PROF. DR. KEREM ALKİN

keremalkin@superonline.com

Başta G7 ülkeleri olmak üzere, gelişmiş ekonomiler için ‘sanayi politikaları’ kavramı demode bir kavram olarak nitelendiriliyordu. 

1990’lı yılların sonlarından itibaren söz konusu ülkeler için övünülecek konu, ‘sanayi ötesi toplum’ olgusuna geçişti. Bu nedenle artık sanayi üretimiyle hele ki çevre açısından zorluklara sebep olan konvansiyonel sanayi sektörlerine yönelik misyonun tamamlandığını düşünüyor ve hizmet ağırlıklı ekonomilerle ihtiyaç duydukları ‘geleneksel’ sanayi ürünlerini de başka ekonomilerden, bilhassa gelişmekte olan ekonomilerden ‘daha ucuz’a ithal etmek akıllıca gözüküyordu. Ancak, 2020’den bu yana, ‘iki siyah kuğu’, küresel virüs salgını ve Rusya-Ukrayna savaşı başta olmak üzere, jeopolitik ve jeoekonomik fay hatları ‘sanayi ötesi toplum’ olgusunun aslında ‘palavra’ olduğunu gösterdi.

3 TEMEL GEREKÇE

Bunun üç temel gerekçesi var. Birincisi, ‘stratejik otonomi’ gerçeği ile ağır yüzleşme. İkincisi, ‘sanayi ötesi toplum’ olgusunun gelişmiş ülkelerde orta gelirin altında kesimler ve KOBİ’ler için fakirleşme sorununu derinleştirdiği. Bu temel gerçek, gelişmiş ekonomilerin pek çoğunda ‘aşırı sağcı’ ve hayli tehlikeli siyasi eğilimleri besler hale geldi. İşin acı ve garip yanı, söz konusu siyasi çatlak, neoliberal kesimler tarafından daha ‘popülist’ olduğu iddia edilen; esasen daha ‘milli’ politikalar izlediği ifade edilen siyasilerin de tehdit gördüğü; tersine, daha liberal politikaları izleyen ve kendini tehdit altında hissetmemesi gerektiğini düşünen siyasilerin de tehdit gördüğü çok tehlikeli bir siyasi atmosferi derinleştiriyor, gözüküyor. Üçüncü temel gerekçe ise dijital ve yeşil dönüşümün 40 önde gelen ekonominin tümünde sebep olduğu baskı.

AGRESİF SANAYİ POLİTİKALARI

Başkan Trump’ın ‘Amerika’yı yeniden büyük yapalım’ hareketi olsun, Başkan Biden’ın ‘Enflasyonu Düşürme Yasası’ olsun, ABD bütünüyle ‘agresif sanayi politikaları’ sürecine geçmiş durumda. Avrupa Birliği tarafı ise bu adımlardan ve düzenlemelerden duyduğu hoşnutsuzluğu dile getirdiği ölçüde, AB kanadında da ‘agresif sanayi politikaları’ boyutunda atılabilecek yeni adımları tartışıyor. Bu nedenle ilginçtir, OECD üyesi ülkelerin pek çoğunda, stratejik olarak adlandırılan sektörlere kamu destekleri, devlet teşvikleri, sübvansiyonlar geri dönmüş durumda. Oysa, daha 20 yıl önce, ‘sanayi ötesi toplum’ sürecine geçtiklerini iddia eden aynı gelişmiş ülkeler, yükselen gelişmekte olan ekonomilere stratejik sanayi sektörlerine kamu desteklerini, sübvansiyonları bir an önce sona erdirmeleri yönünde baskı yapıyorlardı.

TEKNİK KAMUFLAJ

Kısa bir süre öncesine kadar sadece yükselen gelişmekte olan ekonomiler sanayiye verdikleri destekle eleştirilirken, şimdi Latin Amerika ülkeleri, Afrika ülkeleri ve Asya ülkeleri, ABD ve AB’nin izlediği kamu destekli, sübvansiyon odaklı sanayi politikalarından da zorlandıklarını, haksız rekabet ile karşı karşıya olduklarını dile getiriyorlar. OECD üyesi olmayan ülkelerin pek çoğu, kendi yerel sektörlerini ‘ithalatı zorlaştırarak’ korumaya çalışırken, OECD üyesi ülkelerde son dönemde daha fazla kamu desteği, teşviki, sübvansiyonunun öne çıkması hayli çarpıcı olsa gerek. Raporlar, söz konusu kamu desteklerinin, sübvansiyonların göze batmaması için uluslararası kalkınma bankalarının devrede tutulmasının gelişmiş ekonomilerin en etkili tercihi haline dönüştüğüne de işaret ediyor. 

Sözün özü, gelişmiş ülkeler, sanayi politikalarında geçmişte söylediklerinin tersini yaparken, bunun teknik kamuflajını da bulmuş gözüküyorlar.

24 Haziran 2024 Pazartesi

DOÇ. DR. ADNAN ERTEMEL

adnan.ertemel@gmail.com

Yapay zeka dünyasında büyük oyuncular olan OpenAI, Grok ve Gemini, kıyasıya bir yarış içinde. Bu yarışın temelinde, daha büyük ve çeşitli veri setleriyle modellerini eğitme çabası yatıyor. OpenAI’nin GPT-4o modelini sınırlı da olsa ücretsiz olarak sunması, bu stratejinin bir parçası olarak değerlendirilebilir. Bu hamle, kullanıcıların geniş veri setlerini platforma yükleyip analiz yapmalarına olanak tanırken, aynı zamanda OpenAI’ye modellerini geliştirmek için gereken veriyi sağlıyor.

APPLE VE OPENAI İŞBİRLİĞİ

Yakın zamanda Apple’ın OpenAI ile yaptığı işbirliği, bu alanda dikkat çeken bir gelişme oldu. Apple, yapay zeka teknolojilerinde geri kalmamak adına OpenAI ile ortak çalışmalar yürüterek, kendi ekosistemine bu ileri seviye yapay zeka çözümlerini entegre etmeyi hedefliyor. Ancak bu işbirliği, Tesla ve Twitter (yeni adıyla X) patronu olan Elon Musk’un tepkisini çekti. Musk, OpenAI’nin iPhone’lara entegre olması halinde tüm çalışanlarına iPhone kullanmayı yasaklayacağını duyurdu.

Apple zekası olarak tanıtılan yeni sistemde öngörülen özellikler arasında e-postalar, notlar veya metinlerde kullanıcıların yazdıklarını düzeltmek ve önerilerde bulunmak, mesajları ve bildirimleri önceliklendirmek, kullanıcı sorularını yanıtlamak, görüntüler oluşturmak ve yazılım kodu yazmak, yeniden planlanan bir toplantının, kullanıcının aile etkinlikleriyle çakışıp çakışmadığını kontrol etmek, ses kayıtlarını özetlemek, fotoğrafların arka planındaki rahatsız edici görüntüleri temizlemek, kullanıcı isteklerini veri merkezinde değil, iPhone’da işleyerek hackleme riskini azaltmak bulunuyor.

Bu yapay zeka hamlesi kapsamında Apple Siri adlı kişisel sesli asistanını da tümüyle yenilemeyi planlıyor. Siri, çeşitli talepleri tanıyamıyor ve her bir komutu ayrı ayrı takip etmekte zorlanıyordu. Yeni güncellemeyle Siri, bir kullanıcının isteğinin bağlamını hatırlayacak ve bir görüntüdeki bilgileri bir metin uygulamasında tekrar kullanacak.

GELECEĞİN KAZANANLARI: VERİ VE YAPAY ZEKA

Gelecekte yapay zeka yarışının kazananları, daha fazla veri setiyle daha iyi şekilde eğitilmiş yapay zeka sistemlerine sahip olanlar olacak. Veri miktarı ve kalitesi, yapay zeka modellerinin doğruluğu ve performansı üzerinde doğrudan etkili. Bu nedenle büyük teknoloji şirketleri ve yapay zeka geliştiricileri, daha fazla veri toplayarak ve bu verileri etkin bir şekilde işleyerek avantaj sağlamayı hedefliyor.

ARTAN REKABET VE TEKNOLOJİK PARTNERLİKLER

Bu rekabetin bir sonucu olarak, teknolojik partnerliklerin artan bir trend haline geldiğini görüyoruz. Apple ve OpenAI işbirliği, bu trendin sadece bir örneği. Daha fazla şirketin, yapay zeka teknolojilerinde rekabet avantajı elde etmek için benzer işbirliklerine gideceğini öngörmek mümkün. Bu partnerlikler, hem teknolojik gelişimi hızlandıracak hem de şirketlerin pazardaki konumlarını güçlendirecek.

Sonuç olarak, yapay zeka dünyasında veri ve işbirliği, geleceğin belirleyici faktörleri olacak. OpenAI, Grok ve Gemini gibi büyük oyuncular, daha fazla veriye erişim sağlamak ve modellerini geliştirmek için stratejik hamleler yaparken, Apple gibi daha geleneksel teknoloji devleri de bu yarışta geri kalmamak adına yenilikçi işbirliklerine yöneliyor. Geleceğin kazananları, 

bu dinamikleri en iyi şekilde yönetenler olacak.

01 Temmuz 2024 Pazartesi

AHMET KARATAŞ

ahmetkaratas1453@gmail.com

Hizmet ihracatı: Yurt dışında yerleşik kişi veya kuruluşlara yönelik olarak yurt içinde ya da yurt dışında gerçekleştirilen, yurt içinde ya da yurt dışında faydalanılan döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerin sunumlarıdır.

Sınır ötesi hizmet ihracatı: Yurt dışında yerleşik kişi veya kuruluşlara yönelik olarak yurt içinde sağlanan ve yurt dışında faydalanılan hizmet sunumudur.

Yurt içi hizmet ihracatı: Yurt dışında yerleşik kişi veya kuruluşlara yurt içinde sağlanan ve yurt içinde faydalanılan hizmet sunumudur.

Yurt dışında ticari varlık oluşturulması yoluyla hizmet ihracatı: Hizmet ihracatçıları tarafından yurt dışında ticari varlık kurulması suretiyle sağlanan hizmet sunumudur.

Gerçek kişiler tarafından gerçekleştirilen hizmet ihracatı: Yurt içinde yerleşik kişi veya kuruluşlar adına ya da bağımsız olarak gerçek kişiler tarafından yurt dışında sağlanan hizmet sunumudur.

Bu destekler; eğitim, fuarcılık, gayrimenkul, kültürel ve yaratıcı endüstriler, lojistik ve taşımacılık, sağlık turizmi, spor turizmi, yönetim danışmanlığı ve yeşil hizmetler ile diğer hizmet sektörlerine sağlanan destekleri kapsar.

Sağlık turisti: Medikal ve termal turizm ile yaşlı veya engelli bakım turizmi kapsamında hizmet almak üzere Türkiye’yi ziyaret eden kişi.

Sağlık turizmi aracı kuruluşu: Türkiye’deki sağlık kuruluşları ile akdettiği sözleşmeler çerçevesinde sağlık turizmi alanında faaliyet gösteren, en az bir yabancı dilde internet sitesine ve Uluslararası Sağlık Turizmi ve Turistin Sağlığı Hakkında Yönetmelik uyarınca verilen Uluslararası Sağlık Turizmi Yetki Belgesi’ne sahip şirket.

Yararlanıcı: Sağlık turizmi sektörü için sağlık kuruluşu ve sağlık turizmi aracı kuruluşu, spor turizmi için konaklama tesisi ve seyahat acentesi.

01 Temmuz 2024 Pazartesi