HİKMET BAYDAR

Güven endeksleri piyasa aktörlerinin geleceğe yönelik düşüncelerini, karamsar olup olmadıklarını, yatırım iştahının olup olmadığı gibi birçok önemli bilgileri edinmemizi sağlar. Güven endeksleri 0-200 aralığında değer alabilir. Endeksin 100’den büyük olması sektörün mevcut ve gelecek döneme ilişkin iyimserliğini, 100’den küçük olması ise kötümserliğini gösterir.

Şimdi mevsimsel etkilerinden arındırılmış hizmet, perakende, ticaret ve inşaat güven endekslerinin verdiği ipuçlarına bakalım.

HİZMETTE TALEP ARTIŞI

Hizmet sektöründe güven endeksi, ağustos ayında 111.8 seviyesine yüzde 2 düşerek gelmişken, eylül ayında yüzde 0.6 artışla 112.6 seviyesine yükseldi. Dolayısıyla geleceğe yönelik iyimser beklentilerin arttığını görüyoruz. Bu durumda yatırım iştahı artar ve sektörel büyüme ivme kazanabilir. Daha detaya baktığımızda, son 3 aylık dönemde iş durumu hemen hemen değişmezken, hizmetlere olan talep endeksinde eylül ayında yüzde 1.3 artış olduğunu görüyoruz. Bu gelişme bize, sektöre talep konusunda iyimser bir tablonun daha da pekiştiğini söylüyor. Gelecek 3 aylık dönemde hizmetlere olan talep beklentisinde yüzde 0.9 artış olması, gelecekte de iyimser tablonun haklılığını ortaya koyuyor. Çünkü gelecekte müşteri talebinde artış bekleniyor. Bu arada körfezde savaşın yayılma riskinin artmasının bölgeden girişleri de tetikleyebileceğini unutmamak lazım.

PERAKENDEDE İYİMSERLİK

Perakende ticaret sektörüne baktığımızda, endeksin yüzde 2.5 yükselerek 110.6 seviyesine yükseldiğini görüyoruz. Yani iyimser hava ve geleceğe olumlu bakış daha da pekişmiş görünüyor.

Şimdi detaylara bakalım.

Son 3 aylık dönemde iş hacmi-satışlar endeksi yüzde 2.4 artarak 117.8 seviyesine yükseldi. Hem iyimserliği pekiştirmiş hem de işler yolunda mesajı vermiştir. Mevcut mal stok seviyesinin azalması da bunu teyit ediyor. Ancak gelecek 3 aylık dönemde iş hacmi-satışlar beklentisi endeksinin 121.3 ile yüzde 2.5 artması (bir önceki ay da yüzde 4 artmıştı), geleceğe yönelik iyimserliğin ne kadar güçlü olduğunu bize gösteriyor. 

KONUT KREDİLERİNE KOLAYLIK

Şimdi inşaat sektörüne bakalım. Endeks, konut piyasasında alınan tedbirler nedeniyle kredili satışların yüzde 50 olarak ocak-ağustos döneminde düşüşünden etkilenmiş olacak ki, 2024 Eylül ayında 87.8’e yüzde 0.2 düştü. Gerek alınan siparişlerin mevcut düzeyi 82.4 ile gerekse gelecek 3 aylık dönemde toplam çalışan sayısı beklentisi 93.2 ile karamsar bir tablo çiziyor. 

BDDK, son aldığı kararla risk gruplarında değişikliğe gittiğinden konut sektöründe canlılık söz konusu olabilir. BDDK, 20 Eylül 2024 günü yaptığı açıklamayla bireysel ve konut kredilerinde risk ağırlığını değiştirdi. Bu durumda bankaların konut kredisi kullandırmasına da kolaylık gelmiş oldu. Kaldı ki, bir kamu bankası da konut kredi faizinde indirim kampanyası düzenleyerek, düşük faizle konut kredisi müracaatları almaya başladı. Bu gelişmeler önümüzdeki dönemde inşaat sektöründe de güven endeksinin yükselmesine destek verebilir. Ancak bu gelişmeyle konut fiyatlarında yükselişe yol açma riskinin de bulunduğunu unutmamak lazım.

hikmetbaydar@3-goz.com

30 Eylül 2024 Pazartesi

AHMET KARATAŞ

Ticaret Bakanlığı, teknik müşavirlik şirketlerinin yurt dışındaki harcamalarının bir bölümünü, Fiyat İstikrar ve Destekleme Fonu’ndan (FİDF) sağlanan kaynakla destekliyor. Şirketlere sunulan destekler şöyle:

Proje desteği: Yurt dışı ihalelerde imzalanan sözleşmelerde teknik müşavirlik şirketleri;

a. Sözleşme bedeli 2 milyon ABD Doları’na kadar olan projeler için yüzde 20 oranında, en fazla 300 bin ABD Doları,

b. Sözleşme bedeli 2 milyon ABD Doları’ndan 5 milyon ABD Doları’na kadar olan projeler için yüzde 15 oranında, en fazla 500 bin 

ABD Doları,

c. Sözleşme bedeli 5 milyon ABD Doları’ndan 10 milyon ABD Doları’na kadar olan projeler için yüzde 10 oranında, en fazla 750 bin 

ABD Doları,

ç. Sözleşme bedeli 10 milyon ABD Doları ve üzerinde olan projeler için yüzde 7.5 oranında, en fazla 1 milyon ABD Doları tutarında destekleniyor.

Yurt dışı ofis desteği: En fazla 7 yurt dışı ofis için

a. Kira desteği: Yıllık en fazla 40 bin ABD Doları kira bedelinin yüzde 50’si,

b. İstihdam desteği: T.C. vatandaşı yönetici personel için yıllık en fazla 60 bin ABD Doları brüt maaşın yüzde 50’si, büro personeli için yıllık en fazla 36 bin ABD Doları brüt maaşın yüzde 50’si,

c. Danışmanlık desteği: Yıllık en fazla 30 bin ABD Doları harcamaların yüzde 50’si, en fazla 6 yıl süreyle karşılanıyor.

Reklam, tanıtım ve pazarlama desteği: Yıllık en fazla 100 bin ABD Doları harcamaların yüzde 50’si en fazla 6 yıl süreyle destekleniyor.

Pazar araştırması desteği: Yılda en fazla 5 adet olmak üzere, yüzde 70 oranında ve yurt dışı pazar araştırması gezisi başına en fazla 5 bin ABD Doları karşılanıyor.

Yurt dışı fuar desteği: Sektörel nitekli uluslararası fuar katılımlarında, metrekare üzerinden ödenen stant kirası (ilave stand hizmetleri dâhil), tanıtım etkinlikleri, ulaşım (ekonomi sınıfı uçak) ile konaklama giderleri (oda ve kahvaltı) yüzde 50 oranında, fuar başına en fazla 15 bin ABD Doları’na kadar destekleniyor.

Seminer ve konferans katılım desteği: Yurt dışında düzenlenen sektörel nitelikli uluslararası seminer ve konferanslara katılım halinde, en fazla iki şirket çalışanının, yol, konaklama (oda ve kahvaltı) ve katılım bedelleri yüzde 50 oranında, organizasyon başına en fazla 5 bin ABD Doları’na kadar karşılanıyor.

Teknik müşavirlik ve teknik müşavirlik heyet programı desteği: Müteahhitlik ve teknik müşavirlik heyeti programları kapsamında; her bir firmadan iki temsilcinin ulaşım ve konaklama giderleri yüzde 50 oranında karşılanıyor. Bakanlık tarafından hedef ülkelere yönelik organize edilen teknik müşavirlik heyeti programlarında destek oranı yüzde 90 olarak uygulanıyor.

Yurt dışı eğitim desteği: Firmaların teknik personelinin yurt dışı teknik eğitim programlarına katılımı halinde, program başına iki çalışanın yol, konaklama ve katılım giderleri yüzde 50 oranında, yıllık en fazla 50 bin ABD Doları’na kadar karşılanıyor.

Yazılım desteği: Bilgisayarlı tasarım kapsamında satın alınan veya kiralanan yazılım ürünlerinin lisanslarına ilişkin harcamalar yüzde 50 oranında, yıllık en fazla 50 bin ABD Doları destekleniyor. 

Mesleki sorumluluk sigortası desteği: Yurt dışında üstlenilen teknik müşavirlik projeleri kapsamındaki mesleki sorumluluk sigortası yükümlülüklerinden kaynaklanan poliçe alım giderleri yüzde 50 oranında, yıllık en fazla 50 bin ABD Doları karşılanıyor. 

Uluslararası mesleki yarışmalara katılım desteği: Uluslararası mesleki yarışmalara katılımlar yol, konaklama, katılım bedeli, dosya satın alma, yer görme bedeli giderleri yüzde 50 oranında, organizasyon başına azami 10 bin ABD Doları destekleniyor.

ahmetkaratas1453@gmail.com

30 Eylül 2024 Pazartesi

HÜSEYİN ÖZTÜRK

İnsanoğlu üreten, çalışan, emek veren, paylaşan, bu manada rızkını temin eden ve başkalarına da rızkını kazanma imkânı sağlayan bir varlıktır.

Anadolu’da denilir ki, “Emeği olmayanın ekmeği olmaz.” İşte bu hafta, ‘kadının emeği, birliğin temeli’ sözüyle yola çıkmış bir kooperatiften söz etmek istiyoruz.

Anadolu izlenimlerimiz sürerken, yolumuz Bolu il merkezine bağlı Bolu S.S. Demirciler Gelincik Kadın Tarımsal Kalkınma Kooperatifi’ne uğradı. 

Kooperatif Başkanı Emine Özdoğan’ın ifadesiyle; tabiatın kalbi Bolu’da, Demirciler Köyü gelinlerinden oluşan 52 hanım bir kooperatif kurmuş ve “Bir elin nesi var, iki elin sesi var” düsturunca toprak ile bütünleşerek muhteşem bir kalkınma örneği veriyorlar.

Malum; bir yatırım, üretim veya hizmet için üç şey gerekli: Girişimci (müteşebbis) olmak, sermaye ve emek.

Bundan sonrasını, bu temel üzerine inşa edilen Demirciler Gelincik Kadın Tarımsal Kalkınma Kooperatifi Başkanı Emine Özdoğan’dan dinleyelim:

*           *           *

“Asıl mesleğim hemşirelik. Mesleğimin 30. yılında emekli oldum. İki çocuk annesiyim. Eşim Aydın Bey köyümüzün muhtarı, kızım Yasemin diş hekimi. Oğlum Oğuzhan, İTÜ Makina Mühendisliği 4. sınıf öğrencisi. 

Bolu’ya 5 km uzaklıkta, çam ormanlarıyla kaplı dağlara sırtını yaslamış, verimli topraklarıyla bünyesinde her çeşit meyve ve sebzenin yetiştiği 650 nüfuslu şirin köyümüzde, 52 hanım bir araya gelerek kooperatifimizi kurduk.

Kooperatifimizin kuruluşunu 17 Şubat 2020 tarihinde gerçekleştirdik ve ardından, ‘Kadının Emeği, Birliğin Temeli’ projesiyle Doğu Marmara Kalkınma Ajansı’na başvuruda bulunduk. 1 milyon 200 bin TL hibe desteği aldık. 15 Ekim 2020 tarihinde proje ortağı kurumlar arası destekleme sözleşmesini imzalayarak projemizi hayata kattık.

Kooperatifimizin amaçları doğrultusunda; kırsal alanda yaşayan kadınlarımızın, tarımsal üretim, yenilik ve girişimcilik konularında bilgi ve becerilerini artırmak, bu bilgi ve becerilerini değerlendirebilecekleri düzenli sürekli gelir getirici ve gelir artırıcı faaliyet alanları oluşturmak istedik.

Bu sayede hem kadınların sosyal ve ekonomik hayata aktif katılımlarını sağlamak hem de kırsaldan kente ekonomik göçün azalmasını arzuladık. 

Projemizle yaklaşık 20 yıldan bu yana atıl durumda bulunan okulumuzun tadilatını yaptık ve böylece köy ürünleri üretim yeri ve kır lokantası olarak kooperatif ortaklarımıza gelir kaynağı sağlamış olduk.”

*           *           *

Evet, böyle girişimleri gördükçe çok heyecanlanırım. Gönül ister ki, bütün köylerimizde, ilçelerimizde, illerimizde kooperatifler kurulsa ve topraklarımızın, dağlarımızın, ovalarımızın ne büyük bir bereket kaynağı olduğu bizzat üretilerek kendi kendimize yetebileceğimiz anlaşılsa.

‘Kadının Emeği, Birliğin Temeli’, başka nice faaliyetler yapıyor. Yine başkanın ifadesiyle kısaca onlara da değinelim.

“Binanın önüne yapılan köy ekmek fırını ile çocuklar, gençler, huzurevleri sakinleri, yöremizi ziyarete gelen misafirler; kendi içli katmerlisini yapma şansı elde ederek unutulmaz anlar yaşıyor.

Okullarla kahvaltı etkinlikleri sayesinde hamura çocuklarımız el sürebiliyor; kendi pişirdikleri gözleme, katmerli, pizzaları yemenin, başarabilmenin zevkini yaşıyor. Ayrıca akşamları ‘açık hava sineması’ etkinlikleri ve ‘türkü geceleri’ icra ediyoruz.

Kır lokantamızda el emeği, göz nuru yöresel yemeklerimizi ikram etmenin yanı sıra esas çocuklarımıza davranışlarımızla örnek olarak, birlik beraberlik içinde neler başarabildiğimizi gösteriyoruz. 

Birçok üretimimizi, faaliyetimizi, binamızın temizliğini çocuklarımızla yapıyor, onlara da saatlik çalışma ücreti ödüyoruz.

Eşlerimiz ise gerektiğinde bizim için dağa oduna gidiyor, tamir-bakım ve bahçe işlerimizi yürütüyor, kayınvalidelerimiz de yaylalarda tarhana döküp, erişte keserek gelinlerine destek oluyor.”

*           *           *

Velhasıl; devletimiz kalkınmaya dair; kurum, kuruluş ve şahıslara destekler veriyor. Umarız ki, böyle örneklerimiz çoğalsın.

30 Eylül 2024 Pazartesi