fatih@fatihoktay.com

 

Çin ekonomisi için 2022 pek iyi bir yıl olmadı. Geçtiğimiz günlerde açıklanan verilere göre, ülke GSYH’si 18 trilyon ABD doları büyüklüğe ulaştıysa da büyümesi yüzde 3 düzeyinde kaldı. Ülke yönetimi büyüme hedefini yüzde 5.5 dolayında olarak açıklamıştı. 

 

Ancak yıl ortasında yaptığımız değerlendirmede belirtmiş olduğumuz gibi bu yılın bahar aylarında artan Covid vakaları ve eşlik eden kapanmalar nedeniyle bu hedefin tutması pratik olarak olanaklı değildi, ülke yönetimi de bu hedeften vazgeçtiğini belirtmişti. 

 

Hedefin tutturulmasını, yönetimin balon oluşumları ve ülke kaynaklarının verimsiz kullanımını önlemek amacıyla gayrimenkul ve konut sektörünü kontrol altına almak için uyguladığı politikalar da ekonominin hızını keserek zora sokuyordu.

 

Ülke Gayri Safi Yurtiçi Hasılası, yani ülkede üretilen mal ve hizmetlerin değeri, bu yılın ilk çeyreğinde, geçen yılın son çeyreğine göre yüzde 1.3 büyüdü. Kalan çeyreklerde de aynı tempo devam etseydi yıllık büyüme yüzde 5 dolayında olacak, hedef tutturulacaktı. Ancak Covid vakalarındaki artış ve kapanmalarla 

 

2. çeyrekte yüzde 2.4 küçülme oldu. Yeni salgın kontrol altına alınınca 

 

3. çeyrekte yüzde 3.9 büyümeyle 

 

2. çeyreğin küçülmesi telafi edilip biraz üzerine çıkıldı. Vakaların artması ve yeni kapanmalarla son çeyrekte GSYH büyüme göstermeyip 

 

3. çeyrek düzeyinde kaldı. Bunların sonucunda ülke GSYH’si 2022 yılında önceki yıla göre ancak yüzde 3 arttı.

 

HİZMETLER SEKTÖRÜNÜN PERFORMANSI

 

Ana sektörler bazında bakıldığında 2022’de toplam katma değerdeki artış, tarım sektöründen yüzde 4.1; sanayi sektöründe yüzde 3.8; hizmetler sektöründe yüzde 1.4 oldu. Yani performansı düşüren sektör, bekleneceği gibi kapanmalardan en çok etkilenen hizmetler sektörüydü. Yıllık 3 puanlık büyümenin 0.3 puanı tarım ve madencilik, 1.4 puanı sanayi, 1.3 puanlık kısmı hizmetler sektöründen geldi. Eskiden sanayi en büyük ana sektörken, artık Çin’de de hizmetler öne geçmiş bulunuyor ve 2022 yılı verileriyle GSYH’nin yaklaşık yüzde 53’ünü bu sektörün katma değeri oluşturuyor. Dolayısıyla bu sektördeki büyüme genel ekonomik büyüme üzerinde büyük etkiye sahip duruma gelmiş bulunuyor.

 

Alt sektörler bazında bazı sektörlerde düşük olmayan büyüme hızları görülüyor. Örneğin, 2022 katma değer artışı, ileri teknoloji imalat kategorisinde yüzde 7.4, bilgi teknolojisi ürünlerinde yüzde 9.1, yönetimin ekonomiyi canlandırmak için yüklendiği altyapı yatırımlarından yararlanan inşaat sektöründe yüzde 5.5, finans sektöründe yüzde 5.6 düzeyinde. Buna karşılık katma değerin, kapanmalardan en çok etkilenen otelcilik ve gıda hizmetleri sektöründe yüzde 2.3; yönetimin politikalarının vurduğu gayrimenkul sektöründe ise yüzde 5.1 küçüldüğü görülüyor.

 

ALTYAPI YATIRIM HARCAMALARI

 

Ülke GSYH’sindeki değişime, harcama-talep kaynakları açısından bakarsak, büyümenin en önemli kaynağının, 3 puanlık büyümenin 1.5 puanlık bölümünü sağlayan yatırım harcamaları olduğu görülüyor. Burada da ağırlık, devletin ekonomiyi desteklemek için kullandığı altyapı yatırım harcamalarında bulunuyor. Tüketim harcamalarının ise büyümeye katkısı 1 puan oldu. 

 

Ülke yönetiminin bu yöndeki politikalarına bağlı olarak 2010 sonrasında büyümeye katkıda öne çıkan tüketim harcamaları salgın döneminde hız kesmiş bulunuyor. 

 

Net ihracatın 2022 büyümesine katkısı da 0.5 puan oldu.

 

2022 yılında hemen diğer tüm ülkelerden farklı olarak enflasyon, Çin’de önemli bir sorun değildi. Ülke tüketici fiyat indeksindeki artış yüzde 2, üretici fiyatlarındaki artış ise yüzde 4.1 oldu.

 

Sıfır Covid politikasının terkedilmesiyle yeni sürprizler olmazsa, önümüzdeki yıl Çin’de ekonomik büyümenin ilk çeyrekten sonra hızlanması ve yılın bütünü için yüzde 5 dolayında olması bekleniyor.

30 Ocak 2023 Pazartesi