Karbon kaçağını azaltmak amacıyla getirilen ve AB tarafından 2026’da uygulamaya konması beklenen Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (CBAM), AB ülkelerinden daha zayıf iklim politikalarına sahip, AB ETS’ye benzer rejimleri olmayan ülkelerden yapılacak ithalatlara uygulanacak sınırda karbon vergisini düzenliyor. İlk karbon vergisi, Ocak 2023’ten itibaren Aralık 2026’ya kadar sürecek bir geçiş dönemi ile birlikte uygulanmaya başlayacak.

 

Daha geniş bir kapsamı olması ve daha hızlı uygulanması çağrısında bulunan Parlamento üyelerinin çoğunluğunun onayıyla kabul edilen CBAM’ın kapsamına, başlangıçta Komisyon tarafından önerilen petrol rafinerileri, demir, çelik, çimento, gübre sektörleri ile birlikte organik kimyasallar, plastikler, hidrojen, amonyak ve dolaylı emisyonlar (örneğin bu ürünlerin üretiminde kullanılan enerjiden kaynaklanan emisyonlar) da girecek.

 

Aynı zamanda merkezi bir CBAM otoritesi oluşturulacak ve AB, az gelişmiş ülkelerin karbon salınımını azaltma çabalarına, CBAM’dan elde edilen gelirlere eşdeğer bir miktarda mali destek sağlayacak.

 

EMİSYON İZİNLERİ

 

Kabul edilen diğer bir yeni yasa tasarısına göre, 2005 yılından beri emisyon izinlerinin ticaretinin yapıldığı AB ETS pazarı, aşağıdaki hususları içerecek şekilde yeniden yapılandırıldı:

 

* Emisyon izinleri/ücretsiz tahsisatlar 2027 yılından başlayarak kademeli olarak kullanımdan kaldırılacak ve 2032 yılına kadar tamamen sonlandırılacak.

 

* AB ETS artık deniz taşımacılığını da kapsayacak şekilde genişletilecek, binalar ve karayolu taşımacılığı için 1 Ocak 2024’te AB ETS-2 adında yeni bir sistem getirilecek. Yalnızca ticari bina ve araçları kapsayacak sisteme 2029 yılından sonra vatandaşlar da dahil edilecek.

 

* 2030 yılına kadar karbon salınımını azaltma hedefi yüzde 61’den yüzde 63’e yükseltildi.

 

* 2025’ten itibaren karbon salınımını azaltma konusunda çaba gösterenler ek ücretsiz tahsisatlarla ödüllendirilecek. Fazla emisyon üretenlerin, ücretsiz tahsisatlarının bir kısmını, hatta tamamını kaybedeceği bir ödüllendirme ve cezalandırma sistemi getirilecek.

 

* Elde edilen gelirler, Avrupa’da ve üye ülkelerde yalnızca iklim eylemleri için kullanılacak.

 

ŞİRKETLER HAZIRLANMALI

 

Tarih olarak ciddi ölçüde öne çekilmiş ve uygulanmaya başlanması planlanan CBAM, emisyon azaltımı ve sürdürülebilir projelere yapılan yatırımlar için önemli bir itici güç olmakla birlikte ihracatının çoğunu AB ülkelerine gerçekleştiren Türkiye’nin ve Türk şirketlerinin kesinlikle kayıtsız kalamayacağı bir gelişmedir. Bu sebeple ilgili kamu ve özel sektör temsilcilerinin ve öğretim görevlilerinin katkılarıyla gerçekleşen İklim Şurası’nda alınan kararlar da dikkate alınarak İklim Değişikliği Kanun Tasarısı’nın ve bu tasarıda belirtilen Türkiye’de AB ile uyumlu piyasa temelli mekanizmaların, ilgili diğer mevzuat değişiklikleri ve düzenlemelerin ve iklim değişikliğine uyum eylemlerinin desteklenmesi için sağlanacak teşviklerin en kısa sürede hayata geçirilmesi ve bu son gelişmeler ışığı altında şirketlerin de hazırlıklarına hız vermesi kanaatimizce büyük önem taşıyor.

23 Ocak 2023 Pazartesi