Geçtiğimiz haftalarda Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, ABD Başkanı Donald Trump’ın davetiyle ABD’de bir araya geldi. ABD’nin aracı olduğu görüşmelerde yeni bir anlaşma imzalandı. Anlaşmaya göre, Zengezur Koridoru Ermenistan’daki altyapı çalışmalarının tamamlanmasının ardından işlemeye başlayacak. Zengezur Koridoru, bölgedeki ülkeler için oldukça önemli. Türk devletlerini birbirine bağlayan önemli bir güzergah haline gelecek olan Zengezur Koridoru, Türk dünyası arasında enerji ve lojistik köprüsü olacak.
Öte yandan, bu koridor AB’nin enerji güvenliği için alternatif oluştururken İran bu durumda alternatif rota yüzünden lojistikte güç kaybedecek. Bu koridor sayesinde Asya’dan gelen ürünler Azerbaycan’a, oradan da Türkiye’ye ve Avrupa’ya ulaştırılacak.
100 MİLYAR DOLARLIK TİCARET HACMİ
Dünya Bankası verilerine göre de koridor, 2027’ye kadar yıllık 50 ila 100 milyar dolarlık ticaret hacmi oluşturma potansiyeline sahip. Koridor, ayrıca Avrupa-Asya arasındaki transit süresini 12-15 gün kısaltarak bölgesel ticarette yeni bir dönem açacak. Türkiye, bu projeyle enerji merkezi konumunu daha da güçlendiriyor. Azerbaycan’ın Hazar gazı ve Kazakistan’ın petrolü Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşınırken, Türk şirketlerinin inşaat sürecinde ön planda yer alması milyarlarca dolarlık yatırım çekmesini sağlayacak.
Bakü’nün Türkiye ile bağlarını güçlendirecek koridor, Azerbaycan’ın küresel ölçekte önemli bir ulaşım ve lojistik merkezi olarak konumunu pekiştirecek. Ayrıca bölgede Ermenistan’da yapılacak altyapının güçlendirilmesi Türk müteahhitlerine de yeni fırsatlar sunacak.
TÜRK DÜNYASINA KÖPRÜ
Zengezur Koridoru, Türkiye’nin enerji ve lojistikte lider aktör olma yönündeki stratejik yolculuğunda dönüm noktası olarak öne çıkıyor. Nahçıvan ile kara bağlantısını yeniden kurarak, Türkiye üzerinden Avrupa’ya ve Orta Asya’ya uzanan yeni bir ticaret ve enerji ekseni yaratıyor. Koridor, enerji nakli ve ticarette maliyetleri düşürürken, coğrafi erişimi ve transit kapasitesini artıracak. Bu sayede Türkiye, enerji akışında kritik bir transit merkezi olma potansiyeli yakalayacak. Azerbaycan’dan Avrupa’ya uzanan yeni enerji rotası, her iki ülkenin ekonomik kazanımlarını güçlendirirken güvenlik ve işbirliği zeminini de kuvvetlendiriyor.
Zengezur Koridoru, Orta Koridor projesinin önemli bir halkasını oluşturuyor. Bu doğrultuda, Avrupa-Asya taşımacılığında alternatif bir rota sağlıyor. Böylece Çin-Rusya güzergahlarına bağımlılığın azaltılması ve bölgesel entegrasyonun hızlanması sağlanıyor.
Koridor anlaşmasını ve muhtemel gelişmeleri değerlendiren İstanbul Ticaret Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ayben Koy, “Zengezur Koridoru, Türkiye ve Türk Dünyası arasında kara ve demiryolu ulaşımının kesintisiz sağlanması ile Orta Doğu ve Asya coğrafyasına hızlı ulaşım sağlayarak Türkiye’nin lojistik gücünü artıracak” dedi. Prof. Dr. Ayben Koy, “Kara ve demiryollarının entegre olması, taşımacılık sürelerinin kısalması, lojistik maliyetlerini düşürürken bu bölgelere ihracat potansiyelini de teşvik edici hale getirecektir” diye konuştu.
MERKEZİ AKTÖRE DÖNÜŞÜM
Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği (UTİKAD) Başkanı Bilgehan Engin, İstanbul Ticaret’e yaptığı açıklamada Türkiye’nin, lojistik ve dış ticarette yeni bir çağın eşiğinde olduğunu söyledi. Başkan Engin, şunları dile getirdi: “Zengezur Koridoru, sadece bir ulaşım projesi değil; bölgesel ticaretin, lojistik hatlarının ve jeopolitik dengelerin yeniden şekilleneceği stratejik bir adımdır. Türkiye bu süreçte, doğu ile batı arasında bir lojistik köprü kurarak küresel tedarik zincirlerinde merkezi bir aktöre dönüşme fırsatına sahiptir.”
ORTA KORİDOR’UN ETKİNLİĞİNİ ARTIRACAK
Zengezur’un Orta Koridor’un etkinliğini artıracak alternatif ve tamamlayıcı bir güzergah olacağını belirten Engin, “Gürcistan üzerinden geçişlerde yaşanan altyapı yetersizlikleri ve gümrük engelleri nedeniyle uzayan taşıma süreleri, Zengezur hattı sayesinde önemli ölçüde azalacak. Türkiye, bu yeni güzergahla Nahçıvan ve Azerbaycan üzerinden Orta Asya’ya doğrudan kara ve demiryolu bağlantısı kurarak, taşıma süresini kısaltacak ve maliyetleri düşürecek.”
UTİKAD Başkanı Engin, işletmede ABD elinin etkisi hakkında ise şu değerlendirmeyi yaptı: “Kars-Iğdır-Nahçıvan Demiryolu projesiyle entegre edilecek bu hat, doğudaki illerimiz için yeni ticaret yolları ve kalkınma fırsatları oluşturacak. Zengezur Koridoru’nun ABD’nin yönetiminde işletilmesi ihtimali, projenin hızla işler hale gelmesi açısından bazı avantajlar sunabilir. Özellikle limanlar, demiryolları, güvenlik sistemleri ve gümrük altyapılarında yapılacak moder-nizasyonlar saye-sinde Türkiye’nin bölgesel lojistik üssü olma hedefi daha da hız kazanabilir."
ALTYAPI YATIRIMINDA YENİ FIRSATLAR
Koridorla Azerbaycan-Türkiye arasındaki enerji projelerinin de artacağını belirten Prof. Dr. Ayben Koy, şöyle devam etti: “Lojistik ve enerji sektörlerine ek olarak bu bölgedeki altyapı projeleri, Türk iş dünyası açısından da yeni fırsatlar anlamına geliyor. Türkiye, altyapı yatırımlarında yurt dışında yaptığı projelerle kendini ispatlamış şirketlere sahip bir ülke. Fakat önemli olan bir diğer unsur ise her alanda ihracat yapan şirketlerimiz için de maliyet düşüşü ile Orta Asya’ya ihracatı artırmanın ya da bu yönde yeni pazarlara girmenin çekici hale gelmesi. İşletmelerimiz için yeni pazarlara girmek, çok sayıda politik ve ekonomik belirsizliğin olduğu dünyada, faaliyetlerini çeşitlendirmeleri, risklerini dağıtmaları ve değişen koşullara ayak uydurabilmeleri için kritik.”
İRAN VE RUSYA’NIN ETKİSİ AZALACAK MI?
ABD’nin aracılık ettiği Azerbaycan-Ermenistan barış anlaşmasıyla 43 kilometrelik koridorun kontrolü 99 yıllığına ABD yönetimine devredildi. Bu gelişme, Türkiye ve bölge ülkeleri için hem ekonomik hem de lojistik açıdan bir dönüm noktası niteliğinde. Koridor, Türkiye’nin Türk dünyasıyla bağlantısını güçlendirirken, ABD’nin bölgedeki varlığı, rakipleri Rusya ve İran’ı zayıflatacak. Lojistik açıdan ise koridor, Türkiye’yi küresel ticaretin merkezine taşıyarak ekonomik büyümeyi hızlandırma potansiyeli sunuyor.
KORİDORUN İŞLEVİNİ ARTIRACAK ADIMLAR
UTİKAD Başkanı Bilgehan Engin, Zengezur Koridoru’nun potansiyelinden tam anlamıyla yararlanabilmek için gerekli olanları şöyle özetledi:
Bölgesel altyapı uyumunun hızla sağlanması
Gümrük sistemlerinde dijital entegrasyonun tamamlanması
Marmaray’ın yük taşıma kapasitesinin artırılması
Yavuz Sultan Selim Köprüsü’ne demiryolu bağlantısının tamamlanması
BAĞLANTILARI BİR BİR TAMAMLANIYOR
Kars-Iğdır-Aralık-Dilucu Demiryolu Hattı’nın temeli atıldı. Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, 224 kilometrelik hattın Zengezur Koridoru’nun önemli bir parçası olduğunu belirterek, “Zengezur Koridoru’nun işlerlik kazanmasıyla birlikte Pekin’den Londra’ya kadar uzanan doğu-batı hattı daha verimli işleyecek” dedi. Bakan Uraloğlu, hattın hem Türkiye’nin lojistik kapasitesini artıracağını hem de Asya’ya uzanan ticaret yollarında ülkenin jeostratejik güven adası olma özelliğini perçinleyeceğini söyledi.
15 MİLYON TON YÜK TAŞIMA KAPASİTESİ
Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yürütülen çalışmalar neticesinde proje için 2.4 milyar Euro’luk dış finansman sağlandığını hatırlatan Uraloğlu, “Kars-Iğdır-Aralık-Dilucu Demiryolu’nu, 224 kilometre uzunluğunda, çift hatlı, elektrifikasyonlu ve sinyalizasyonlu inşa edeceğiz. Hattımız yılda 5.5 milyon yolcu ve 15 milyon ton yük taşıma kapasitesine sahip olacak. Projede 5 tünel, 19 aç-kapa tüneli, 3 viyadük, 10 köprü, 144 altgeçit, 27 üstgeçit ve 480 menfez yer alacak” açıklamasında bulundu.
