Donald Trump yönetiminin bu ayın başında ulusal olağanüstü hal ile beraber ilan ettiği küresel gümrük vergisi artışlarını ele alacağız bu yazıda.
2 Nisan’da yapılan açıklamaya göre vergi artışlarının iki bileşeni var. Birincisi uygulamaya girme tarihi 5 Nisan olan, tüm ülkelerin mal ihracatlarını kapsayan yüzde 10’luk ek vergi. İkincisi ise, ABD’nin en çok ticaret açığı verdiğini belirttiği bir grup ülkeye uygulanacak, ülke bazında belirlenmiş daha yüksek oranlardaki ek vergiler. Bunlar için açıklanan yürürlüğe girme tarihi 9 Nisan. Burada söz konusu ülkelere Trump ile bir pazarlığa girip, karşılığında bir şeyler vererek ülke vergi artış oranını düşürmek için bir fırsat penceresi bırakılması hedeflenmiş görülüyor.
ULUSLARARASI TEPKİLER
Dünya ülkelerinin tepkileri genel olarak, kınama, gerekirse cevabının verileceğini belirtme, ama şimdilik bekleme, bir anlaşma zemini arayışına girmek şeklinde oldu. Örneğin, yüzde 20 ek gümrük vergisi belirlenen AB yetkililerince yapılan açıklama, ABD ile bu konuda görüşmelere gereken zamanın verileceği ama soruna adil bir çözüm bulunamazsa gerekli karşılığın verileceği şeklindeydi. Yüzde 20’nin üzerinde artışlarla karşı karşıya olan Japonya, Güney Kore gibi ABD’nin önde gelen müttefiklerinden de benzer açıklamalar geldi.
Mal ihracatında yüzde 34 ek vergi uygulanacak Çin ise ek verginin yürürlüğe gireceği tarihi beklemeden yüklü bir karşı yaptırımlar listesi açıkladı. Buna göre Çin de ABD mallarına yüzde 34 ek gümrük vergisi uygulayacak; bazı tarımsal ürün ihracatçılarını yasaklı kapsamına alacak, arzını büyük ölçüde kontrol ettiği bazı madenlerin ABD’ye ihracına kısıtlama getirecek, bir dizi ABD şirketini Çin ile iş ilişkisinde bulunması yasaklı kişi ve kuruluşlar listesine alacak.
ÇİN’İN DURUMU
Trump yönetimi, ABD’de çok sayıda ölüme yol açan bir uyuşturucunun üretiminde kullanılan ilaç hammaddelerini kaynağı olduğu gerekçesiyle Çin ihraç mallarına şubat ve mart aylarında iki kez yüzde 10 ek gümrük vergisi getirmiş, Çin de aynı şekilde cevap vermişti. Onlar da katılınca ülke ihraç mallarına uygulanan ek gümrük vergisi yüzde 54 düzeyine çıkıyor. Trump’ın ilk döneminde getirilen ve Biden yönetiminin de koruduğu ek vergiler de katılınca Çin, ABD’ye ihracatında ortalama yüzde 80’e yaklaşan bir gümrük vergisi ile karşı karşıya bulunuyor. Trump yönetimi geçtiğimiz günlerde Venezuela’dan petrol alan ülkelere yüzde 25’lik ek gümrük vergisi getirebileceğini açıkladı. Benzer bir açıklama, Rusya ve İran ile ilgili olarak da yapılmıştı. Bunlar gerçekleşirse Çin, ABD’ye ihracatta yüzde 100’ü epey aşan oranlarda vergiyle karşılaşabilir.
Trump’ın ek vergilere karşılık veren ülkelere yeni ek vergiler getirileceğini açıkladığı düşünülürse bu süreç iki ülke arasında ticaretin olanaksız hale geleceği bir noktaya varabilir. Ancak iki taraf da iş oralara varmadan bir anlaşma olması umudunu koruyor. Bunun olasılığını, tüm bu sürecin ABD ve Çin tarafları için olası sonuçlarını ilerideki yazılarda ele alacağız.