Türkiye Turing Kurumu’nun bursiyerleri arasından bir metodoloji ile kurumun başarı endeksine göre seçilen İstanbul’un seçkin üniversitelerinde okuyan 34 kişilik öğrenci grubu ile dört Balkan ülkesine beş gün süren ‘kültür ve eğitim programı’ seferine çıktık. Kosova Priştine’den girdik, Saraybosna’dan İstanbul’a döndük. Yani toplamda Kosova, Karadağ, Arnavutluk ve Bosna Hersek olmak üzere dört ülkede birçok yere uğrandı. Priştine, Prizren, İşkodra, Kotor, Bar, Budva, Sveti Stefan, Perast, Stolaç, Poçitel, Blagay, Mostar, Konyits, Ahmiçi, Travnik ve Saraybosna. Turing literatürü içinde bu türden seyahatin adı gezi değil, eğitim ve kültür programıdır. Geliş ve gidiş hariç şehirlerin tümü karayolu üzerinden gezildi. Programlar günün 09.00-21.00 saatleri arasında icra edildi.

Bilindiği üzere bir bütün olarak Balkan ülkeleri; muhteşem coğrafyası, kültürel miras zenginliği ve insan çeşitliliği ile siyasi, etnik, kültürel ve dini çatışmaların en acımasızca yaşandığı, bunların izlerinin de halen canlı tutulduğu bir coğrafyadır aynı zamanda. Kendi tarihi geçmişi de yakın tarihinden farklılık arz etmez. Bölgede barış, Sultan Fatih’in çabaları ile tesis edilmiş ve Osmanlı döneminde hüküm sürmüş. Bölgede İslam’ın yayılışı ise yine Sultan Fatih döneminde olmuş. 

*           *           *

Bu yazıda odak noktamız; Türkiye’deki üniversite öğrencilerimiz açısından Balkan şehirleri bir bütün olarak ne ifade eder, nasıl değerlendirmemiz gerekir? Tabii ki eğitim ve kültür açısından, yaşanmışlıklar üzerinden, tarihten de kopmadan. Kısaca, Balkanlar’ın bugün için bize ne söyleyeceğine odaklanarak ve öğrencilerimizin nasıl bir kazanım elde edeceklerine dair hesap yaparak.

Aslında Balkanlar; coğrafi, dini ve kültürel açıdan bakıldığında, tüm çatışmalara rağmen barış içinde yaşamaları zorunlu olan tek ülke görünümündedir. Bölgeye dair; tarih, coğrafya ve keskin deneyimler gösteriyor ki, etnik ve dini çeşitliliği bir zenginlik olarak görüp, bunu içselleştirip barış içinde yaşamanın devamlılığını tesis etmek gerekir. Bölgedeki nehirlerin konumu ülkeleri nasıl birbirine bağlıyorsa kültürün uzlaştırıcı boyutunu geliştirmek ve bunun üzerinden gitmek en akıllıcası olarak görünüyor.

Prizren’de çarşıda dolaşırken Türkçe konuştuğumuzu gören 80 yaşlarında bir ak saçlının gençlere gelerek doğrudan ‘Tayyip Erdoğan’ın kıymetini bilin’ sözü ile başlayan tavsiyelerini keskin ve heyecanlı bir şekilde arka arkaya sıralamasını, gençler şaşkınlıkla dinledi. Boşnak rehberimiz bir rehberden öte program boyunca Balkanlar’ın yakın tarihini, bugününü anlayabileceğimiz bir şekilde film şeridi kıvamında detaylıca anlattı. 

*           *           *

Programın başından sonuna kadar bizimle olan Sosyolog İsmail Coşkun Hoca ise yolculuk esnasında yaptığı değerlendirmelerle bölgeyi nasıl okumamız gerektiği üzerine entelektüel bir bakış açısı kazandırdı. Gazi Hüsrev Bey Camii’nin avlusunda görüşlerini aldığımız Profesör Coşkun’a göre, Osmanlı gibi Balkanlar zeminine de yaslanan bir dünya imparatorluğunun etkinliğini, bu coğrafyada inşa ettiği ortak yaşam ve medeni kültürün en iyi örneğini Balkanlar’da görürüz. Balkan dillerine çok sayıda kelime de vermiş bu kültürün atlattığı bunca badirelere rağmen buralarda yaşamaya devam ediyor olması, kendi dinamizmini ve gücünü ifade eder. Gençler açısından bu bölgenin önemi; inşa edilen ortak yaşam kültürünün göstergelerini yerinde gözlemleme açısından son derece kritik. Basit bir nostaljinin ötesinde bir dünya imparatorluğunun; toplumsal, iktisadi ve siyasi zeminde halklarla, kültürlerle nasıl ilişkiler kurduğunu görmek, gençler açısından stratejik önemi haizdir ve bir derstir.

Bu programa da bizatihi liderlik eden Türkiye Turing Kurumu’nun Başkanı Dr. Bülent Katkak’ın engin turizm deneyimi ile öğrenciler için inşa ettiği gerek yurtiçi gerekse yurtdışı seyahat modeli, bütün detaylarıyla örnek alınacak ve inceleme yapılacak kadar kıymetli. Bir seyahatin katılımcıları açısından kazanımlarını artırmak kendi başına önemli. Bu durum, ilk adı Türk Seyyahin Cemiyeti olan yüzyıllık bir kurum olan Turing’e elbette çok yakışır. 

Balkanlar bize bunları söyledi. Avrupa ülkelerinden ve Türkiye’den gördüğümüz çok sayıda Türk seyahat grubu ise bizleri umutlandırdı. İmkân buldukça gençleri bu kültürel coğrafya ile tanıştırmakta büyük yarar var.

13 Mayıs 2024 Pazartesi