DR. İLHAMİ FINDIKÇI

Bireyleri; sahip oldukları temel yatkınlıklar, potansiyeller ve davranışlarına göre kişilik testleri yardımıyla çeşitli gruplara ayırmak mümkün. İnsanları gruplara ayırmak, kategorize etmek çok doğru değilse de onları daha yakından tanımak için bu gerekli. Özellikle kimi psikolojik rahatsızlıkların çok önceden belirlenmesi ve gerekli tedavilerin yapılabilmesi için bireylerdeki ruhsal bozukluk, uyum ve davranış sorunları gibi psikolojik yatkınlıkların bilinmesine ihtiyaç var. Diğer yandan, çocukların psikolojik dünyalarına inmemiz, kimi gelişim, öğrenme ve eğitim problemlerini belirleyebilmemiz, gençlerin mesleki tercihleri, yetişkinlerin kariyer yönelimleri, aile içinde yaşanan sıkıntıların nedenleri gibi konularda yol alabilmek için de bireyleri daha yakından tanımamız gerekli ve önemli. 

Bireylerin psikolojik dünyalarını tahlil etmek için uzman kişi ile konuşmaları önemli, ancak bu çoğu zaman yeterli olmaz. Nasıl ki hekimin muayene bulgularını, çeşitli test sonuçları ile destekleyip tamamlaması gerekli; benzer biçimde psikolog da bireyin temel kişisel ve zihinsel yatkınlıklarını, potansiyellerini, bireyi çeşitli tanıma teknikleri ve özellikle çeşitli psikolojik testler, zeka ve kişilik testleri ile belirlemek durumunda.

İnsanları daha yakından tanıma ihtiyacı, insanlık tarihi kadar eskidir. Nitekim en doğru askerleri, devlet adamlarını, siyasetçileri seçmek, uygun yöneticileri işe almak, başarılı liderleri ortaya çıkarmak, buluş yapacak bilim adamları yetiştirmek, çeşitli ruhsal ve psikolojik bozuklukları, sapmaları ve hastalıkları teşhis edip tedavi etmek gibi arayışlar tarih boyu söz konusu oldu. Bu durum, kişilerin sahip oldukları yetenekleri, temel kişilik yatkınlıklarını araştırmayı ve tanımlamayı; bunun için uygun test araçlarının geliştirilmesini gerektirdi.

KİŞİLİK VE ZEKA TESTLERİ ŞAKAYA GELMEZ

Bugün dünyada bireyleri çeşitli alanlarda yönlendirebilmek, potansiyellerini ortaya koymak, psikolojik durumlarını tanımlamak gibi nedenlerle çeşitli bilimsel testler uygulanıyor. Bunlar, genel olarak bireyi tanıma teknikleri içinde temel kişilik testleri ve zeka testleri olarak iki ana grupta ele alınıyor.

Maalesef, elektronik iletişimin artması ve sosyal medya kullanımının yoğunlaşması ile söz konusu testlerin kimi zaman arzu edilen bilimsel ortamlardan ve kaygılardan uzak biçimde yapıldığına şahit olabiliyoruz. Nitekim kimi gazete eklerinde ya da sosyal medyada, zeka testi yahut kişilik testi adı altında bu tip uygulamalara rastlamak mümkün. Oysa ki psikolojik hassasiyetlerin bu denli yoğunlaştığı, ruh sağlığının giderek bozulmaya yüz tuttuğu günümüz bilgi çağında; bireyleri, doğru araçlarla daha yakından tanımanın önemi giderek arttı.

ÇEŞİTLİLİK TABİATIN ÖZÜNDE VAR

Nasıl ki, yeryüzündeki temel varlıklar çeşit çeşittir, insan yapısı da aynı bu şekilde farklılık gösterir. Mesela su, toprak, taş, hava, zaman… Bunlar birbirlerinden farklı oldukları gibi kendi içlerinde de çeşit çeşittir. Yeryüzünde tuzlusundan tatlısına kadar içerdikleri minerallere göre çeşit çeşit sular var. Bir kısmına sürekli ihtiyacımız var, içiyoruz. Bir kısmına hastalık sırasında ihtiyaç duyarız, bir kısmını ise içemeyiz; zira zarar verir. Benzer biçimde toprak da çeşit çeşittir. Killi, humuslu, bereketli ürün veren, vermeyen topraklar var. Taşlar; dağ başındaki kayalardan tutun, ısınmada kullandığımız kömüre, evlerimizi süsleyen mermere ve nihayet paha biçilemez elmasa kadar çeşitlilik gösterir.

Eşya ve varlığın kendi türleri içinde bu kadar çeşitlilik olur da canlıda ve insanda olmaz mı? Elbette insanlar da toprak, taş, su gibi sahip oldukları temel özellikler bakımından çeşit çeşittir. Bu çeşitliliğin esas kaynağı, genetik enformasyon ve özellikle yaşamın ilk yıllarındaki öğrenme ve yetişme biçimidir.

Bugüne kadarki bilimsel çalışmalarda; bireyler temel kişilik yatkınlığı ve potansiyellerine, çeşitli olgu, olay ve durumlara verdikleri tepki çeşitlerine göre gruplandırıldı. Böylece çeşitli kişilik tipleri ortaya çıktı.

En yaygın tipoloji belirleme yöntemlerinden biri; insanların kişiliklerinin, çocukluk ve yetişkinlik yönünün ağır basmasına göre yapılan ayrımdır. Bazı insanlar, yetişkin olmalarına rağmen hâlen çocuk ruhludur. 

Başka bir genel ayrım, kişiliğin dışa dönük yahut içe dönüklük düzeyine göre yapılan ayrımdır. Bazı insanlar kendi iç dünyalarında, bazıları ise diğer insanlarla daha yoğun bir iletişim hâlinde olmayı tercih ederler. Diğer bir yaygın kişilik tipi dağılımına göre; bireyin fiziksel, duygusal, zihinsel olmak üzere üç temel potansiyelinden biri baskın, diğeri orta, bir diğeri de çekinik düzeydedir. Fiziksel potansiyelin gelişmiş olması, bireyin saha insanı olduğunun ve liderlik potansiyelinin göstergesidir. Duygusal potansiyeli baskın kişilerin; insan ilişkileri, etkileşimleri ve estetik odaklı eğilimleri güçlüdür. Zihinsel potansiyeli baskın bireylerin ise mantık odaklı ve zihinsel kökenli işlerde başarılı oldukları biliniyor.

ifindikci@degerdanismanlik.com.tr

30 Eylül 2024 Pazartesi

AHMET KARATAŞ

Ticaret Bakanlığı, teknik müşavirlik şirketlerinin yurt dışındaki harcamalarının bir bölümünü, Fiyat İstikrar ve Destekleme Fonu’ndan (FİDF) sağlanan kaynakla destekliyor. Şirketlere sunulan destekler şöyle:

Proje desteği: Yurt dışı ihalelerde imzalanan sözleşmelerde teknik müşavirlik şirketleri;

a. Sözleşme bedeli 2 milyon ABD Doları’na kadar olan projeler için yüzde 20 oranında, en fazla 300 bin ABD Doları,

b. Sözleşme bedeli 2 milyon ABD Doları’ndan 5 milyon ABD Doları’na kadar olan projeler için yüzde 15 oranında, en fazla 500 bin 

ABD Doları,

c. Sözleşme bedeli 5 milyon ABD Doları’ndan 10 milyon ABD Doları’na kadar olan projeler için yüzde 10 oranında, en fazla 750 bin 

ABD Doları,

ç. Sözleşme bedeli 10 milyon ABD Doları ve üzerinde olan projeler için yüzde 7.5 oranında, en fazla 1 milyon ABD Doları tutarında destekleniyor.

Yurt dışı ofis desteği: En fazla 7 yurt dışı ofis için

a. Kira desteği: Yıllık en fazla 40 bin ABD Doları kira bedelinin yüzde 50’si,

b. İstihdam desteği: T.C. vatandaşı yönetici personel için yıllık en fazla 60 bin ABD Doları brüt maaşın yüzde 50’si, büro personeli için yıllık en fazla 36 bin ABD Doları brüt maaşın yüzde 50’si,

c. Danışmanlık desteği: Yıllık en fazla 30 bin ABD Doları harcamaların yüzde 50’si, en fazla 6 yıl süreyle karşılanıyor.

Reklam, tanıtım ve pazarlama desteği: Yıllık en fazla 100 bin ABD Doları harcamaların yüzde 50’si en fazla 6 yıl süreyle destekleniyor.

Pazar araştırması desteği: Yılda en fazla 5 adet olmak üzere, yüzde 70 oranında ve yurt dışı pazar araştırması gezisi başına en fazla 5 bin ABD Doları karşılanıyor.

Yurt dışı fuar desteği: Sektörel nitekli uluslararası fuar katılımlarında, metrekare üzerinden ödenen stant kirası (ilave stand hizmetleri dâhil), tanıtım etkinlikleri, ulaşım (ekonomi sınıfı uçak) ile konaklama giderleri (oda ve kahvaltı) yüzde 50 oranında, fuar başına en fazla 15 bin ABD Doları’na kadar destekleniyor.

Seminer ve konferans katılım desteği: Yurt dışında düzenlenen sektörel nitelikli uluslararası seminer ve konferanslara katılım halinde, en fazla iki şirket çalışanının, yol, konaklama (oda ve kahvaltı) ve katılım bedelleri yüzde 50 oranında, organizasyon başına en fazla 5 bin ABD Doları’na kadar karşılanıyor.

Teknik müşavirlik ve teknik müşavirlik heyet programı desteği: Müteahhitlik ve teknik müşavirlik heyeti programları kapsamında; her bir firmadan iki temsilcinin ulaşım ve konaklama giderleri yüzde 50 oranında karşılanıyor. Bakanlık tarafından hedef ülkelere yönelik organize edilen teknik müşavirlik heyeti programlarında destek oranı yüzde 90 olarak uygulanıyor.

Yurt dışı eğitim desteği: Firmaların teknik personelinin yurt dışı teknik eğitim programlarına katılımı halinde, program başına iki çalışanın yol, konaklama ve katılım giderleri yüzde 50 oranında, yıllık en fazla 50 bin ABD Doları’na kadar karşılanıyor.

Yazılım desteği: Bilgisayarlı tasarım kapsamında satın alınan veya kiralanan yazılım ürünlerinin lisanslarına ilişkin harcamalar yüzde 50 oranında, yıllık en fazla 50 bin ABD Doları destekleniyor. 

Mesleki sorumluluk sigortası desteği: Yurt dışında üstlenilen teknik müşavirlik projeleri kapsamındaki mesleki sorumluluk sigortası yükümlülüklerinden kaynaklanan poliçe alım giderleri yüzde 50 oranında, yıllık en fazla 50 bin ABD Doları karşılanıyor. 

Uluslararası mesleki yarışmalara katılım desteği: Uluslararası mesleki yarışmalara katılımlar yol, konaklama, katılım bedeli, dosya satın alma, yer görme bedeli giderleri yüzde 50 oranında, organizasyon başına azami 10 bin ABD Doları destekleniyor.

ahmetkaratas1453@gmail.com

30 Eylül 2024 Pazartesi

HİKMET BAYDAR

Güven endeksleri piyasa aktörlerinin geleceğe yönelik düşüncelerini, karamsar olup olmadıklarını, yatırım iştahının olup olmadığı gibi birçok önemli bilgileri edinmemizi sağlar. Güven endeksleri 0-200 aralığında değer alabilir. Endeksin 100’den büyük olması sektörün mevcut ve gelecek döneme ilişkin iyimserliğini, 100’den küçük olması ise kötümserliğini gösterir.

Şimdi mevsimsel etkilerinden arındırılmış hizmet, perakende, ticaret ve inşaat güven endekslerinin verdiği ipuçlarına bakalım.

HİZMETTE TALEP ARTIŞI

Hizmet sektöründe güven endeksi, ağustos ayında 111.8 seviyesine yüzde 2 düşerek gelmişken, eylül ayında yüzde 0.6 artışla 112.6 seviyesine yükseldi. Dolayısıyla geleceğe yönelik iyimser beklentilerin arttığını görüyoruz. Bu durumda yatırım iştahı artar ve sektörel büyüme ivme kazanabilir. Daha detaya baktığımızda, son 3 aylık dönemde iş durumu hemen hemen değişmezken, hizmetlere olan talep endeksinde eylül ayında yüzde 1.3 artış olduğunu görüyoruz. Bu gelişme bize, sektöre talep konusunda iyimser bir tablonun daha da pekiştiğini söylüyor. Gelecek 3 aylık dönemde hizmetlere olan talep beklentisinde yüzde 0.9 artış olması, gelecekte de iyimser tablonun haklılığını ortaya koyuyor. Çünkü gelecekte müşteri talebinde artış bekleniyor. Bu arada körfezde savaşın yayılma riskinin artmasının bölgeden girişleri de tetikleyebileceğini unutmamak lazım.

PERAKENDEDE İYİMSERLİK

Perakende ticaret sektörüne baktığımızda, endeksin yüzde 2.5 yükselerek 110.6 seviyesine yükseldiğini görüyoruz. Yani iyimser hava ve geleceğe olumlu bakış daha da pekişmiş görünüyor.

Şimdi detaylara bakalım.

Son 3 aylık dönemde iş hacmi-satışlar endeksi yüzde 2.4 artarak 117.8 seviyesine yükseldi. Hem iyimserliği pekiştirmiş hem de işler yolunda mesajı vermiştir. Mevcut mal stok seviyesinin azalması da bunu teyit ediyor. Ancak gelecek 3 aylık dönemde iş hacmi-satışlar beklentisi endeksinin 121.3 ile yüzde 2.5 artması (bir önceki ay da yüzde 4 artmıştı), geleceğe yönelik iyimserliğin ne kadar güçlü olduğunu bize gösteriyor. 

KONUT KREDİLERİNE KOLAYLIK

Şimdi inşaat sektörüne bakalım. Endeks, konut piyasasında alınan tedbirler nedeniyle kredili satışların yüzde 50 olarak ocak-ağustos döneminde düşüşünden etkilenmiş olacak ki, 2024 Eylül ayında 87.8’e yüzde 0.2 düştü. Gerek alınan siparişlerin mevcut düzeyi 82.4 ile gerekse gelecek 3 aylık dönemde toplam çalışan sayısı beklentisi 93.2 ile karamsar bir tablo çiziyor. 

BDDK, son aldığı kararla risk gruplarında değişikliğe gittiğinden konut sektöründe canlılık söz konusu olabilir. BDDK, 20 Eylül 2024 günü yaptığı açıklamayla bireysel ve konut kredilerinde risk ağırlığını değiştirdi. Bu durumda bankaların konut kredisi kullandırmasına da kolaylık gelmiş oldu. Kaldı ki, bir kamu bankası da konut kredi faizinde indirim kampanyası düzenleyerek, düşük faizle konut kredisi müracaatları almaya başladı. Bu gelişmeler önümüzdeki dönemde inşaat sektöründe de güven endeksinin yükselmesine destek verebilir. Ancak bu gelişmeyle konut fiyatlarında yükselişe yol açma riskinin de bulunduğunu unutmamak lazım.

hikmetbaydar@3-goz.com

30 Eylül 2024 Pazartesi