Koronavirüsün etkileriyle başa çıkabilmek için 300 bini aşkın firma kısa çalışma uygulamasına başvurdu. Uygulamadan 3 milyon 200 bini aşkın çalışan faydalanacak. Şartları taşımayan çalışanlar için ise bir diğer seçenek ücretsiz izin. Bu dönemde 3 ay nakdi destek veriliyor.
İsa Karakaş
COVID-19, tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de çok sayıda firmayı derinden sarstı. Salgının etkileriyle baş etmek için 300 bini aşkın firma kısa çalışma uygulaması yoluna başvurdu.
Kısa Çalışma Ödeneği’nden (KÇÖ) 3 milyon 200 bini aşkın işçi faydalanacak. Ancak bütün işçiler kısa çalışmadan faydalanacak kadar şanslı değil. Zira işçilerin Kısa Çalışma Ödeneği’nden yararlanabilmesi için kısa çalışmanın başladığı tarih itibarıyla son 60 gün hizmet akdine tabi olması ve son 3 yılda en az 450 gün süreyle prim ödeme şartlarını taşıması gerekiyor.
İLK SEÇENEK KISA ÇALIŞMA
İşverenlerin doğrudan doğruya ücretsiz izin uygulamasına gitmesi her yönden çalışanların aleyhine oluyor. Yapılması gereken, öncelikle kısa çalışma seçeneğidir.
Kısa Çalışma Ödeneği için şartları tutmayan işçilerin ise gerekmesi halinde işten çıkarmak yerine ücretsiz izin yoluna başvurulması daha isabetli olacak.
Keza Türkiye İş Kurumu tarafından işçilere ödenecek Kısa Çalışma Ödeneği tutarı; sigortalının son 12 aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının yüzde 60’ı olarak belirleniyor.
BRÜT TUTARIN YÜZDE 150’Sİ
Bu şekilde hesaplanan Kısa Çalışma Ödeneği tutarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde 150’sini geçemez. Bu kapsamda, işçilerin çalışmadıkları günler için ödeme yapılacak olup, tamamen faaliyetin durdurulması halinde yapılan ödemeler her halükarda üst sınır olan 4.380,99 TL’yi aşamıyor.
Bu durumda ödenecek en düşük Kısa Çalışma Ödeneği en az 1.765 TL, en yüksek 3.381 TL’dir. Ücretsiz izin desteği ise azami 1.177 TL’dir.
Kısa Çalışma Ödeneği şartları bulunduğu halde ücretsiz izin yoluna başvurulması durumunda işçinin en az yaklaşık 600 TL kaybı olacak. İşçinin ücretlerinin yüksek olması halinde ise bu kayıp 3.200 TL’yi aşacak.
ÜCRETSİZ İZİNDE NAKDİ ÜCRET DESTEĞİ
Koronavirüs Salgınının Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (Torba Yasa), 17 Nisan 2020’de yürürlüğe girdi.
Buna göre ücretsiz izine ayrılan işçilerin nakdi ücret desteğinden yararlanabilmesi için ücretsiz izne ayrılan işçilere ilişkin aylık bildirimler, https://uyg.sgk.gov.tr/IsverenSistemi internet adresinden ücretsiz iznin verildiği ayı takip eden ayın 3’üne kadar işverenlerce yapılması gerekiyor.
Bu şekilde bildirimi yapılan işçiler için ilgili aya ait Aylık Prim ve Hizmet Belgelerinde/Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamelerinde eksik gün nedeninin, ‘28-Pandemi Ücretsiz İzin’ olarak seçilmesi gerekiyor.
Ev hizmetlerinde ay içerisinde 10 günden fazla sigortalı çalıştıranların ise bu durum değişikliğini, ücretsiz iznin verildiği ayın sonuna kadar aynı eksik gün koduyla Sosyal Güvenlik İl Müdürlüklerine/Sosyal Güvenlik Merkezlerine bildirmeleri gerekiyor.
İşçi çıkarma yasağı kapsamında verilen ücretsiz izin bilgilerine ilişkin işverenler tarafından yapılan başvuru ve güncelleme işlemleri, ücretsiz iznin uygulandığı ayı takip eden ayın sonuna kadar SGK’ya bildiriliyor.
3 AY VERİLECEK
Kısa Çalışma Ödeneği’ne hak kazanamayanlar için Aylık Prim ve Hizmet Belgelerinde/Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamelerinde bildirilmiş olan ‘18-Kısa Çalışma Ödeneği’ gerekçesinin ‘28-Pandemi Ücretsiz İzin’ olarak güncellenmesi ve işverenler tarafından ücretsiz izin başvurusunda bulunulması gerekiyor.
Nakdi ücret desteği; ücretsiz izne ayrılanlar ile KÇÖ’den faydalanamayanlar için 17 Nisan 2020-17 Temmuz 2020 tarihleri arasında ücretsiz izinli olunan süreleri kapsıyor. Cumhurbaşkanı tarafından işçi çıkarma yasağı sürenin uzatılması halinde nakdi ücret desteği de aynı süre için uzatılacak.
15 Mart 2020 tarihinden sonra iş sözleşmesi feshedilen ve işsizlik ödeneğinden yararlanamayan işçiler için nakdi ücret desteğinin süresi de 17 Nisan 2020-17 Temmuz 2020 tarihleri arasında işsiz olarak geçen sürelerle sınırlı bulunuyor.
Bu destek tutarı (damga vergisi hariç) günlük 39,24 TL, aylık 1.177 TL’dir.
17 Nisan 2020 tarihinden sonra ücretsiz izne ayrılmasına rağmen Aylık Prim ve Hizmet Belgelerinde/Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamelerinde ‘28-Pandemi Ücretsiz İzin’ eksik gün nedeni yerine yanlışlıkla başka bir koddan bildirim yapanların, eksik gün kodunun değiştirilmesi için SGK’nın ilgili il müdürlüğü/sosyal güvenlik merkezine başvurmaları gerekiyor.
Nakdi destek ödemeleri için işverenlerin çalışanlarını SGK’ya 01, 04, 05, 06, 12, 14, 20, 29, 32, 35, 39, 52, 53, 54 veya 55 no’lu belge türlerinden bildirilmiş olması, ayrıca ilgili ayda işçinin ücretsiz izne ayrıldığı gün sayısını, işçinin T.C. kimlik numarasını, işçinin IBAN numarasını ve cep telefonu bilgilerini SGK başvuru ekranı üzerinden bildirmesi gerekiyor.
Nakdi ücret desteğinden faydalananların, ayrıca kendileri ve bakmakla yükümlü oldukları kişiler genel sağlık sigortasından yararlanabilecek.
