DR. CAN GÜRLESEL

Dünya ve Türkiye ekonomisi, 2022’ye hareketli başladı. Dünyada salgına yönelik iyimser beklentiler öne çıkarken, Türkiye’de yeni ekonomi politikası uygulamalarının etkileri yaşanıyor.

1. SALGINDA İKİ YAKLAŞIM; SÜRÜ BAĞIŞIKLIĞI VE SIFIR TAVİZ

Covid-19 salgını, yeni varyantları ile devam ediyor. 2021 yılında yoğun aşılama faaliyetlerine rağmen Omicron varyantı ile dünya genelinde günlük vaka sayıları 3 milyonu da aştı. Salgında ülkeler iki ayrı yaklaşım uyguluyor. Batı ülkeleri salgında toplu bağışıklık yaklaşımına geçti. Kısıtlamalar azaltılıyor ve ilkbaharda toplu bağışıklık hedefleniyor. Bu beklentiye bağlı olarak ilkbahardan itibaren işlerde hızlı bir gelişme bekleniyor. Asya ülkeleri ise salgına karşı sıfır taviz politikası izliyor ve katı kısıtlamalar uyguluyor. Bu yaklaşım, işleri olumsuz etkiliyor. Salgında en önemli risk, yeni etkili varyantların ortaya çıkması.

2. KÜRESEL ENFLASYON ARTIŞI KARŞISINDA PARASAL SIKILAŞMALAR BAŞLADI

Küresel ölçekte enflasyonda artış sürüyor. Pandeminin etkileri ile ortaya çıkan ve daha çok arz kaynaklı olan enflasyon, ABD ve AB’de önemli ölçüde yükseldi. ABD Merkez Bankası Fed, mart ayında faiz artışlarına başlayacak. Bilançoda daraltmaya nisan ayında geçecek. Yıl boyunca daha sıkı para politikası izlenecek. Euro bölgesinde de Avrupa Merkez Bankası’ndan temmuz ayında faiz artışı beklentisi fiyatlanıyor. İngiltere merkez bankası, aralık ayında başladığı faiz artışına devam edecek. Küresel ölçekte daha sınırlı likidite ve daha yüksek faizler oluşacak.

3. BATI-RUSYA-UKRAYNA GERGİNLİĞİ JEOPOLİTİK RİSKLER OLUŞTURUYOR

Ukrayna’nın olası NATO üyeliğini hayati bir güvenlik riski olarak gören Rusya, Ukrayna’nın doğusuna önemli ölçüde askeri yığınak yaptı ve Ukrayna’nın doğusunu işgal etme olasılığı yükseliyor. Bir işgal ve savaşın yaşanmaması için yoğun diplomatik çabalar sürüyor. Batı’nın Rusya’nın güvenlik taleplerini reddetmesi, gerginliği ve işgal riskini daha da artırdı. Olası bir işgal halinde Batı ve NATO, karşı müdahale ve yaptırım tehdidinde bulunuyor. Jeopolitik gerginlik petrol, doğalgaz ve metal fiyatlarında artışa yol açıyor. Olası bir işgal ve savaşın etkileri çok yüksek olacak.

4. ENERJİ VE EMTİA FİYATLARI YÜKSEK KALACAK

Salgında toplu bağışıklık kazanılacağı beklentisi ile işlerin ilkbahar aylarından itibaren kalıcı olarak canlanacağı iyimserliği bulunuyor. Buna bağlı olarak emtia, yarı mamul ve girdi tedarik talebi artıyor. Artan talep de emtia fiyatlarını yukarı çekiyor. Yine petrol ve doğalgaz talebinde artış olacağı beklentisi ile enerji fiyatları da yüksek kalıyor. Salgının yarattığı tedarik sıkıntıları, yüksek navlun fiyatları ve üretimdeki gecikmeler de emtia fiyatlarında artışı destekliyor. En azından yeni yılın ilk yarısında tüm enerji ve emtia fiyatları yüksek kalmaya devam edecek.

5. TÜRKİYE’DE YENİ EKONOMİ POLİTİKASI UYGULAMALARI İZLENİYOR

Türkiye, 20 Aralık sonrası yeni bir ekonomi politikası uygulamaya başladı. Yeni ekonomi politikasının amacı, daha düşük faizler uygulayarak yatırım ve üretimi artırmak, böylece cari işlemler dengesinde fazla vermek, Türk lirasında da istikrar sağlayarak enflasyonda kalıcı bir düşüş sağlamak. Bu amaçla yeni ekonomi politikasında ilk aşamada Türk lirasına cazibe sağlamak için başta kur korumalı TL mevduatları olmak üzere birçok finansal araç kullanılıyor. Uygulamaların ilk sonuçlarında gerçek ve tüzel kişilerin döviz hesaplarından kur korumalı TL hesaplara geçmekte istekli olmadıkları görülüyor. Tüzel kişilerde 17 Şubat’a kadar geçişte sağlanacak vergi avantajı bulunuyor. Bu nedenle 17 Şubat, uygulamaların başarısında bir milat olacak. Yeni uygulamalar çerçevesinde şirketlere ve bankalara yönelik müdahaleler de yaşanıyor. Uygulamaların ilk sonuçları olarak hızlı artan enflasyon, kredi sıkışıklığı, yüksek kredi faizleri ve işlerde yüksek maliyetlerin yarattığı sıkıntılar yaşanıyor.

SON SÖZ

Salgında toplu bağışıklık yaklaşımı başarılı olursa yılın büyük bölümünde işlerde hızlı büyümeler yaşanabilir. Buna hazırlık için içeride hızla finansal istikrarı ve fiyat istikrarını sağlamalıyız.

11 Şubat 2022 Cuma