Küresel ve bölgesel ticarette etkili olmak isteyen ülkeler, ulaşım seçeneklerini artırıyor. Bunlardan biri de denizlerde rayları birleştiren tren feribotları. Dünyada tren feribotları, demiryolu vagonlarını gemilerle taşıyarak coğrafi engelleri aşıp lojistik akışı hızlandırıyor. Almanya-İsveç arasındaki Baltık hattından Rusya’nın Sahalin feribotuna ve ABD-Meksika demiryolu feribotlarına uzanan hatlar, ihracatta büyük avantaj sağlıyor.
Türkiye de Bandırma-Tekirdağ arasında devreye soktuğu tren feribot hattıyla Marmara Denizi üzerinde 9 kat daha fazla taşıma kapasitesine ulaşarak, Avrupa ile Asya arasında yeni bir lojistik köprü kurdu. Daha önce de Van’da buna benzer bir feribot hizmet vermeye başlamıştı.
İLK ÖRNEK BALTIK
Dünyada birçok örneği olan tren feribotların en eskilerinden biri de İsveç’in Trelleborg ile Almanya’nın rostock limanları arasında Baltık Denizi üzerinde yıllardır tren feribotu seferleri yapılan hat. İsveç hükümeti, bu bölgedeki hattı genişletmek için çalışmalarını sürdürüyor. İsveç, stratejik ve askeri hareketlilik açısından kritik görülen bu son tren feribotu bağlantısını 2031 yılına kadar kullanmayı hedefliyor. Rusya’nın Uzak Doğu bölgesinde Sahalin Adası ile anakarayı birleştiren Vanino–Kholmsk tren feribotu hattı ise 1973’ten bu yana faaliyette. Yaklaşık 260 kilometrelik mesafeyi aşan bu hat, adanın ekonomik yaşamında can damarı. Özel inşa edilmiş feribotlar, her seferde ortalama 28 vagon taşıyabiliyor ve yolculuk şartlara göre 11 ila 18 saat sürüyor. Bu sistem, yük vagonlarının limanlarda boşaltılıp tekrar yüklenmesini gerektirmediği için nakliyede önemli zaman tasarrufu sağlıyor. Yükler aktarma yapılmadan doğrudan demiryolu ağında yoluna devam ediyor. sahalin bölgesi için stratejik önem taşıyan bu feribot hattı, adaya gelen yüklerin yaklaşık yüzde 40’ını taşıyarak, bölgenin lojistik ihtiyacının büyük bölümünü tek başına karşılıyor.
TONLARCA YÜKÜ RAYA BAĞLIYOR
Kuzey Amerika’da da CG Railway adlı ortak girişim, ABD’nin Alabama eyaletindeki Mobile limanı ile Meksika’nın Veracruz eyaletindeki Coatzacoalcos limanı arasında tren feribotu işletiyor. Meksika Körfezi’ni kat eden bu hat, yaklaşık 1.540 km (956 mil) mesafeyi denizden 3 günden kısa sürede tamamlıyor. 2021’de hizmete giren yeni nesil iki katlı feribot gemileri 180 metre boyunda ve 135 vagon taşıma kapasiteli olup, tek seferde 22 bin tonun üzerinde yük taşıyor.
ROTA KISALIYOR MALİYET DÜŞÜYOR
Türkiye de dünyadaki bu örneklere benzer şekilde tren feribotu seferlerini başlatarak ihracatta yeni bir avantaj sağladı. Türkiye’de daha önce Van Gölü üzerinde (Tatvan–Van arasında) kullanılan tren feribotu bulunmakla birlikte, ilk defa Marmara Denizi’nde kıtalar arası yük treni taşımacılığı başladı. Balıkesir’in Bandırma limanı ile Tekirdağ arasında işletilen bu hat, Anadolu’dan gelen yük trenlerinin Marmara Denizi’ni gemiyle geçerek Trakya üzerinden Avrupa’ya ulaşmasını sağlıyor. Proje, mevcut demiryolu güzergahlarını kısaltarak özellikle ege ve Anadolu’daki ihracat yüklerinin Avrupa’ya daha hızlı erişmesini amaçlıyor. Yeni hat sayesinde Manisa–Kapıkule arası demiryolu mesafesi 1.119 km’den 445 km’ye düşerek önemli bir zaman ve maliyet avantajı elde ediliyor.
ORTA KORİDOR’A ETKİSİ ARTACAK
Bakü-Tiflis-Kars demiryolu hattı gibi projeler sayesinde Londra’dan Pekin’e uzanan kesintisiz bir uluslararası demiryolu koridoru hizmete girmişti. Bandırma-Tekirdağ tren feribot hattı da bu stratejik koridorun Marmara Denizi üzerindeki tamamlayıcı halkası olarak önem taşıyor. Bu sayede Orta Koridor’un denizyolu entegrasyonu güçlenecek ve Türkiye’nin uluslararası taşımacılıktaki konumu daha da önem kazanacak. Projenin özellikle ihracatçı firmalara büyük katkı sağlaması bekleniyor. Çünkü Ege ve Anadolu’daki ürünler trenle Bandırma’ya ulaştıktan sonra Avrupa’ya çok daha hızlı ve güvenli şekilde sevk edilebilecek.
7 GÜN 24 SAAT SEFERDE
Bandırma–Tekirdağ tren feribot hattının devreye girmesinden önce, iki kıta arasındaki demiryolu yükü İstanbul Boğazı altından geçen Marmaray tüneli kullanılarak taşınıyordu. Ancak Marmaray hattı, yük taşımacılığında bazı kısıtlamalara sahip: Parlayıcı veya tehlikeli maddeler ile açık vagon yüklerinin tünelden geçişine izin verilmiyor ve yük trenleri yalnızca bakım saatlerine denk gelen günde 2-3 saatlik sınırlı zaman diliminde geçebiliyordu. Bu sınırlamalar nedeniyle karayolu TIR trafiğine alternatif olacak demiryolu ihracatında istenen kapasiteye ulaşılamadığı belirtiliyordu. Yeni tren feribot hattı ise Marmara üzerinden 7 gün 24 saat kesintisiz işletilmek üzere planlandı. Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, BandırmaTekirdağ feribotunun herhangi bir zaman veya yük cinsi kısıtlaması olmaksızın çalışacağını vurgulayarak, “7/24 çalışacak sistemde, günde birden fazla sefer yapılabiliyor. Böylece zaman ve eşya cinsi sınırlaması olmadan taşıma yapılabilen ve askeri ve stratejik taşımalar için alternatif bir güzergah oluşturduk” bilgisini verdi. Feribot sefer süresi Bandırma’dan Tekirdağ’a yaklaşık 4 saat olarak planlanıyor. İlk aylarda karşılıklı 21 sefer düzenlendi ve 35 bin ton yük tren feribotuyla Marmara’yı geçti; proje ilerledikçe bu rakamların hızla artması bekleniyor.
