6728 sayılı Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile Türk Ticaret Kanunu’nda, Bankacılık Kanunu’nda bazı değişiklikler yapılarak “çek” uygulamasına güvence sağlanması öngörülmüştür.

Türk Ticaret Kanunu’nun “Kıymetli Evrak” başlıklı üçüncü kitabında yer alan çekle ilgili düzenlemelerinde çekin unsurları yer almaktadır. 6728 sayılı Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile çekin unsurlarını belirleyen 780’inci madde aşağıdaki şekli almıştır.

Çek;

a) Senet metninde “çek” kelimesini ve eğer senet Türkçe’den başka bir dille yazılmış ise o dilde “çek” karşılığı olarak kullanılan kelimeyi,
b) Kayıtsız ve şartsız belirli bir bedelin ödenmesi için havaleyi,
c) Ödeyecek kişinin “muhatabın” ticaret unvanını,
d) Ödeme yerini,
e) Düzenlenme tarihini ve yerini,
f) Düzenleyenin imzasını,
g) Banka tarafından verilen seri numarasını,
h) Karekodu içerecektir.

Yapılan yeni düzenleme gereği “Çek alacaklıları, ellerinde bulunan çek ile çek hesabı sahibine bu çeki düzenleyenlere ilişkin verilere karekod aracılığıyla erişim sağlayabilir. Karekod ile;

a) Çek hesabı sahibinin adı, soyadı ve ticaret unvanı,
b) Çek hesabı sahibinin tacir olması halinde, ticaret siciline tescil edilen yetkililerinin adı, soyadı veya ticaret unvanı,
c) Çek hesabı sahibinin, çek hesabı bulunan toplam banka sayısı,
d) Çek hesabı sahibine ait bankalara ibraz edilmemiş çek adedi ve tutarı,
e) Düzenlenerek bankalara teslim edilen çeklerin adedi ve tutarı,
f) Son beş yıl içerisinde ibrazında ödenen çeklerin adedi ve tutarı,
g) İbraz edilen ilk çekin ibraz tarihi,
h) İbraz edilen son çekin ibraz tarihi,
ı) İbrazında ödenen son çekin ibraz tarihi,
i) Son beş yılda “karşılıksızdır” işlemi gören ve halen ödenmemiş çeklerin adedi ve tutarları,
j) Son beş yılda “karşılıksızdır” işlemi gören ve sonradan ödenen çeklerin adedi ve tutarı,
k) Son beş yılda “karşılıksızdır” işlemi gören son çekin ibraz tarihi,
l) Çek hesabı sahibi hakkında çek hesabı açma yasağı bulunup bulunmadığı, varsa yasaklama kararının tarihi,
m) Her bir çek yaprağı ile ilgili olarak tedbir kararı olup olmadığı,
n) Çek hesabı sahibi tacirse, iflasına karar verilip verilmediği, iflasına karar verilmişse kararın tarihi, çek hesabı sahibi ya da cirantanın rızası aranmaksızın üçüncü kişilerin erişimine sunulur.

Yukarıda belirtilen verilere ulaşılmasını sağlayacak karekod okutma ve bilgi paylaşım sistemi 5411 Sayılı Kanun’un Ek 1’inci madde hükmü uyarınca kurulan Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi tarafından oluşturulur. Risk Merkezi sistemindeki verileri 5411 sayılı Kanunun Ek 1’inci maddesinin 11’inci fıkrası uyarınca bilgi alışverişini gerçekleştirdiği şirket ile paylaşmaya yetkilidir. Bu yetki kullanıldığı takdirde sistem bilgilerin paylaşıldığı şirket nezdinde kurulabilir.

Çekte yer alacak MERSİS numarası ile karekodun tanım ve içerikleri ile Türk Ticaret Kanunu’nun 780’inci maddesine ilişkin usul ve esaslar Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığı’nın çıkaracağı Tebliğ ile belirlenecektir.

Çeklerde Karekod Uygulamasına İlişkin Tebliğ, 31.12.2016 gün ve 29935 sayılı üçüncü mükerrer Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

Ancak bu Kanun’un 7’nci maddesinde yer alan;

“Lehine karekodlu çek düzenlenen gerçek ya da tüzel kişi, teslim aldığı çeki en geç ibraz tarihine kadar Karekod Okutma ve Bilgi Paylaşım Sistemine Kaydeder” hükmü ise 31.12.2017’de yürürlüğe girecektir.

Karekod Okutma ve Bilgi Paylaşım Sistemi 5411 sayılı Kanun’un Ek 1’inci madde hükmü uyarınca kurulan Bankalar Birliği Risk Merkezi tarafından oluşturulacaktır. Bu bağlamda risk merkezi sistemindeki verileri, 5411 sayılı Kanun’un Ek 1’inci maddesinin 11’inci fıkrası uyarınca bilgi alışverişini gerçekleştirdiği şirket ile paylaşmaya yetkilidir. Bu yetki kullanıldığı takdirde sistem bilgilerin paylaşıldığı şirket nezdinde kurulabilecektir.

Karekodlu çek raporuna Karekod Okutma ve Bilgi Paylaşım Sistemi üzerinden erişilecektir.

02 Mayıs 2017 Salı