Teknoloji, insan hayatını kolaylaştırabildiği ölçüde önemli işlev görür. Teknoloji kullanımı, aynı zamanda kamunun kontrol gücü bakımından da önemli işlev görür. Teknoloji, kamu hizmetlerinin daha efektif kullanımı ve kamu hizmetlerinden daha kolay yararlanmak bakımından da anahtar roldedir. Kişilerin kamusal ödevlerini yerine getirmelerinde de teknolojiden yararlanmak önemli bir kolaylık unsurudur. Günümüzde artık hayatın bütün alanlarında teknoloji önemli bir yer tutuyor.   

Bu köşede zaman zaman, eski dönemde beyanname vermede yaşanan zorluklardan, uzun kuyruklardan, baygınlık geçiren vatandaşların durumundan bahsetmişizdir. Yaklaşık son 20 yıldır artık öyle bir durum söz konusu değil. Mükellefler veya mali müşavirler oturdukları yerden beyannamelerini gönderebiliyor. Artık, beyanname verilmesi ve benzeri birçok kamusal ödev için kamu kurumlarına gidilmesi gerekmiyor. 

GELİŞİM VE DEĞİŞİMDEKİ SÜREKLİLİK

Bu yapılanlar yeterli mi? Elbette teknolojinin sunduğu yeni imkanlar dikkate alındığında daha alınacak mesafelerin olduğunu söylemeliyiz. ChatGPT’nin birçok işlemi yapabildiği bir dünyada artık bilgi teknolojilerinin sağladığı imkanlardan daha fazla yararlanıp ne kadar çok işlem yapılabiliyorsa o kadar verimli kullanım söz konusudur demektir. Bunun için hem kamu hem özel sektör dünyasında süreç ve tasarım çalışmaları en önemli kurgusal değişim ve gelişimin anahtarı konumundadır. Bir işlemi yaparken teknolojinin sağladığı imkanlar ne kadar hızlı ve kolay sonuca ulaşmayı sağlayabiliyorsa o derece amaca hizmet ediyordur. Bir süreç kurgulandıktan sonra her şey hiçbir zaman tam olarak bitmiyor. Zaten dünyamızdaki tekamülün ve gelişmenin sınırsız ve sürekli olması bizim için en önemli kılavuzdur. Bir programı, bir kurguyu yaptıktan sonra bununla ilgili işlemin aslında tamamlanmadığını, her zaman için daha ne gibi kolaylıklar sağlanabileceğini de değerlendirmek gerekiyor. Bu nedenle süreç analizleri kesintisiz devam ettirilmeli.  

BİRKAÇ ÖRNEK

Bu yazıdaki amacımız, özellikle Gelir İdaresinin e-beyan ve defter beyan sistemi gibi uygulamalarında; kayıt oluşturma ve beyannamelerin düzenlenmesinde birçok şeyin daha otomatik yapılabilir hale gelmesi gün geçtikçe gelişerek devam ediyor. Ancak, uygulamayı kullanırken görülüyor ki, geliştirmeleri daha hızlandırma ihtiyacı da gözden uzak tutulmamalı. Birkaç örnek ile biz de bu geliştirmelere katkı sağlamaya çalışalım:

Defter beyan sisteminde beyanname düzenlenirken zarar mahsubunun herhangi manuel müdahale olmaksızın otomatik yapılabilmesi, aksi düşünülmeyecek kadar kolay bir geliştirme olacak. Yapılan stopajların otomatik olarak tamamı ile sistem tarafından getirilmesi büyük kolaylık olacak. Örneğin, borsada işlem yapılması durumunda kâr payı alan bir mükellefin elde ettiği kâr payına ilişkin stopaj tutarları mevcut durumda da otomatik olarak geliyor ve buna göre gerçek kişiler açısından hiçbir ekstra çabaya gerek olmaksızın ne kadarlık bir kâr payı tutarını beyana dahil edecekleri görülebiliyor. Bunun bir ileri aşaması istisna durumunun da sistem tarafından dikkate alınıp beyan edilecek tutarın da otomatik olarak beyana dahil edilmesidir. 

SON SÖZ

Söylediklerimiz ve üzerinde düşünenler için benzer daha çok geliştirmenin çok az bir eforla yapılabileceğini belirtmek isteriz. İdarenin gayrimenkul sermaye iradı mükellefiyeti gibi bazı daha sınırlı mükellefiyetler için oluşturduğu hazır beyan sistemi benzeri uygulama, bu konuda güzel geliştirme örneklerindendir. Elbette yazımız, önceki bölümlerinde belirttiğimiz gibi bu çalışmaların hiçbiri son noktayı koymak anlamına gelmez. Geliştirmelerin ve kolaylaştırmaların sürekli olduğunu ve en önemli konuyu oluşturduğunu tekrar hatırlatmak isteriz.

22 Mayıs 2023 Pazartesi