Dr. Can Gürlesel

Dünya ve Türkiye, Covid-19 salgını etkisinde kalmaya devam ediyor. Bu nedenle yazılarımızda bir süre daha Covid-19 salgınını değerlendirmeye devam edeceğiz.

1. Zirveye ulaştı demek için hâlâ erken

Covid-19 salgını dünya genelinde etkisini sürdürüyor. 13-20 Nisan tarihleri arasında yeni vaka sayısında azalma devam etti. 3 Nisan tarihindeki günlük 89 bin vaka sayısı, izleyen günlerde bu zirvenin altında kaldı. Son gün itibariyle 79 bin 863 yeni vaka gerçekleşti. Bu veriler değerlendirildiğinde koronavirüs salgınının dünya genelinde zirveye ulaştığı ve yayılma etkisini kaybetmeye başladığı görüşü artıyor. Bununla birlikte özellikle ABD ve AB’de günlük verilerde dalgalanma sürüyor. Bu nedenle dünyada vaka sayısında zirveye ulaştı demek için halen erken. Özellikle ABD’de günlük vaka ve ölüm sayıları halen çok yüksek gerçekleşiyor. Salgın Afrika’da da etkisini artırıyor. Dünya genelinde iyimser tahmin ile haziran ayı ortasında salgının etkisinin en aza ineceği öngörüsü korunuyor. Aşı çalışmaları da sürüyor. Ancak henüz nihai bir sonuca ulaşılamadı.

2. Dünya ekonomisinde gelişmeler

13-17 Nisan tarihleri arasında Dünya Bankası ve IMF yıllık bahar toplantıları ilk kez telekonferans yöntemiyle yapıldı. Açıklanan tüm raporlar, özellikle ikinci çeyrekte dünya genelinde yüzde 10’un üzerinde daralma olacağını öngörüyor. Toparlanma hızına ve takvimine ilişkin olarak ise iyimser senaryolar üçüncü çeyreği, kötümser senaryolar 2021 yılı ilk yarısını işaret ediyor. Nisan, izolasyonların en yüksek olduğu ay olarak yaşanıyor. Bu nedenle iktisadi faaliyetler ve talep nisan ayında dip yapıyor. Bu çerçevede merkez bankalarının piyasalara destekleri artarken IMF gibi uluslararası kuruluşlar da en az gelişmiş ülkelere yardım için yeni olanaklar yaratıyor. IMF’ye başvuran ülke sayısı 96’ya ulaştı. Dünya ekonomisinde geçtiğimiz hafta içinde yaşanan olumlu gelişme, özellikle Avrupa’da iktisadi faaliyetlerin kademeli olarak yeniden açılmasına yönelik verilmeye başlanan takvimler oldu. Almanya mayıs başından itibaren geri dönüşü hızlandıracak.

3. Türkiye’de vaka sayısı 4 binin altında

Türkiye’de koronavirüs salgınının yayılma hızı 13-20 Nisan haftasında devam etti. 20 Nisan akşamı itibariyle vaka sayısı 86 bin 306, vefat sayısı 2 bin 17’ye ulaştı. Bu sayılar 10 Nisan tarihi itibariyle 42 bin 282 vaka ve 908 vefat şeklindeydi. Geçtiğimiz hafta içinde günlük vaka sayıları 4 bin seviyesinin altına inmeye başladı. Günde yapılan test sayısı 35 bin seviyesini aştı ve pozitif sonuç alınanların oranı yüzde 11-12’ye indi. Bu iki gelişme olumlu. 31 şehirde geçen hafta sonu olduğu gibi 17-19 Nisan hafta sonu sokağa çıkma yasağı uygulandı. İzolasyon önlemlerinin artırılması ile salgının yayılma hızı yavaşlatılıyor. Salgının yayılması muhtemelen nisan ayının geri kalanında kademeli olarak yavaşlayacak.

4. Türkiye ekonomisinde gelişmeler

Koronavirüsün ekonomi üzerindeki etkileri nisan ayında daha sert hissedilmeye başlandı. İktisadi faaliyetlerin önemli bir bölümü kamu tarafından kapatıldı veya ihtiyari kararlar ile kapalı. Sanayi üretiminin yarısı 13-20 Nisan haftasını da kapalı geçirdi. İhracat ise 1-15 Nisan tarihleri arasında yüzde 39.9’a geriledi. Tekstil, hazır giyim, otomotiv gibi sektörlerde aynı tarihlerde gerileme yüzde 60’ın üzerinde. Şirketler sert daralma nedeniyle hükümetin ve merkez bankasının açıkladığı desteklere yoğun başvurular yapmaya devam ediyor. 13-20 Nisan haftasında iki ayrı kanun ile desteklerde iyileştirmeler yapıldı. T.C. Merkez Bankası piyasalara olan fonlamasını artırırken, BDDK da düzenlemelerde bankaları rahatlatıcı adımlar atıyor. Tüm bu adımlar çerçevesinde mali piyasalarda baskı artmaya başladı. Dolar 7.0 TL seviyesine yaklaştı. Türkiye’nin CDS risk primi 500-600 puan arasında dalgalandı.

Son söz; Nisan iktisadi faaliyetlerin dip yaptığı ay olarak yaşanıyor. Mayıs için ümitler ise kısıtlayıcı önlemlerin ne kadar uygulanacağına ve başarılı olacağına bağlı.

24 Nisan 2020 Cuma