanılmaya başlanmadan önce noter tarafından yapılmak zorundadır. Pay defteri ile genel kurul toplantı ve müzakere defteri, yeterli yaprakları bulunmak kaydıyla izleyen faaliyet dönemlerinde de açılış onayı olmaksızın kullanılmaya devam edilebilir.

Kayıt ve belgelerde Türk para birimi kullanılır. Belgeler Türk parası karşılığı gösterilmek koşuluyla yabancı para birimine göre de düzenlenebilir.

İlgili dönem defter tasdik tarihi itibarıyla ödenmiş sermayesi en az 100 milyon ABD Doları ya da muadili yabancı para karşılığı Türk Lirası ve sermayesinin en az yüzde 40’ı; ikametgahı, kanuni ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayan kişilere ait olan işletmelere, kayıtlarını Türk para birimi dışında başka bir para birimiyle tutmalarına Cumhurbaşkanınca izin verilebilir.

Cumhurbaşkanı, bu had ve nispeti sektörler itibarıyla ayrı ayrı yarısına kadar indirmeye veya iki katına kadar artırmaya yetkilidir. Bu şartların ihlal edildiği hesap dönemini izleyen hesap döneminden Türk para birimine göre kayıt tutma zorunluluğu başlar.
(Kavak Ahmet, “Tüm Vergi Kanunları” On iki levha Sf: 480)

Türk para birimiyle yapılan işlemler, işlemin gerçekleştiği günün Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası döviz alış kuruyla ilgili para birimine çevrilir. İktisadi kıymetlerin değerleri ile vergi matrahı kayıt yapılan para birimine göre tespit edilir. Beyannamenin verilmesi gereken ayın ilk gününün kuruyla Türk parasına çevrilerek beyan edilir. Vergi ödeme mahsup ve iade işlemlerinde de Türk Lirası tutarlar kullanılır.

Bu mükellefler, diğer para birimleriyle kayıt tuttukları sürece enflasyon düzeltmesi yapamazlar.

31 Ekim 2018 Çarşamba