DR. CAN GÜRLESEL

2020 yılı başından itibaren yaşanmaya başlanan pandemi, küresel ekonomide önemli sonuçlara neden oluyor. Bunların en önemlilerinden biri, küresel tedarik zincirlerindeki yeniden yapılanmadır. Pazarlar, pandemi sonrası Asya’ya olan yüksek bağımlılıklarını azaltarak tedarik güvenliklerini artırıyor. Bu amaçla tedarik kaynakları çeşitlendiriliyor. Türkiye, bu eğilimle özellikle 2021 yılında yüksek bir ilave tedarik talebi ile karşılaştı. Buna bağlı olarak birçok sektörde ilave kapasite ihtiyacı ortaya çıktı. 2021’de sektörler bu ihtiyacı karşılamak için kapasite yatırımlarına yöneldi.

1. İlave tedarik talebi imalat sanayine geliyor, diğer sektörler de dolaylı yararlanıyor

Küresel tedarik zincirlerindeki yeniden yapılanma ile ilave tedarik talebi imalat sanayine geliyor. Bu nedenle imalat sanayi, ilave kapasite ihtiyacı duyuyor. Ancak imalat sanayine yönelik ilave tedarik talebi, ihracatçı imalat sanayi sektörleri ve firmaları ile çalışan başta girdi sağlayanlar, taşımacılık-lojistik-depolama-sigortacılık-finansman gibi her türlü diğer sektörü de olumlu etkiliyor. Bu çerçevede imalat sanayindeki kapasite artışlarına ve tedarikteki büyümeye bağlı olarak diğer sektörlerin de iş hacmi genişliyor ve onlar da yeni kapasite ihtiyaçları ile karşı karşıya kalıyorlar.

2. İmalat sanayi, yeni yatırımlar için bir süre temkinli davrandı

Küresel tedarik zincirlerindeki değişimle özellikle 2021’de ilave tedarik talebi ile karşılaşan imalat sanayi, ilk aşamada mevcut kapasiteleri kullandı ve kapasiteler önemli ölçüde doldu. İmalat sanayi, ilave tedarik talebinin kalıcı olup olmayacağı konusunda bir süre bekle-gör dönemine girdi. Ancak tedarik taleplerinin sürmesi ve daha uzun vadeli tedarik bağlantılarının gündeme gelmesiyle imalat sanayi yılın ikinci yarısında kapasiteyi artırmak için yatırım kararları almaya başladı.

3. İmalat sanayinde yatırımlar hız kazandı

İmalat sanayinde sektörler, 2021’de üretim kapasitelerini artırmak için önemli yatırım kararları aldı. 2021’de imalat sanayinin genelinde 9.450 adet yeni yatırım teşvik belgesi alındı. Bu teşvik belgelerindeki yatırım tutarı 185.16 milyar TL’dir. İmalat sanayi 2019’da 3.436 adet, 2020’de ise 7.233 adet yatırım teşvik belgesi aldı. 2020’de pandemi sonrası sunulan destek amaçlı yatırım kredilerinden yararlanmak için yatırımlar arttı. 2021’de ise yatırımlar büyük ölçüde ilave tedarik talebi ile ortaya çıkan kapasite ihtiyaçlarını karşılamak için alındı.

4. İmalat sanayinde yatırımlar ile yeni kapasiteler oluşturulacak

2021’de imalat sanayinde alınan yatırım teşvik belgelerinin 4.761 adedi komple yeni yatırım, 4.094 adedi de tevsii yatırımı içindir. 595 adet yatırım ise ürün çeşitlendirme ve modernizasyon gibi amaçlarladır. Komple yeni yatırımların tutarı 105.58 milyar TL, tevsii yatırımlarının tutarı ise 64.58 milyar TL’dir. 2021’de imalat sanayi, kapasite artışına yönelik olarak önemli bir yatırım hamlesine girişti.

5. Hemen tüm sektörlerde yatırım iştahı yüksek gerçekleşti

Küresel tedarik zincirlerindeki değişimle Türkiye’ye yönelik artan ilave tedarik talebi, imalat sanayinde hemen tüm sektörlerde kendini hissettiriyor. 2021’de ihracatta yaşanan artışın sektörler arası dağılımı da bunu gösteriyor. Komple yeni yatırımlar için alınan yatırım teşviklerinde büyüklük olarak ilk sırada tekstil sektörü yer alıyor. Elyaf, iplik ve kumaş alanında 10.31 milyar TL tutarında yatırım için teşvik alındı. Tekstil apre işleri için 2.14 milyar TL, diğer tekstil ürünleri için 2.2 milyar TL, yine halı ve kilimler için 2.31 milyar TL büyüklüğünde yatırım teşviki alındı. Gemi yapım ve onarım sanayi 11.31 milyar TL tutarında yatırım için teşvik aldı. Kağıt ve mukavva ürünleri sanayi 8.73 milyar TL, hazır giyim sanayi 4.26 milyar TL tutarında komple yeni yatırım için teşvik aldı. Tevsii yatırımlarında ise ilk sırada motorlu kara taşıtları sanayi 5.72 milyar TL ile yer alıyor. Tekstil sanayi 5.15 milyar TL ile ikinci sırada. Komple yeni yatırım ve tevsii yatırımlarında ilk sıralarda yer alan diğer sektörler olarak cam ve cam ürünleri, plastik ürünleri, seramik yapı malzemeleri, metal eşya sanayi, demir çelik hariç ana metal sanayi, eczacılık ürünleri, kimyasal ürünler ve kimyasallar bulunuyor. Hemen tüm sanayi sektörlerinde yatırım iştahı, 2021’de oldukça yüksek gerçekleşti.

SON SÖZ: Türkiye pandemi ile önemli bir ilave tedarik ile karşı karşıya kaldı. İlave tedarik talebi kalıcı hale de geliyor. Bu nedenle artacak yeni yatırımların teşviki ve yatırım finansmanı çok önemli hale geliyor.

25 Şubat 2022 Cuma