gurlesel@superonline.com

Türkiye, ekonomi politikaları değişimi ile iç talebi kısarken büyümeyi ihracat ve yatırım odaklı hale getirmeyi hedefliyor. Ancak küresel ekonomik koşullar ticareti giderek zorlaştırıyor. Pandemi sonrası kırılan tedarik zincirleri, küresel ayrışma, jeopolitik riskler ve çatışmalar ile ticarette korumacılık önlemleri dünya ticaretinde büyümeyi sınırlıyor.  

1. TİCARET İZLEME RAPORUNA GÖRE KISITLAYICI ÖNLEMLER ARTIYOR

Dünya Ticaret Örgütü, 18 Aralık tarihinde G20 ülkelerinin ticaret önlemlerine ilişkin 30. DTÖ Ticaret İzleme Raporu’nu yayınladı. Buna göre, G20 ekonomileri tarafından uygulamaya konan ticari önlemler, 2023 yılında daha kısıtlayıcı hale geldi. Rapor, 2023 yılının mayıs ortası ile ekim ortası arasında, G20 ekonomilerinin mallara yönelik ticareti kolaylaştırıcı tedbirlerden ziyade ticareti kısıtlayıcı tedbirler uygulamaya koyduğunu gösterdi. Bununla birlikte kolaylaştırıcı tedbirler kapsamına giren ticari malların değeri, kısıtlamaların kapsadığı değeri aşmaya devam etti. 

2. KISITLAMALAR DÜNYA TİCARETİNDE BÜYÜMEYİ SINIRLIYOR 

Rapora göre kısıtlamalar, dünya ticaretindeki büyümeyi sınırlıyor. DTÖ’nün son tahmini, mal ticaret hacmi büyümesinin 2023’te yüzde 0.8, 2024’te yüzde 3.3 olacağı yönünde. 2023’ün ilk yarısında dünya mal ticareti hacmi, yüksek enflasyon ve artan faiz oranlarının gelişmiş ekonomilerde ticaret ve üretim üzerinde baskı oluşturması ve Çin’in emlak piyasasındaki baskıların pandemi sonrası daha güçlü bir süreci engellemesi nedeniyle yıllık bazda yüzde 0.5 azaldı.

3. KISITLAYICI ÖNLEMLER KOLAYLAŞTIRICI ÖNLEMLERİ AŞTI

2015’ten bu yana ilk kez, inceleme döneminde G20 ekonomileri tarafından uygulamaya konulan aylık ortalama 9.8 yeni ticaret kısıtlaması, ticareti kolaylaştırıcı tedbirlerin (8.8) gerisinde kaldı. Buna ek olarak, uzun zamandır yürürlükte olan G20 ithalat kısıtlamaları stoku, mevcut önlemlerin anlamlı bir şekilde geri alındığına dair hiçbir işaret göstermedi. Ekim 2023 ortası itibarıyla 2 milyar 287 milyar ABD doları değerinde ticarete konu olan mal (G20 ithalatının yüzde 11.8’ini temsil ediyor), G20 ekonomilerinin 2009’dan bu yana uyguladığı ithalat kısıtlamalarından etkilendi.

4. İHRACAT KISITLAMALARI YAYGINLAŞIYOR

İhracat kısıtlamaları, ilk olarak Covid-19 ve daha yakın zamanda Ukrayna’daki savaş ve gıda güvenliği krizi bağlamında uygulamaya konulan bir dizi önlemle 2020’den bu yana daha belirgin hale geldi. Bu ihracat kısıtlamalarının bir kısmı geri alınmış olsa da Ekim 2023 ortası itibarıyla gıda, yem ve gübreye yönelik 75 ihracat kısıtlaması, dünya çapında hâlâ yürürlükteydi.

5. FARKLI EKONOMİK DESTEKLER UYGULANIYOR

İnceleme döneminde, G20 ekonomilerinin yeni genel ekonomik destek tedbirlerini uygulamaya koymasında önemli bir artış görüldü. Bunlar arasında çevresel etki azaltma programları, yenilenebilir enerji üretim planları, enerji verimliliği ve karbondan arındırma desteği ile temiz ve yenilenebilir enerji projeleri bulunuyor. Diğer tedbirler arasında tarım sektörü, turizm, havacılık ve ulaştırmaya yönelik çeşitli destek programları yer aldı. 

6. YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI DA AZALIYOR

Art arda gelen krizler ve belirsiz ekonomik ortam, uluslararası yatırımlar ve özellikle de doğrudan yabancı yatırımlar üzerinde baskı yaratmaya devam ediyor. Doğrudan yabancı yatırımlardaki bu sürekli zayıflık, sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşmayı daha da zorlaştırıyor. Bu endişe, gelişmekte olan ülkelerdeki sürdürülebilir kalkınma hedefleri yatırım açığı nedeniyle daha da artıyor. 

Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’nün (OECD) verilerine göre, bu rakam endişe verici bir şekilde yılda 2.5 trilyon ABD dolarından yaklaşık 4 trilyon ABD dolarına çıkmış bulunuyor. 

SON SÖZ 

Küresel korumacılığın arttığı, yabancı yatırımların yavaşladığı bir ortamda Türkiye ihracat artışı için ticaret diplomasisine ve ikili ticaret serbest ticaret anlaşmalarına daha ağırlık vermeli. 

15 Ocak 2024 Pazartesi