Yapılandırma kanunu yürürlüğe girdi. 7440 no’lu kanunun TBMM Genel Kurul görüşmeleri sırasında deprem hasarlarının azaltılmasına ilişkin düzenlemeleri de içeren önemli eklemeler yapıldı. Bu yazımızda 2022 yılı için getirilen matrah artırımı düzenlemesini açıklamaya çalışacağız. 

 

MATRAH ARTIRIMI

 

Kanun teklifinde matrah artırımına ilişkin düzenleme yer alıyordu. Sadece 2022 yılı kapsamda değildi. Genel Kurul görüşmelerinin son gününde kanuna bir geçici madde eklenerek 2022 yılı da matrah artırımı kapsamına alındı. Temel prensip, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin 2022 yılında beyan edecekleri matrahlarını yüzde 25 artırmaları olmakla beraber henüz beyannamelerin verilmemiş olması nedeniyle bazı kontroller konulmuştur. Bu kontrol, ana hattıyla ve yasada yer alan şekliyle 2021 yılı beyanına ve 2022 yılı geçici vergi beyanlarına bağlanmıştır. Bu sınırlamalar şöyledir.

 

* “2021 takvim yılında beyan edilen matrahın yüzde 122,93 oranında artırılması suretiyle bulunan tutar ile 2022 takvim yılı üçüncü geçici vergilendirme döneminde beyan edilen matrahın yüzde 40 oranında artırılması suretiyle bulunan tutarın yüksek olanından az olmaması şarttır.”

 

* “ üçüncü geçici vergilendirme dönemi gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinin verilmemiş olması halinde; ikinci geçici vergilendirme dönemi beyannamesinde beyan edilen matrahın yüzde 100 oranında artırılması suretiyle bulunan tutar, sadece birinci geçici vergilendirme dönemi beyannamesinin verilmiş olması halinde bu beyannamede beyan edilen matrahın yüzde 300 oranında artırılması suretiyle bulunan tutar” 2021 yılında beyan edilen tutarın artırılması ile bulunan tutar ile kıyaslanacaktır.

 

Bu mükellefler ile bu şartlara sahip olmayan mükellefler bakımından artırılacak asgari matrah tutarları da maddede belirtilmiştir. 

 

Asgari matrah tutarları:

 

* İşletme hesabı esasına göre defter tutanlar için 105 bin TL

 

* Bilanço esasına göre defter tutanlar ile serbest meslek erbabı için 200 bin TL

 

* Kurumlar vergisi mükellefleri için 500 bin TL

 

Asgari matrah tutarlarından yararlanacak olanlar;

 

* 2021 takvim yılı ve 2022 yılının üçüncü geçici vergilendirme dönemine ilişkin gelir veya kurumlar vergisi beyannamelerinde zarar beyan edilmiş olması.

 

* İndirim ve istisnalar nedeniyle matrah oluşmaması. 

 

* Faaliyet ve gelirlerini vergi dairesinin bilgisi dışında bırakanlar dahil, bu dönemlerde hiç beyanname verilmemiş olması. 

2022 yılında matrah artırımında bulunacak olan mükelleflerin cari dönemlerinde zarar dahi olsa bu zararların tamamı izleyen dönemlerde gelir veya kurumlar vergisi matrahlarından indirilemeyecek ve ödenen geçici vergiler de iade edilmeyecek. 

 

STOPAJ VE KDV MATRAH ARTIRIMLARI

 

Ücretlerden, menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarından ve serbest meslek erbabından yapılması gereken stopajlardan sorumlu tutulmamak için yıl içinde yapılan stopajların yüzde 2’si, 

 

Yıllara sari inşaat onarım işleri yapanlara yapılan hakkediş ödemeleri üzerinden yüzde 1,

 

Zirai stopajlar ile vergiden muaf esnafa yapılan ödemelerdeki stopajlarda stopaj yapılan tutarın yüzde 25’i kadar ilave stopaj yapılması suretiyle artırımda bulunabilirler. 

 

Yıl içerisinde beyan edilen hasılat KDV tutarının yüzde 2’si oranında KDV beyan edip ödemek suretiyle de KDV matrah artırımından yararlanılabilecek.

 

Matrah artırımından yararlanılmasının sağladığı en temel avantaj, matrah artırımı yapılan dönemler ve vergi türleri itibarıyla inceleme ve tarhiyat yapılamamasıdır. 

 

DİĞER GELİR VERGİSİ MÜKELLEFLERİ

 

Diğer gelir vergisi mükellefleri için artırılacak asgari matrah tutarları ayrıca belirtilmemiş olmakla beraber maddede hüküm bulunmayan konularda 5. madde hükümleri geçerlidir denilmiştir. Buna göre; gayrimenkul sermaye iradı mükellefleri için 80 bin TL, ücret ve diğer kazanç ve irat mükellefleri için 105 bin TL asgari matrah tutarları olacaktır. 

 

EK VERGİ İNCELEMELERİ SAKLI

 

2022 yılı matrah artırımında bulunanlar için doğal olarak bir istisnai düzenleme de yapılmıştır. O da deprem nedeniyle oluşan maddi kayıpların giderilmesi amacıyla yasanın genel kurul görüşmeleri sırasında eklenen geçici bir madde ile kurumlar vergisi mükellefleri için getirilen yüzde 5 ve yüzde 10 oranındaki ek vergiye ilişkin inceleme ve tarhiyat yapılabilmesi hakkı saklı tutulmuştur. Prensip olarak kurumların kurumlar vergisinden istisna edilen kazançları için getirilen ve tamamen yeni ve bir defalık olmakla beraber bazı tartışmaları barındıran bu düzenlemeyi ayrı bir yazı konusu yapacağız.

20 Mart 2023 Pazartesi