FATİH OKTAY

Bu yazı yazılırken, Çin Ulusal İstatistik Bürosu çeyrek yıl verilerini yeni açıklamıştı. Bu verilere göre Çin ekonomisi, yılın üçüncü çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 4.9 büyüdü. Büyüme sektörel olarak tarımda yüzde 3.9, sanayide yüzde 6, hizmetlerde yüzde 3.4 oldu.

Geçen yılın aynı dönemlerine göre ekonomi, Covid-19’un vurduğu ilk çeyrekte yüzde 6.8 küçülmüş, ikinci çeyrekte toparlanmaya başlayarak yüzde 3.2 büyümüştü. Ancak ikinci çeyreğin sonu, yani yılın ortasında yılbaşından itibaren alındığında, ilk çeyrekteki küçülme nedeniyle büyüme hâlâ eksideydi, üretim geçen yılın ilk yarısına göre yüzde 1.6 düşüktü. Üçüncü çeyrek sonunda, yılbaşından itibaren alındığında büyüme artıya geçip, yüzde 0.8 oldu. Ekonomi dördüncü çeyrekte de üçüncü çeyrekteki gibi bir performans gösterirse yılın tamamı için büyüme yüzde 2’nin üzerinde olacak. Diğer ekonomiler için IMF tahminlerini temel alırsak, dünyanın önde gelen ekonomileri arasında 2020’de büyüme gösterenin tek Çin’inki olacağı görülüyor.

KAMU YATIRIMLARI VE İHRACAT

Çin ekonomisinin ikinci çeyrekteki büyümesi talep tarafında ihracat ve yatırımlara dayalı olarak gerçekleşmişti. Tüketim harcamaları hâlâ geçen yılın ikinci çeyreğine göre yüzde 2 kadar aşağıdaydı. Üçüncü çeyrek verileri, perakende satışlarla ölçüldüğünde tüketim harcamalarının da artıya geçtiğini, 2019’a göre yüzde 1’e yakın arttığını gösteriyor. Açıklanan yeni aylık verilere göre perakende satış harcamaları son aylarda hızlanarak artıyor. Çin ekonomisinin toparlanışı, büyük ölçüde kamu yatırımları ve ihracatın sağladığı talebe dayanıyordu; şimdi tüketim harcamaları da bunlara katılıyor. Talep tarafında zayıf kalan tek kalem, özel sektör yatırımları; tüketimin ardından o taraf da toparlarsa ekonominin yelkenleri tam açılmış olacak.

Ülke yönetimi ekonominin toparlanmasını çeşitli şekillerde destekledi. Ülke merkez bankası açık piyasa işlemleri, mevduat munzam karşılığı indirimleri ile piyasaya büyük boyutlarda likidite sağladı. Bu likiditenin önemli bir bölümü mikro, küçük ve orta ölçekli işletmelerin finansman olanaklarını artıracak, maliyetlerini düşürecek, geri ödeme sıkıntılarını azaltacak programlar çerçevesinde gerçekleştirildi. Resmi bütçe açığı hedefinin ve yerel yönetimlerin tahvil piyasalarından borçlanma sınırlarının yükseltilmesi ile sağlanan olanaklarla büyük çaplı kamu yatırımlarına girişildi. İşverenlerin sosyal güvenlik katkı ödemelerinde indirim, erteleme, eleman çıkartmayan işyerleri için ödenmiş katkıların iadesi gibi yöntemlerle istihdam desteklendi.

SALGINA YÖNELİK ÖNLEMLER

Bir de salgının kontrol altına alınmasına yönelik önlemler var.

En başından kapsamlı karantina uygulamasına girerek, çok yaygın test yaparak, çok etkili bir temas takip sistemi kurarak, hastaları ve şüphelileri evlerine göndermeyip tıbbi kontrol altında tutacak düzenlemelere yatırım yaparak ülke yönetimi hastalığın kökünü kurutmayı, baş gösterdiği her yerde yaygınlaşmadan ortadan kaldırmayı başardı. Bu, üretimin tüm dünyadan önce toparlanması, o da ihracatın sıçrama yaparak ekonomik büyümeye destek olmasını sağladı. Salgının ortadan kalkması, iç talebin de normale dönmesini sağladı. Bu ayın başındaki büyük tatil haftasında yarım milyara yakın insan hastalık kaygısı olmadan ülke içinde tatil ve ziyaret amaçlı seyahat halindeydi. Ülke ekonomisinin toparlanmasında en etkili ve önemli olanlar, bu önlemler oldu.

23 Ekim 2020 Cuma