Türkiye, Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan Yeşil Mutabakat Eylem Planı’nın Temmuz 2021’de Resmi Gazete’de yayımlanması ve 2015 yılında imzaladığı Paris Anlaşması’nın onaylanmasına ilişkin kanun teklifinin Ekim 2021’de TBMM’de kabul edilmesi ile birlikte bu yükümlülüklere tabi hale geldi ve 2053 yılına kadar karbon salınımının sıfırlanmasını hedefliyor. Bu doğrultuda geçen haftalarda, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından Karbon Piyasalarının İşletilmesine İlişkin Yönetmelik, taslak olarak kamuoyuna sunuldu ve görüşe açılarak, ilgili sektör temsilcileri, düzenleyici kurumlar ve ilgili hukukçuların da sürece dahil edilmesi amaçlandı.
İHALE YÖNTEMİ
Birincil Karbon Piyasası’nda, ilk olarak ihale yöntemi ele alındı. İhalelerin nasıl yürütüleceği ve bu süreçte iletilecek teklifler detaylandırıldı. Taslak yönetmelik kapsamında, ihalelerde asgari teklif büyüklüğü 1 lot olarak belirlendi. 1 lot, alış teklifinin değeri 500 tahsisat olarak belirlenmiş olup 1 tahsisat 1 ton karbondioksit ve eşdeğeri sera gazı emisyon değerine karşılık geleceği belirtildi ve tekliflerde fiyatlar için TL/tCO2, miktarlar için lot adeti kullanıldı. Burada ihalelere katılmak isteyen piyasa katılımcısı, ileteceği teklife ilişkin olarak piyasa işletmecisi tarafından belirlenecek oranda teminat vermek zorunda.
İhale kapsamında sunulan tekliflerin hangi usule göre eşleşeceği de yine taslak yönetmelik kapsamında ayrıca detaylandırıldı. Buna göre, satışa sunulan tahsisat miktarları ile teklif zamanı baz alınarak sıralanan alış teklifleri eşleştirilecek olup tahsisat miktarının tamamen veya kısmen eşleştiği en son alış teklifi fiyatı, Karbon Referans Fiyatı (KRF) olarak belirlenecek. İhale sonucuna göre tahsisatlar, eşleşen teklif sahiplerine teslim edilmesine kadar piyasa işletmecisinin İKS hesabında bloke edilecek. Satışa sunulan tahsisatın tamamen eşleşmediği durumlarda ilgili ihale piyasa işletmecisi tarafından iptal edilebilecek ve sonraki ihalelerde yeniden satışa sunulabilecek.
UZLAŞTIRMA BİLDİRİMLERİ
Bunlara ilave olarak, taslak yönetmelik uyarınca, Birincil Karbon Piyasası veya Spot Karbon Piyasası’nın uzlaştırma hesaplamaları sonucunda piyasa katılımcısının her seans için piyasa işletmecisine ödeyecekleri ya da piyasa işletmecisi tarafından piyasa katılımcılarına ödenecek tutarları içeren ön uzlaştırma bildirimleri ve nihai uzlaştırma bildirimi mevcut. Piyasa işletmecisi, nihai uzlaştırma bildirimlerinin ETPYS vasıtasıyla ilgili piyasa katılımcısına duyurulduğu günü takip eden iş günü, Birincil ve İkincil Karbon Piyasaları nihai uzlaştırma bildiriminde yer alan tutarlara göre faturaları düzenleyecek.
Kuşkusuz, karbon piyasalarının etkin ve sağlıklı şekilde çalışması ve yönetilmesi, Türkiye’nin yeşil ekonomiye geçiş sürecinde en önemli adımlardan biri. Beklenen diğer mevzuatın yanında, toplanan görüş ve tavsiyeler doğrultusunda taslak yönetmeliğin de karbon piyasalarının işleyişinde ortaya çıkabilecek olası aksama ve uyumsuzlukları asgariye indirecek şekilde düzenlenip nihai hale getirilerek yürürlüğe girmesi, tüm bu süreci en başından beri yakından takip eden ve dahil olan bizler tarafından da bekleniyor.