2015 yılı üçüncü çeyrek büyüme verisi beklentilerin üzerinde, yüzde 4,0 olarak gerçekleşti. Üçüncü çeyrek dönemin zorlu küresel koşulları, siyasi belirsizlik ve artan terör olayları dikkate alındığında gelecek için ümit veren bir büyüme yakalanmış oldu. Bu çerçevede üçüncü çeyrek ekonomi büyüme verisinin ayrıntılarını değerlendirelim.

BÜYÜMENİN KAYNAĞI TÜKETİM HARCAMALARI

Üçüncü çeyrekte sağlanan 4,0 puanlık büyümenin en önemli kaynağı 2,99 puan ile tüketim harcamaları olmuştur. Bunun 2,22 puanı özel tüketimden kaynaklanmaktadır. Üçüncü çeyrek dönemde iş dünyasından iç tüketimin oldukça yavaşladığı bilgileri alınıyordu. Bu nedenle iç tüketim katkısı beklenmedik bir veri olmuştur. Nitekim üçüncü çeyrekte iç tüketim bu kadar yüksek katkı sağlamışken toptan ve perakende ticarette neden yüzde 0,4 gibi çok sınırlı büyüme olduğu sorusu da sorulmaktadır.

BÜYÜMEYE BİR DİĞER KATKI STOK ARTIŞI OLDU

Üçüncü çeyrekte büyümeye önemli bir katkı da 1,02 puan ile stok artışından gelmiştir. İkinci çeyrekte stoklar önemli ölçüde azalmıştı. Üçüncü çeyrekte firmalar stoka çalışmış gözükmektedir. Ancak firmalar üçüncü çeyrek belirsizliğinde en az stok ile çalışmayı tercih ettiklerini söylemekteydiler. Bu nedenle stok artışı da sürpriz olmuştur.

YATIRIMLAR VE İHRACATIN KATKISI

Yatırımların üçüncü çeyrekte büyümeye katkısı negatif olmuştur. Özel sektör harcamalarında doğal olarak iki seçim arası dönemdeki belirsizlik ortamında küçülme yaşanmıştır. Üçüncü çeyrekte net ihracatın büyümeye katkısı ise 0,09 puan ile pozitiftir. Ancak bu pozitif katkı ihracat artışından kaynaklanmamaktadır. İthalattaki gerilemeden kaynaklanmaktadır. Üçüncü çeyrekte yüzde 4,0 büyüme sevindiricidir. Ancak büyüme dinamiklerinden yatırımlar ve ihracat halen negatiftir ve büyüme tüketim ile ve stoka yönelik üretim ile sağlanmıştır. Bu nedenle büyüme kalitesi halen arzu edilen yapıda değildir.

EN YÜKSEK KATKI TARIM İLE FİNANS VE SİGORTADAN

Ekonomik büyümeye sektörlerin katkısı değerlendirildiğinde üçüncü çeyrekte 4,0 puanlık büyümenin 1,57 puanı tarımdan, 0,46 puanı sanayiden, 2,81 puanı hizmetlerden gelmiştir. (Sektörlerin ödedikleri dolaylı vergiler de 0,70 puanlık büyümeye katkı sağalmıştır). Sektörlerin büyümeye katkısı olan 5,55 puandan 1,59 puan dolaylı ölçülen mali aracılık hizmeti çıkarıldığında 3,96 puan büyümeye ulaşılmaktadır.
Büyümeye 2,81 puan ile en yüksek katkıyı sağlayan hizmetler sektörü içindeki çok sayıda alt sektörde büyümeler çok sınırlı kalmış veya küçülmeler yaşanmıştır. Büyümede sürükleyici olan 1,73 puan ile tek başına finans ve sigorta faaliyetleri sektörü olmuştur.

SANAYİNİN BÜYÜMEYE KATKISI

Üçüncü çeyrekte 4,0 puanlık ekonomik büyümeye imalat sanayinin katkısı 0,29 puan olmuştur. İlk dokuz aydaki 3,4 büyüme içinde ise imalat sanayinin katkısı 0,61 puandır. İlk dokuz ay içinde sanayinin büyümeye katkısı sınırlı kamıştır. Sanayinin ekonomik büyüme içindeki payının sınırlı kalmasının bir nedeni de ihracattaki zayıflama olmuştur. İlk dokuz ayda tarım sektörü büyümeye sanayiden daha çok katkı sağlamıştır. İlk dokuz ay içinde hizmetler sektöründe yine finans ve sigortacılık faaliyetleri sürükleyici olmuştur.

Son söz:

Ekonomide büyümenin hızlanması sevindiricidir, ancak yatırımların, sanayinin ve ihracatın daha yüksek katkı sağladığı bir ekonomik büyüme daha dengeli ve kaliteli olacaktır.

20 Aralık 2015 Pazar