Biden yönetimi, giderayak ‘Yapay Zeka Yayılım Çerçevesi’ adıyla bir karar açıkladı. Kararın açıklanan hedefi, Çin’in yapay zeka yarışındaki hızını kesmek üzere uygulanmakta olan teknolojik yaptırımları aşılmasını engelleyici önlemler almak. Ancak karar, bunun yanında, Türkiye dahil dünya ülkelerinin büyük bölümünün bu yarışta önlerini kesmeye yönelik maddeler içeriyor.
Karar, ABD dışındaki ülkeleri üçe ayırıyor: ABD’ye yakın 18 ülke, 23 hasım ülke, geriye kalan tüm ülkeler. 18 yakın ülkeyi önde gelen Avrupa ülkeleri, Kanada, Güney Kore, Japonya, Avustralya, Yeni Zelenda oluşturuyor. Hasım ülkeler başta Çin, ardından Rusya, Kuzey Kore, İran gibi ülkeler. Türkiye üçüncü grupta, geriye kalan ülkeler arasında. İsrail de öyle. Kararda buna İsrail’in teknolojik kaçakçılığa açık olması gibi bir gerekçe veriliyor ama asıl gerekçe, Çin ile teknolojik işbirliği konusunda ABD ile tam uyum içinde olmaması olsa gerek.
Yapay zeka modellerinin geliştirilmesinde, eğitim olarak nitelenen parametrelerin belirlenmesi süreci için aynı anda çok yüksek sayılarda matematiksel işlem gerçekleştirilmesi gerekiyor. Bu, Grafik İşlemci Ünitesi çipleri ile yapılıyor. Yapay zeka modellerinin geliştirilmesi için gereken kapasiteye sahip bu tür çiplerin en gelişmişlerini ABD’nin Nvidia şirketi sağlıyor. Çinli şirketlerin ürettiği çipler, kapasite olarak bunların gerisinde kalıyor. Belli bir kapasitenin ötesindeki bu tür çiplerin, hasım ülkelere ihracı zaten yasaktı. Karar, ABD’ye yakın 18 ülke dışında kalan tüm diğer ülkelere ihracatta da kısıtlama getiriyor. Kısıtlama, bu gruptaki bir ülkeye 2025-2027, 3 yıllık dönemde ihraç edilebilecek yüksek kapasiteli Grafik İşlem Ünitesi çiplerinin toplam azami kapasitesi olarak ifade ediliyor. Bu kapasite sınırlaması, günümüzde yapay zeka sistemi geliştirmekte yaygın olarak kullanılan Nvidia’nın H100 çipleri cinsinden ifade edersek, her ülkenin söz konusu 3 yıl içinde en fazla 50 bin çip alabileceği anlamına geliyor. ABD ile özel anlaşma yapan ülkeler için bu sınır iki katına çıkartılabiliyor.
Elon Musk’ın xAI şirketinin yeni bilgi merkezinde bu çiplerden 100 bin adedi kullanılıyor. Daha gelişkin modeller üretmeyi planlayan diğer ABD şirketleri de bunun katlarıyla ifade edilen rakamları hedefliyor. Yani kısıtlamalar, dünya ülkelerinin çoğunun, bu alanda yarışamayacak düşük bilgi işleme kapasitesinde kalması anlamına geliyor. Zaten bu, karar metninde bir hedef olarak açıkça belirtiliyor.
ABD ile anlaşma yapan ülkelerin, belli şartları yerine getiren firmalarına ülke kotasına girmeyen ek çip ithalatı hakkı tanınabiliyor. Ama bu ek kotalar da önümüzdeki 3 yıllın çeyrekleri bazında tanımlanmış sınırlara tabi ve toplamda bu alanda yarışabilecek kapasitelere ulaşmıyor. Zaten bu firmaların, belli bir büyüklüğün üzerinde model geliştirmeyeceklerini taahhüt etmeleri gerekiyor.
Dünyanın büyük bölümünü yapay zeka yarışından, dolayısıyla yarının dünyasında söz sahibi olmaktan dışlamayı hedefleyen bu kararın işlemesi şüpheli. Bu konuyu takibe ve işlemeye devam edeceğiz.