Anayasa’nın 55’inci maddesinde yer alan tanımlamaya göre “ücret emeğin karşılığıdır.” Bu bağlamda da “devlet çalışanların yaptıkları işe uygun, adaletli bir ücret elde etmeleri ve diğer sosyal yardımlardan faydalanmaları için gerekli” önlemleri almakla yükümlüdür.

Uygulanması öngörülen asgari ücretin tespitinde çalışanları geçim şartları ile ülkenin ekonomik durumu da göz önünde bulundurulur.

İş Kanunu’nun 39’uncu maddesi gereği olarak iş sözleşmesi ile çalışan ve İş Kanunu’nun kapsamında olan veya olmayan her türlü işçinin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nca Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun aracılığı ile ücretlerin asgari sınırları en geç iki yılda bir belirlenir.

Asgari Ücret Tespit Komisyonu; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma Genel Müdürü veya yardımcısı, Devlet İstatistik Enstitüsü Ekonomik İstatistikler Daire Başkanı veya yardımcısı, Hazine Müsteşarlığı temsilcisi, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı’ndan konu ile ilgili dairenin başkanı veya yetki vereceği bir görevli ile bünyesinde en çok işçiyi bulunduran en üst işçi kuruluşundan değişik iş kolları için seçecekleri 5, bünyesinde en çok işvereni bulunduran işveren kuruluşundan değişik iş kolları için seçeceği 5 temsilciden kurulur.

Asgari Ücret Tespit Komisyonu en az 10 üyesinin katılmasıyla toplanır. Kurul üye oylarının çoğunluğu ile toplanır. Kurul; üye oylarının çoğunluğu ile karar verir. Oyların eşitliği halinde başkanın bulunduğu taraf çoğunluğu sağlamış olur.

Komisyonun toplanma ve çalışma şekli asgari ücretlerin tespiti sırasında uygulanacak esaslar ile başkan, üye ve raportörlere verilecek huzur hakları Maliye Bakanlığı ile Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın birlikte hazırlamış oldukları “Asgari Ücret Yönetmeliği” ile belirlenmiş bulunmaktadır. Dolayısıyla Asgari Ücret Yönetmeliği’nin amacı asgari ücretin tespiti sırasında uygulanacak esasları belirlemektir.

Yönetmeliğe göre asgari ücretin belirlenmesinde dil, ırk, renk, cinsiyet, engellilik, siyasal düşünce, felsefi inanç, din ve mezhep ile benzeri sebeplere dayalı bir ayrım yapılamaz.
Diğer yandan komisyon asgari ücreti bütün iş kollarını kapsayacak şekilde belirlemekle görevli olup, ücretin bir günlük olarak belirlemekle yükümlüdür. Bu bağlamda da “aylık, haftalık, saat başına, parça başına veya yapılan iş tutarına göre ücret ödenen durumlarda gerekli ayarlamalar bu ilkeye göre yapılır.”

Asgari Ücret Tespit Komisyonu ücretin belirlenmesinde; ülkenin içinde bulunduğu sosyal ve ekonomik durumu, ücretliler geçinme indekslerine, fiilen ödenmekte olan ücretlerin genel durumu ve geçinme koşullarını göz önünde bulundurarak gerekli tespitleri yapmakla yükümlüdür.

Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun 30.12.2014 gün ve 2014/1 sayılı kararında ifade edildiği üzere 2015 yılı için geçerli olmak üzere işçinin bir günlük normal çalışma karşılığı asgari ücretin 01.01.2015-30.06.2015 tarihleri arasında 40.05 (kırk lira beş kuruş) Türk Lirası olarak 01.07.2015-31.12.2015 tarihleri arasında ise 42.45 (kırk iki lira kırk beş kuruş) Türk Lirası olarak tespitine, işçi temsilcilerinin muhalefetine karşılık oy çokluğu ile karar verilmiştir. (31 Aralık 2014 gün ve 29222 Sayılı Resmi Gazete)

Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından tespit edilen bu ücretler “işçilere normal bir çalışma günü karşılığı ödenen ve işçinin gıda, konut, giyim, sağlık, ulaşım ve kültür gibi zorunlu ihtiyaçlarını günün fiyatları üzerinden asgari düzeydi karşılamaya yetecek ücret”dir. Ancak Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından belirlenen bu ücret bir yandan Gelir Vergisi, Damga Vergisi, Sosyal Güvenlik Kurumu’na ödenen çalışan sigorta pirimi ile işsizlik sigortası pirimi nedeniyle azalmakta, işverene yönelik olarak da hesaplanan işveren sigorta pirimi ile işveren işsizlik sigorta payı nedeniyle maliyeti artmaktadır. Bir başka anlatımla Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun belirlemiş olduğu ve belirlemenin özelliği alınan kararda açıklanmış olmasına rağmen fiiliyatla ele geçen net asgari ücret bu tanımlamaya uymadığı gibi işverene maliyeti de bu tanımlamanın dışında kalmaktadır.

02 Kasım 2015 Pazartesi