Hikmet Baydar

Türkiye İstatistik Kurumu rakamlarına göre, 2021 yılı ocak ayında enflasyon yüzde 14.6’dan yüzde 14.97 seviyesine yükselmişti.

TCMB piyasaya her gün yüzde 17 basit faizle 270-280 milyar TL veriyor. TCMB bu yaptığı fonlamayı kesmeye başlarsa dövizde satış baskısı daha da artabilir. Kaldı ki, günlük piyasada yapılan fonlama krediler için değil. Çünkü krediler daha çok mevduatlarla fonlanıyor. TCMB’nin swap işlemleriyle 14 Ocak 2021 günü piyasaya 2.6 milyar dolar borçlu iken, 16 Şubat 2021 günü itibariyle bu rakam sadece 672 milyon dolara düşmüş durumda. Yani kısacası TCMB, swap ile piyasanın kur riskini artık almıyor.

Bu durumda piyasa kur riskini başka şekilde çözmek durumunda. Yani gelecekte dolar yükselirse zarar ederim diye korkanlar, gelecekte alması gereken doların riskini başka yerlerle çözecek. Aksi halde dolar satarak Türk Lirası’na geçerek yüksek faizden kazanamayacak.

Görüleceği üzere TCMB swap disiplinini iyice sağlamış ve TL piyasasındaki fonlama tutarını da 270 milyar TL seviyelerinde stabilize etmiştir. Bu durum, piyasa istikrarı açısından önemli.

EMTİA FİYATLARI

Ancak enflasyon konusunda bizi tedirgin eden ve daha önce de sizlerle paylaştığımız emtia fiyatları önemli bir risk oluşturuyor. Çünkü serbest piyasa ekonomisinde yapılan her yüksek fiyatlı ithalat, dışarıdan içeriye enflasyon sokmak anlamına gelir.

O yüzden ithal girdi fiyatları enflasyonu kontrol etmek açısından çok önemli. Geçmişte emtia fiyatlarından çok, kur farkından dolayı enflasyon yaşamıştık.
İçeride işler kontrol altında giderken dışarıda bizim enflasyon verimizi tehdit eden önemli bir veriye değinmek istiyoruz.

Petrol fiyatları son zamanlarda ciddi bir artış kaydediyor. Bu durum hem enerji hem de petrokimya ürünlerinde doğrudan fiyat artışı anlamına geliyor. Kaldı ki, petrokimya ürünleri kullanmayan sektör neredeyse yok gibi olduğundan, hemen hemen tüm üreticiler bu girdi maliyeti yükselişinden ciddi şekilde etkilenebilir.
Örneğin Brent petrol Nisan 2020’de 16-36 dolar bandında dalgalanırken, her geçen ay arttı ve 17 Şubat 2021 günü itibariyle 64 dolar seviyelerine kadar yükseldi. 2011-2014 yılları arasında 112 dolar civarında olduğunu unutmamamız lazım.

Kadı ki, yakın zamanda 2018 yılı ekim ayında 86 dolar seviyelerine kadar da yükselmişti. Petrol fiyatları yükseldikçe petrol hammaddesini kullanan tüm ürünlerin de maliyet ve fiyatlarının artması kaçınılmaz. Şimdilik yükselişe istekli bir görünüm sergilemesi de bizi daha fazla tedbirli olmaya sevkediyor. Uzun süreli üretim yapanlar ve tedariki uzun süre alanlar bu fiyat yükselişine karşı tedbirli olmalı. Yoksa siparişi karşılarken kârın önemli bir kısmı olmayabilir. Kaldı ki, ithal kökenli satışlarda alınan siparişlerin fiyatları sabitlendiği takdirde kâr marjının kalmama riski olabilir.

ETKİN STOK YÖNETİMİ

Maliyet kontrolü son derece önemli. Etkin stok yönetimi hem girdi hem ürün bazında daha da önemli hale geldi. Etkin bir iç denetim ve raporlama sistemi olmayanların bu konjonktürde çok dikkatli olmaları gerekiyor. Petrol ve enerjinin maliyetlerinizdeki rolünü anlamak için 2020 mayıs ayında aldığınız ürün faturalarını son gelen faturalarla karşılaştırarak fiyat değişimlerini kontrol edin. Fark çok açık bir şekilde görülecektir. Daha önceki yazılarımızda sizlerle paylaştığımız stoklar konusundaki uyarımız da bu arada gerçekleşmiş görünüyor.

Her şey gönlünüzce olsun…

19 Şubat 2021 Cuma

Etiketler : Köşe Yazısı

AHMET KARATAŞ

Ticaret Bakanlığı, teknik müşavirlik şirketlerinin yurt dışındaki harcamalarının bir bölümünü, Fiyat İstikrar ve Destekleme Fonu’ndan (FİDF) sağlanan kaynakla destekliyor. Şirketlere sunulan destekler şöyle:

Proje desteği: Yurt dışı ihalelerde imzalanan sözleşmelerde teknik müşavirlik şirketleri;

a. Sözleşme bedeli 2 milyon ABD Doları’na kadar olan projeler için yüzde 20 oranında, en fazla 300 bin ABD Doları,

b. Sözleşme bedeli 2 milyon ABD Doları’ndan 5 milyon ABD Doları’na kadar olan projeler için yüzde 15 oranında, en fazla 500 bin 

ABD Doları,

c. Sözleşme bedeli 5 milyon ABD Doları’ndan 10 milyon ABD Doları’na kadar olan projeler için yüzde 10 oranında, en fazla 750 bin 

ABD Doları,

ç. Sözleşme bedeli 10 milyon ABD Doları ve üzerinde olan projeler için yüzde 7.5 oranında, en fazla 1 milyon ABD Doları tutarında destekleniyor.

Yurt dışı ofis desteği: En fazla 7 yurt dışı ofis için

a. Kira desteği: Yıllık en fazla 40 bin ABD Doları kira bedelinin yüzde 50’si,

b. İstihdam desteği: T.C. vatandaşı yönetici personel için yıllık en fazla 60 bin ABD Doları brüt maaşın yüzde 50’si, büro personeli için yıllık en fazla 36 bin ABD Doları brüt maaşın yüzde 50’si,

c. Danışmanlık desteği: Yıllık en fazla 30 bin ABD Doları harcamaların yüzde 50’si, en fazla 6 yıl süreyle karşılanıyor.

Reklam, tanıtım ve pazarlama desteği: Yıllık en fazla 100 bin ABD Doları harcamaların yüzde 50’si en fazla 6 yıl süreyle destekleniyor.

Pazar araştırması desteği: Yılda en fazla 5 adet olmak üzere, yüzde 70 oranında ve yurt dışı pazar araştırması gezisi başına en fazla 5 bin ABD Doları karşılanıyor.

Yurt dışı fuar desteği: Sektörel nitekli uluslararası fuar katılımlarında, metrekare üzerinden ödenen stant kirası (ilave stand hizmetleri dâhil), tanıtım etkinlikleri, ulaşım (ekonomi sınıfı uçak) ile konaklama giderleri (oda ve kahvaltı) yüzde 50 oranında, fuar başına en fazla 15 bin ABD Doları’na kadar destekleniyor.

Seminer ve konferans katılım desteği: Yurt dışında düzenlenen sektörel nitelikli uluslararası seminer ve konferanslara katılım halinde, en fazla iki şirket çalışanının, yol, konaklama (oda ve kahvaltı) ve katılım bedelleri yüzde 50 oranında, organizasyon başına en fazla 5 bin ABD Doları’na kadar karşılanıyor.

Teknik müşavirlik ve teknik müşavirlik heyet programı desteği: Müteahhitlik ve teknik müşavirlik heyeti programları kapsamında; her bir firmadan iki temsilcinin ulaşım ve konaklama giderleri yüzde 50 oranında karşılanıyor. Bakanlık tarafından hedef ülkelere yönelik organize edilen teknik müşavirlik heyeti programlarında destek oranı yüzde 90 olarak uygulanıyor.

Yurt dışı eğitim desteği: Firmaların teknik personelinin yurt dışı teknik eğitim programlarına katılımı halinde, program başına iki çalışanın yol, konaklama ve katılım giderleri yüzde 50 oranında, yıllık en fazla 50 bin ABD Doları’na kadar karşılanıyor.

Yazılım desteği: Bilgisayarlı tasarım kapsamında satın alınan veya kiralanan yazılım ürünlerinin lisanslarına ilişkin harcamalar yüzde 50 oranında, yıllık en fazla 50 bin ABD Doları destekleniyor. 

Mesleki sorumluluk sigortası desteği: Yurt dışında üstlenilen teknik müşavirlik projeleri kapsamındaki mesleki sorumluluk sigortası yükümlülüklerinden kaynaklanan poliçe alım giderleri yüzde 50 oranında, yıllık en fazla 50 bin ABD Doları karşılanıyor. 

Uluslararası mesleki yarışmalara katılım desteği: Uluslararası mesleki yarışmalara katılımlar yol, konaklama, katılım bedeli, dosya satın alma, yer görme bedeli giderleri yüzde 50 oranında, organizasyon başına azami 10 bin ABD Doları destekleniyor.

ahmetkaratas1453@gmail.com

30 Eylül 2024 Pazartesi

HİKMET BAYDAR

Güven endeksleri piyasa aktörlerinin geleceğe yönelik düşüncelerini, karamsar olup olmadıklarını, yatırım iştahının olup olmadığı gibi birçok önemli bilgileri edinmemizi sağlar. Güven endeksleri 0-200 aralığında değer alabilir. Endeksin 100’den büyük olması sektörün mevcut ve gelecek döneme ilişkin iyimserliğini, 100’den küçük olması ise kötümserliğini gösterir.

Şimdi mevsimsel etkilerinden arındırılmış hizmet, perakende, ticaret ve inşaat güven endekslerinin verdiği ipuçlarına bakalım.

HİZMETTE TALEP ARTIŞI

Hizmet sektöründe güven endeksi, ağustos ayında 111.8 seviyesine yüzde 2 düşerek gelmişken, eylül ayında yüzde 0.6 artışla 112.6 seviyesine yükseldi. Dolayısıyla geleceğe yönelik iyimser beklentilerin arttığını görüyoruz. Bu durumda yatırım iştahı artar ve sektörel büyüme ivme kazanabilir. Daha detaya baktığımızda, son 3 aylık dönemde iş durumu hemen hemen değişmezken, hizmetlere olan talep endeksinde eylül ayında yüzde 1.3 artış olduğunu görüyoruz. Bu gelişme bize, sektöre talep konusunda iyimser bir tablonun daha da pekiştiğini söylüyor. Gelecek 3 aylık dönemde hizmetlere olan talep beklentisinde yüzde 0.9 artış olması, gelecekte de iyimser tablonun haklılığını ortaya koyuyor. Çünkü gelecekte müşteri talebinde artış bekleniyor. Bu arada körfezde savaşın yayılma riskinin artmasının bölgeden girişleri de tetikleyebileceğini unutmamak lazım.

PERAKENDEDE İYİMSERLİK

Perakende ticaret sektörüne baktığımızda, endeksin yüzde 2.5 yükselerek 110.6 seviyesine yükseldiğini görüyoruz. Yani iyimser hava ve geleceğe olumlu bakış daha da pekişmiş görünüyor.

Şimdi detaylara bakalım.

Son 3 aylık dönemde iş hacmi-satışlar endeksi yüzde 2.4 artarak 117.8 seviyesine yükseldi. Hem iyimserliği pekiştirmiş hem de işler yolunda mesajı vermiştir. Mevcut mal stok seviyesinin azalması da bunu teyit ediyor. Ancak gelecek 3 aylık dönemde iş hacmi-satışlar beklentisi endeksinin 121.3 ile yüzde 2.5 artması (bir önceki ay da yüzde 4 artmıştı), geleceğe yönelik iyimserliğin ne kadar güçlü olduğunu bize gösteriyor. 

KONUT KREDİLERİNE KOLAYLIK

Şimdi inşaat sektörüne bakalım. Endeks, konut piyasasında alınan tedbirler nedeniyle kredili satışların yüzde 50 olarak ocak-ağustos döneminde düşüşünden etkilenmiş olacak ki, 2024 Eylül ayında 87.8’e yüzde 0.2 düştü. Gerek alınan siparişlerin mevcut düzeyi 82.4 ile gerekse gelecek 3 aylık dönemde toplam çalışan sayısı beklentisi 93.2 ile karamsar bir tablo çiziyor. 

BDDK, son aldığı kararla risk gruplarında değişikliğe gittiğinden konut sektöründe canlılık söz konusu olabilir. BDDK, 20 Eylül 2024 günü yaptığı açıklamayla bireysel ve konut kredilerinde risk ağırlığını değiştirdi. Bu durumda bankaların konut kredisi kullandırmasına da kolaylık gelmiş oldu. Kaldı ki, bir kamu bankası da konut kredi faizinde indirim kampanyası düzenleyerek, düşük faizle konut kredisi müracaatları almaya başladı. Bu gelişmeler önümüzdeki dönemde inşaat sektöründe de güven endeksinin yükselmesine destek verebilir. Ancak bu gelişmeyle konut fiyatlarında yükselişe yol açma riskinin de bulunduğunu unutmamak lazım.

hikmetbaydar@3-goz.com

30 Eylül 2024 Pazartesi